Σύγχρονες προκλήσεις στη Φαρμακευτική Εκπαίδευση.
του Λευτέρη Ζαχαρία (Αναπληρωτή Καθηγητή Φαρμακολογίας) και του Μιχαήλ Πετρίδη (Αναπληρωτή Λέκτορα Φαρμακευτικής Τεχνολογίας)
Ο ρόλος του φαρμακοποιού – ως επαγγελματία υγείας – ήταν και είναι θεμελιώδης στην κοινωνία, γι’ αυτό η εκπαίδευση κι η επαγγελματική του κατάρτιση πρέπει να είναι διαρκείς, ώστε να μπορεί να ανταποκρίνεται με επιτυχία στις σύγχρονες προκλήσεις. Ο ρόλος του εξελίσσεται συνεχώς – από την παρασκευή φαρμάκων και την εκτέλεση συνταγών πλέον είναι ο ειδικός επί των φαρμάκων, μέσα στην πολυθεματική ομάδα της πρωτοβάθμιας υγειονομικής περίθαλψης.
Για αυτόν το λόγο το Πρόγραμμα Φαρμακευτικής του Πανεπιστημίου Λευκωσίας προσφέρει ένα επικαιροποιημένο και σύγχρονο πρόγραμμα σπουδών, δομημένο κατάλληλα ώστε η υψηλού επιπέδου παρεχόμενη εκπαίδευση να προετοιμάσει ικανούς και άρτια εκπαιδευμένους φαρμακοποιούς, οι οποίοι να μπορούν να αντεπεξέλθουν στις σύγχρονες ανάγκες του φαρμακευτικού επαγγέλματος, όπως ορίζει η Διεθνής Ομοσπονδία Φαρμακευτικής (FIP).
Το Πρόγραμμα Φαρμακευτικής του Πανεπιστημίου Λευκωσίας, λαμβάνοντας υπόψη τις νέες απαιτήσεις και προκλήσεις της φαρμακευτικής εκπαίδευσης προχώρησε στην αναβάθμιση του βασικού Πτυχίου Φαρμακευτικής (ΒPharm) σε Ενιαίο και Αδιάσπαστο Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Φαρμακευτικής (MPharm), το οποίο έγινε το πρώτο ανάλογο πρόγραμμα που αξιολογήθηκε και πιστοποιήθηκε στην Κύπρο από τον Φορέα Διασφάλισης και Πιστοποίησης της Ποιότητας της Ανώτερης Εκπαίδευσης (Δ.Ι.Π.Α.Ε.).
Όπως τονίζει η FIP, ο όρος «Φαρμακευτική Εκπαίδευση» αναφέρεται στο σχεδιασμό της εκπαίδευσης και την κατάρτιση επιστημόνων φαρμακοποιών που να μπορούν να ασκήσουν ένα ευρύ φάσμα δραστηριοτήτων και να μπορούν να αντεπεξέλθουν σε διαφορετικά εργασιακά περιβάλλοντα (π.χ. φαρμακείο κοινότητας, νοσοκομείο, έρευνα και ανάπτυξη φαρμάκων, ακαδημαϊκό περιβάλλον ή/και φαρμακοβιομηχανία).
Κατά την πρόσφατη αναθεώρηση του Προγράμματος Φαρμακευτικής του UNIC και την αναβάθμισή του σε Ενιαίο και Αδιάσπαστο Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Φαρμακευτικής (MPharm), λήφθηκαν υπόψη οι μελλοντικοί επιθυμητοί και αναμενόμενοι ρόλοι του φαρμακοποιού, καθώς και οι ευθύνες και αρμοδιότητές του, ενώ παράλληλα υιοθετήθηκαν οι δείκτες «Διασφάλισης Ποιότητας Φαρμακευτικής Εκπαίδευσης» της FIP και το «Μοντέλο εκπαίδευσης βάσει αναγκών» της FIP.
