Στα μέσα του περασμένου Δεκεμβρίου, υπό συνθήκες μυστικότητας, εγκαινιάστηκε στην Τύνιδα, πρωτεύουσα της Τυνησίας, ο πρώτος ραδιοφωνικός σταθμός στον αραβικό κόσμο ο οποίος μεταδίδει εκπομπές με θέματα που απασχολούν τη ΛΟΑΤ κοινότητα (λεσβίες, ομοφυλόφιλοι, αμφιφυλόφιλοι και τρανς άτομα).
Ονομάζεται Σαμς Ραντ, από την οργάνωση Σαμς που υπερασπίζεται τα δικαιώματα της ΛΟΑΤ κοινότητας στη χώρα. Εκπέμπει διαδικτυακά στην αραβική γλώσσα και σύμφωνα με τον 25άχρονο Μπουχντίντ Μπελχεντί –διευθυντή και ένα από τα ελάχιστα ιδρυτικά στελέχη που λένε το όνομά τους– «ήδη έχουμε περίπου 10.000 ακροατές σε εβδομαδιαία βάση, ανθρώπους που μας ακούν τακτικά σε δεκαπέντε χώρες».
Η τοποθεσία απ’ όπου εκπέμπει παραμένει κρυφή από φόβο για επιθέσεις τζιχαντιστών. Ο σταθμός έλαβε μέσα στις δέκα πρώτες μέρες της λειτουργίας του, στη στήλη των σχολίων της ιστοσελίδας του, πάνω από 5.000 απειλητικά μηνύματα για τη ζωή των συντελεστών και των οικογενειών τους. «Θα κάψουμε το στούντιο και όποιον είναι μέσα!» είναι μια απειλή που επαναλαμβάνεται.
Χρηματοδότηση (και) από την Ολλανδία
Το μεγαλύτερο μέρος του προγράμματος είναι μουσικό. Καθημερινά μεταδίδονται εκπομπές λόγου με παραγωγούς και καλεσμένους που συνήθως, για λόγους ασφαλείας, δεν αποκαλύπτουν στον αέρα την ταυτότητά τους.
Πολλοί συνεργάτες είναι επαγγελματίες –ηθοποιοί, δημοσιογράφοι, ηχολήπτες– αλλά στον σταθμό εργάζονται αμισθί και σε εθελοντική βάση. Ενα μέρος των λειτουργικών εξόδων καλύπτει η πρεσβεία της Ολλανδίας στην Τύνιδα.
Η Ολλανδία δεν είναι η μόνη χώρα που χρηματοδοτεί κοινωνικές και πολιτικές δράσεις στην Τυνησία. Στην αρχή του χρόνου έγινε στην Τύνιδα το πρώτο φεστιβάλ LGBTQ κινηματογράφου της βόρειας Αφρικής από την ομάδα Mawjoudin που σημαίνει «υπάρχουμε». Η τελετή έναρξης του φεστιβάλ έγινε στο κτίριο του Γαλλικού Ινστιτούτου της Τύνιδας, ενώ ανάλογες εκδηλώσεις μικρότερης εμβέλειας λαμβάνουν χώρα σε γειτονιές όπου συχνάζουν Τυνήσιοι και Ευρωπαίοι καλλιτέχνες, ακτιβιστές και φοιτητές.
Στην Τυνησία είναι βαθιά ριζωμένες οι ομοφοβικές προκαταλήψεις, οι οποίες μετατράπηκαν σε βίαιες επιθέσεις εναντίον γκέι το καλοκαίρι του 2016 μετά τις δηλώσεις ενός πολύ γνωστού ηθοποιού στην τηλεόραση, ο οποίος υποστήριξε ότι «η ομοφυλοφιλία είναι αρρώστια και αντιτίθεται στο σύνταγμα μιας χώρας που η επίσημη θρησκεία της είναι το ισλάμ».
Σε δημοσκόπηση που έγινε τον Φεβρουάριο του 2016, στην ερώτηση «Πιστεύετε ότι πρέπει να διώκονται ποινικά οι ομοφυλόφιλοι;» οι απαντήσεις ήταν: Ναι 64,5%, Οχι 10,9%, Δεν ξέρω, δεν απαντώ 24,6%.
Ποινικοποίηση και εξευτελιστική εξέταση
Παρ’ όλα αυτά, μετά το 2011 και την Αραβική Ανοιξη διάφορες κοινωνικές ομάδες, όπως η ΛΟΑΤ κοινότητα, διεκδικούν και κατακτούν δικαιώματα. Εδώ και έναν χρόνο δεν εφαρμόζεται το άρθρο 230 του τυνησιακού Ποινικού Κώδικα που προβλέπει φυλάκιση μέχρι τριών ετών και «πρωκτικό τεστ» σε περίπτωση σύλληψης ομοφυλόφιλων. Πρόκειται για εξευτελιστικό βασανιστήριο, κατάλοιπο του 19ου αιώνα, το οποίο καταδικάζουν διεθνείς ανθρωπιστικές οργανώσεις καθώς και ο Ιατρικός Σύλλογος της Τυνησίας.
«Ακούω τον σταθμό στο ίντερνετ καθημερινά» λέει ο 24χρονος Τυνήσιος κομμωτής Αμπντισλέμ μπεν Οθμέν. «Με κάνει να νιώθω δυνατός, να πιστεύω ότι μπορώ να ζήσω την προσωπική μου ζωή ως γκέι στην Τυνησία».
