Βιομηχανία απαλλακτικών πορισμάτων χωρίς έρευνα και με την ίδια διατύπωση σε υποθέσεις ζημιάς εκατομμυρίων για το δημόσιο
Σε πλυντήριο υποθέσεων μείζονος ενδιαφέροντος και δημόσιου συμφέροντος καθώς αφορούν εκατομμύρια ευρώ κρατικού χρήματος έχει μετατραπεί το Σώμα Δίωξης Οικονομικού Εγκλήματος (ΣΔΟΕ), όπως αποκαλύπτει σήμερα το Documento. Με συγκεκριμένη μεθοδολογία ελεγκτές του ΣΔΟΕ αναλαμβάνουν να «καθαρίσουν» όλους τους εμπλεκόμενους σε κορυφαίες υποθέσεις, εκδίδοντας απαλλακτικά πορίσματα χωρίς καν να έχουν κάνει έρευνα επί της ουσίας, όπως ομολογούν οι ίδιοι στα πορίσματά τους.
Είναι χαρακτηριστικό ότι σε τρεις διαφορετικές υποθέσεις που απασχολούν τη Δικαιοσύνη οι ελεγκτές του ΣΔΟΕ καταλήγουν στο ίδιο ακριβώς συμπέρασμα, ότι αδυνατούν να ελέγξουν κατά πόσο έχει ζημιωθεί το δημόσιο. Μάλιστα η «μανιέρα απαλλαγής» για τις συγκεκριμένες υποθέσεις είναι τόσο προκλητική που χρησιμοποιούν ακριβώς την ίδια διατύπωση λέξη προς λέξη. Πρόκειται για την περιβόητη λίστα Πέτσα της διανομής εκατομμυρίων ευρώ προς τα ΜΜΕ, για αναθέσεις εκατομμυρίων του υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου προς την Planet για παροχή συμβουλευτικών υπηρεσιών αλλά και για την ανάθεση εργασιών καθαρισμού στο προαύλιο του γραφείου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της Αθήνας.
Το σκάνδαλο της λίστας Πέτσα
Ας ξετυλίξουμε αναλυτικά το κουβάρι αυτής της προκλητικής συμπεριφοράς κρατικών λειτουργών.
Τον Μάρτιο του 2020 η κυβέρνηση Μητσοτάκη ανέθεσε την παροχή υπηρεσιών επικοινωνίας και ενημέρωσης στη διαφημιστική εταιρεία Initiative Media, συμφερόντων του διαφημιστή Μιχάλη Γκάλγκου. Πρόκειται για ένα από τα μεγαλύτερα σκάνδαλα της κυβέρνησης Μητσοτάκη, που έμεινε στην ιστορία ως λίστα Πέτσα. Η Initiative ανέλαβε να μοιράσει σε ΜΜΕ περί τα 20 εκατ. ευρώ κρατικού χρήματος αρχικά, με σκοπό την επικοινωνία και ενημέρωση των πολιτών για τα μέτρα πρόληψης, στο πλαίσιο των ενημερωτικών εκστρατειών «Μένουμε σπίτι» και «Μένουμε ασφαλείς». Στη συνέχεια το ποσό αυξήθηκε σε περίπου 31 εκατ. ευρώ.
Στην ουσία επρόκειτο για απροκάλυπτη
Λίστα Πέτσα, συμβάσεις του υπουργείου Μετανάστευσης με την Planet, καθαρισμός του προαύλιου χώρου του γραφείου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στην Αθήνα. Τρεις υποθέσεις για τις οποίες το αρμόδιο ΣΔΟΕ δηλώνει ότι δεν κατέληξε σε σαφές συμπέρασμα μέθοδο εξαγοράς της σιωπής των περισσότερων ΜΜΕ σε ό,τι αφορά την κυβέρνηση Μητσοτάκη, ενώ ο τρόπος που διανεμήθηκαν τα χρήματα ήταν σκανδαλώδης. Οπως είχε αποκαλύψει το Documento, που φυσικά είχε αποκλειστεί από τη διανομή, μέχρι και ο υπόδικος Μένιος Φουρθιώτης ήταν μεταξύ των εκλεκτών της κυβέρνησης Μητσοτάκη που επιχορηγήθηκαν με χρήματα (ακόμη και για σάιτ που δεν λειτουργούσε), αλλά αναγκάστηκε να τα επιστρέψει. Αλλα χρήματα κατέληξαν σε ανύπαρκτο μέσο ενημέρωσης και σε αρκετά blogs.