Το συγκεκριμένο εκπαιδευτικό μοντέλο στοχεύει στο να αναπτύξουν οι φαρμακοποιοί τις απαραίτητες ικανότητες και δεξιότητες για την παροχή υπηρεσιών, οι οποίες απαιτούνται για να εξυπηρετηθούν οι σύγχρονες ανάγκες της κοινωνίας. Αφενός, οι ανάγκες υγειονομικής περίθαλψης διαφέρουν από χώρα σε χώρα, καθώς διαφέρουν τα συστήματα υγειονομικής περίθαλψης, τα ρυθμιστικά συστήματα, οι οικονομικές, εκπαιδευτικές πολιτιστικές και κοινωνικές προτεραιότητες. Αφετέρου, η φύση των εθνικών, κοινωνικών και πληθυσμιακών αναγκών και προτεραιοτήτων καθορίζει τις υπηρεσίες που πρέπει να παρέχονται από τους φαρμακοποιούς, για την κάλυψη αυτών των αναγκών. Με τη σειρά τους, οι υπηρεσίες καθορίζουν ποιες ικανότητες και δεξιότητες πρέπει να αναπτύξουν οι φαρμακοποιοί για την παροχή αυτών των υπηρεσιών. Οι εν λόγω υπηρεσίες υγείας ωφελούν περαιτέρω τα εθνικά συστήματα υγείας, διότι βελτιώνουν την ποιότητα ζωής των ασθενών, ελαχιστοποιούν τα προβλήματα που σχετίζονται με την αλόγιστη ή τη λάθος χρήση φαρμάκων, συμβάλλουν στην εκπαίδευση των ασθενών για την ασφαλή και αποτελεσματική χρήση των φαρμάκων και στην πρόωρη ανίχνευση προβλημάτων υγείας, όπως η αρτηριακή υπέρταση, ο διαβήτης, η παχυσαρκία, κ.ά. Στόχοι των ανωτέρω είναι η μείωση της σπατάλης φαρμάκων και πόρων, καθώς και η ελάττωση ανεπιθύμητων ενεργειών, αλληλεπιδράσεων ή/και της ενδεχόμενης ενδονοσοκομειακής νοσηλείας, στις περιπτώσεις όπου μπορεί να αποφευχθεί. Επιπρόσθετα, προωθώντας τις φαρμακευτικές υπηρεσίες για τη βελτίωση των θεραπευτικών αποτελεσμάτων και τη συμμόρφωση με τη φαρμακευτική αγωγή, αφενός μεγιστοποιούνται τα οφέλη της παρέμβασης του κοινοτικού φαρμακοποιού για τους ασθενείς και τα συστήματα υγειονομικής περίθαλψης, αφετέρου ελαχιστοποιούνται οι κίνδυνοι. Συμπερασματικά, ακολουθώντας το «Μοντέλο εκπαίδευσης βάσει αναγκών» διασφαλίζεται η κατάλληλη εκπαίδευση των φαρμακοποιών ανά χώρα.
Το πρόγραμμα είναι πλήρως συμβατό με τις επιστημονικές και επαγγελματικές δραστηριότητες που προτείνονται στην Οδηγία 2005/36EΚ, όπως τροποποιήθηκε από την οδηγία 2013/55/EU.
Επιπρόσθετα, το πρόγραμμα είναι κοινοποιημένο στο σύστημα IMI (σύστημα πληροφόρησης για την εσωτερική αγορά της ΕΕ), σύμφωνα με την Οδηγία 2013/55/EΚ.
Σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Επαγγελματικών Προσόντων (ΕΠΕΠ / EQF – European Qualification Framework) της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το MPharm αντιστοιχεί σε επίπεδο 7 (ως integrated master), από τα 8 συνολικά επίπεδα που ορίζει η ΕΕ. Οι διαφορές μεταξύ των δύο δεν είναι αμελητέες, όπως φαίνεται πιο κάτω.
Σύμφωνα με το ΕΠΕΠ, το πτυχίο (BPharm) προσφέρει προχωρημένες γνώσεις στο πεδίο της φαρμακευτικής οι οποίες συντελούν στην ανάπτυξη προχωρημένων δεξιοτήτων, που βοηθούν στην επίλυση σύνθετων προβλημάτων του τομέα, ενώ το MPharm προσφέρει πολύ εξειδικευμένες γνώσεις στη Φαρμακευτική, ως βάση για πρωτότυπη σκέψη ή/και έρευνα.
Με το ΜPharm ο απόφοιτος αποκτά κριτική ικανότητα επίλυσης εξειδικευμένων ζητημάτων φαρμακευτικής και επιπλέον είναι σε θέση να διασυνδέσει τις γνώσεις αυτές με διαφορετικά επιστημονικά πεδία, με απώτερο σκοπό την ανάπτυξη καινοτόμων ιδεών, γνώσεων ή προσεγγίσεων. Δεν είναι τυχαίο που το ΕΠΕΠ διαφοροποιεί τα μαθησιακά αποτελέσματα σε επίπεδο μεταπτυχιακού σε σχέση με το πτυχίο, ως προς την εφαρμογή των γνώσεων και την απόκτηση δεξιοτήτων. Στο επίπεδο του MPharm απαιτείται: α) η διαχείριση και ο μετασχηματισμός των συνθηκών εργασίας ή σπουδών, που είναι πολύπλοκες, απρόβλεπτες και απαιτούν νέες στρατηγικές προσεγγίσεις, καθώς και β) η ανάληψη ευθύνης για τη συμβολή στην επαγγελματική γνώση και πρακτική ή/και για την αναθεώρηση της στρατηγικής απόδοσης των ομάδων. Αντίθετα, στο επίπεδο του πτυχίου (BPharm) απαιτείται απλά η διαχείριση επαγγελματικών δραστηριοτήτων και εργασιών, η ανάληψη ευθύνης για τη λήψη αποφάσεων και η ανάληψη ευθύνης για τη διαχείριση της επαγγελματικής ανάπτυξης ατόμων και ομάδων.
