Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης η σημερινή και είναι μια ευκαιρία να ξαναδιαβάσουμε Μανόλη Αναγνωστάκη, καθώς πριν από λίγες μέρες (10 Μαρτίου) συμπληρώθηκε ένας αιώνας από τη γέννησή του και στις 23 Ιουνίου θα κλείσουν είκοσι χρόνια από τον θάνατό του.

«Κατά καιρούς μ’ έχουν χαρακτηρίσει καθαρά πολιτικό ποιητή. Προσωπικά δεν νομίζω ότι είμαι πολιτικός ποιητής. Είμαι ερωτικός και πολιτικός μαζί. Συνδυάζονται αυτά τα δύο. Είναι η εποχή που τα συνδύαζε αυτά τα δύο. Δηλαδή δεν μπορούσε να είναι κανείς ερωτικός ποιητής, ξεχνώντας το πολιτικό πλαίσιο εκείνης της εποχής που ήταν φουντωμένα τα πολιτικά πάθη. Υπήρχε το πολιτικό στοιχείο μέσα, η έκφραση της πολιτικής, μέσα από μια ερωτική κατάσταση όμως. Δεν ξέρω αν το καταλαβαίνουμε αυτό το πράγμα εύκολα. Γι’ αυτό αρνούμαι όλα αυτά περί “ποίησης της ήττας” και τα σχετικά. Δεν είναι ποίηση της ήττας. Είναι μια αγωνία για την εποχή, ένα άγχος για την εποχή. Όταν τελείωσε η εποχή, τελειώνει κι η ποίηση. Δεν μπορείς να γράφεις συνεχώς ποίηση. Δεν είμαι επαγγελματίας ποιητής. Αισθάνομαι την ποίηση σαν τρόπο έκφρασης επειδή δεν μπορούσα να εκφραστώ διαφορετικά. Δηλαδή ήταν η εποχή τόσο πιεσμένη, τόσο δύσκολη, που μόνο εκφράζοντας τον πόνο του μπορούσε κανείς να την αντέξει» γράφει ο Αναγνωστάκης στον μονόλογό του «Είμαι αριστερόχειρ ουσιαστικά».

Από τα ποιήματά του τα οποία εξέφρασαν μια ολόκληρη γενιά ξεχωρίζουμε για τη σημερινή μέρα το «Σκάκι», από τη «Συνέχεια» (1954). Σε αυτό αποτυπώνεται η υπαρξιακή αγωνία του κοινωνικά και πολιτικά ευαισθητοποιημένου ποιητή μπροστά σε έναν κόσμο που αλλάζει απρόσμενα.

Το σκάκι
Έλα να παίξουμε.
Θα σου χαρίσω τη βασίλισσά μου.
(Ήταν για μένα μια φορά η αγαπημένη
Τώρα δεν έχω πια αγαπημένη)

Θα σου χαρίσω τους πύργους μου
(Τώρα πια δεν πυροβολώ τους φίλους μου
Έχουν πεθάνει καιρό πριν από μένα)
Κι ο βασιλιάς αυτός δεν ήτανε ποτέ δικός μου
Κι ύστερα τόσους στρατιώτες τί τους θέλω;

(Τραβάνε μπρος, τυφλοί, χωρίς καν όνειρα)
Όλα, και τ’ άλογά μου θα σ’ τα δώσω
Μονάχα ετούτον τον τρελό μου θα κρατήσω
Που ξέρει μόνο σ’ ένα χρώμα να πηγαίνει
Δρασκελώντας τη μια άκρη ώς την άλλη

Γελώντας μπρος στις τόσες πανοπλίες σου
Μπαίνοντας μέσα στις γραμμές σου ξαφνικά
Αναστατώνοντας τις στέρεες παρατάξεις.
Κι αυτή δεν έχει τέλος η παρτίδα.

Το «Σκάκι» μελοποιήθηκε από τον Δημήτρη Παπαδημητρίου για το σάουντρακ της τηλεοπτικής σειράς «Λόγω τιμής» (1996). Το τραγούδι ερμήνευσε ο Γεράσιμος Ανδρεάτος.