Επομένως, με το Ενιαίο και Αδιάσπαστο Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα (MPharm) ο φαρμακοποιός δεν αποκτά απλώς ένα «κλασικό πτυχίο Φαρμακευτικής» αλλά εφοδιάζεται με όλες τις απαραίτητες γνώσεις και δεξιότητες που πρέπει να χαρακτηρίζουν τον φαρμακοποιό του μέλλοντος, ο οποίος θα είναι σε θέση να ακολουθεί τις ραγδαίες επιστημονικές εξελίξεις και θα μπορεί να ανταποκρίνεται αποτελεσματικά στις όποιες επιστημονικές ή/και τεχνολογικές προκλήσεις της εποχής. Συνεπώς, οι απόφοιτοι του προγράμματος MPharm του Πανεπιστημίου Λευκωσίας θα μπορούν να προσφέρουν στην κοινωνία, μέσω των γνώσεων και των δεξιοτήτων τους, αλλά και να εκπονήσουν ερευνητικές μελέτες οδηγώντας σε νέες επιστημονικές ανακαλύψεις.
Προκειμένου να αποκτηθούν οι γνώσεις, οι δεξιότητες και ο επαγγελματισμός που απαιτείται για τη φαρμακευτική πρακτική, το πρόγραμμα Φαρμακευτικής του Πανεπιστημίου Λευκωσίας περιλαμβάνει συνδυασμό θεωρητικών και πρακτικών μαθημάτων, εφοδιάζοντας μέσω αυτών τον απόφοιτο με ένα μοναδικό σύνολο γνώσεων και δεξιοτήτων, ώστε να εφαρμόσει τόσο τις παραδοσιακές, όσο και τις αναδυόμενες τεχνολογίες και τη νέα γνώση προς όφελος των ασθενών, αλλά και της ορθολογικής χρήσης των φαρμάκων προς όφελος της δημόσιας υγείας εν γένει.
Συνοπτικά, λοιπόν, τα πλεονεκτήματα του MPharm είναι εμφανή, ιδιαίτερα αν αναλογισθεί κανείς ότι ο χρόνος που απαιτείται για την απόκτηση ΒPharm είναι ο ίδιος με αυτόν που απαιτείται για το MPharm.
Το MPharm του Προγράμματος Φαρμακευτικής του Πανεπιστημίου Λευκωσίας είναι ένα απαιτητικό πρόγραμμα που δίνει ιδιαίτερη έμφαση στην εκπόνηση διπλωματικής εργασίας μεταπτυχιακού επιπέδου και στην έρευνα αιχμής με τη συμμετοχή των φοιτητών, καθώς και στη διασύνδεση με τη Βιομηχανία και την αγορά εργασίας.
Επιπλέον, στοχεύει να επιτύχει την αριστεία στη διδακτική και βιωματική εκπαίδευση, όπως αποδεικνύεται από την ικανότητα των φοιτητών μας να μεταφράζουν τις βασικές επιστημονικές γνώσεις σε κλινικές εφαρμογές και να παρέχουν ολοκληρωμένη φροντίδα, παρεχόμενη από το φαρμακοποιό με επίκεντρο τον ασθενή.
Είναι ένα καινοτόμο και σύγχρονο πρόγραμμα σπουδών, συμβατό με τις απαιτήσεις εκπαίδευσης της Ευρωπαϊκής Νομοθεσίας καθώς και των σύγχρονων απαιτήσεων της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας Φαρμακευτικής, με υποδομές και εγκαταστάσεις τελευταίας τεχνολογίας, υποστηριζόμενο από μια μεγάλη ομάδα μόνιμου Διδακτικού και Ερευνητικού Προσωπικού, που συνδυάζει υψηλά ακαδημαϊκά προσόντα και εμπειρία σε όλα τα πεδία και τους τομείς της Φαρμακευτικής.
Το Πρόγραμμα διαθέτει 8 υπερσύγχρονα, πλήρως εξοπλισμένα και ανεξάρτητα εργαστήρια, αποκλειστικά για τη Φαρμακευτική, τα οποία καλύπτουν όλο το φάσμα και τις πτυχές της φαρμακευτικής επιστήμης. Επίσης, διαθέτουν πόρους, εγκαταστάσεις και εξοπλισμό επιστημονικής αιχμής που υποστηρίζουν υποδειγματικά τη διδασκαλία και την έρευνα.
Το Πρόγραμμα Φαρμακευτικής του UNIC είναι αφοσιωμένο στην εκπαίδευση επιστημόνων φαρμακοποιών, οι οποίοι θα παρέχουν υψηλής ποιότητας, τεκμηριωμένη, διεπαγγελματική, ασθενοκεντρική φαρμακευτική φροντίδα και θα προάγουν τη δημόσια υγεία. Ένας απόφοιτος με ΜPharm από το Πανεπιστήμιο Λευκωσίας έχει όλα τα εφόδια να αναδειχθεί ως επαγγελματίας φαρμακοποιός του 21ου αιώνα.