Οπως ήταν αναμενόμενο, οι αποκαλύψεις για τον τρόπο διανομής των χρημάτων προκάλεσαν σάλο. Λίγο μετά η υπόθεση παραπέμφθηκε ενώπιον της Δικαιοσύνης, ενώ συγκροτήθηκε και εξεταστική επιτροπή στη Βουλή με πρωτοβουλία της αξιωματικής αντιπολίτευσης – άσχετα εάν εξελίχτηκε σε παρωδία προκειμένου η κυβέρνηση να καλύψει τις βαρύτατες ευθύνες του Στέλιου Πέτσα.
Τον Απρίλιο του 2021 48 πολίτες κατέθεσαν μηνυτήρια αναφορά για τα εκατομμύρια ευρώ της λίστας Πέτσα. Σε αυτήν έκαναν λόγο για «τριπλή απιστία σε βάρος του δημοσίου και κατασπατάληση εκατομμυρίων ευρώ για διαφημιστική δαπάνη».
Η Εισαγγελία Οικονομικού Εγκλήματος ξεκίνησε τη διενέργεια προκαταρκτικής εξέτασης για τα αδικήματα «συνέργεια σε απιστία», «φορολογικές παραβάσεις» και «παραβάσεις νομιμοποίησης εσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες». Στις 25 Οκτωβρίου 2021 η Εισαγγελία Οικονομικού Εγκλήματος με παραγγελία της ζήτησε από τον προϊστάμενο της Επιχειρησιακής Διεύθυνσης του ΣΔΟΕ Αττικής να διενεργήσει προκαταρκτική εξέταση προκειμένου να διαπιστωθούν όσα καταγγέλλονταν στις μηνυτήριες αναφορές, καθώς και να «διερευνηθεί» μια σειρά από ζητήματα. Για παράδειγμα, «αν το κόστος υλοποίησης της διαφημιστικής καμπάνιας ήταν εύλογο», «πότε συστάθηκαν τα εμπλεκόμενα νομικά πρόσωπα», «αν υπήρχε αναλυτική περιγραφή του έργου που επρόκειτο να υλοποιηθεί» κ.λπ.
Πράγματι οι ελεγκτές του ΣΔΟΕ ξεκίνησαν να ερευνούν την υπόθεση. Ενα χρόνο μετά και συγκεκριμένα τον Δεκέμβριο του 2022 παρέδωσαν την πορισματική αναφορά τους στην Εισαγγελία Οικονομικού Εγκλήματος. Επρόκειτο για «χλιαρή» αναφορά η οποία στην ουσία δεν κατέληγε σε κανένα συμπέρασμα. Οπως αναφέρεται σε αυτή, με το πρώτο «κύμα» της λίστας Πέτσα ενισχύθηκαν 89 τηλεοπτικοί φορείς με συνολικό κόστος 6,498 εκατ. ευρώ, καθώς και 246 ραδιοφωνικοί φορείς με 2,082 εκατ. ευρώ. Ακόμη 7,516 εκατ. ευρώ δόθηκαν σε 628 ηλεκτρονικά ΜΜΕ. Σύμφωνα με όσα διαπίστωσαν οι ελεγκτές του ΣΔΟΕ, από το σύνολο των ηλεκτρονικών ΜΜΕ που επιχορηγήθηκαν, τα 270 δεν ήταν εγγεγραμμένα στο Μητρώο Επιχειρήσεων Ηλεκτρονικών ΜΜΕ. Επομένως τίθεται ζήτημα για το πώς έλαβαν κρατική επιχορήγηση καθώς με τον νόμο 4339/2015 η καταχώρηση διαφημιστικών μηνυμάτων του δημοσίου μπορεί να ανατεθεί μόνο σε επιχειρήσεις που είναι εγγεγραμμένες στο μητρώο.
Κατά τα άλλα οι ελεγκτές έκαναν απλή καταγραφή των συμπερασμάτων τους η οποία περισσότερο παραπέμπει σε έκθεση ιδεών, ενώ απέφυγαν επιμελώς και συνειδητά να δώσουν απάντηση σε συγκεκριμένα ερωτήματα. Είναι χαρακτηριστικό ότι στο ερώτημα κατά πόσο το κόστος υλοποίησης της καμπάνιας ήταν «εύλογο», οι ελεγκτές του ΣΔΟΕ πετούν την μπάλα στην εξέδρα:
«Αναφορικά με την ερώτησή σας σχετικά με το αν το κόστος υλοποίησης ήταν εύλογο σε σχέση με τα ισχύοντα σε αντίστοιχες περιπτώσεις, ο έλεγχος αναφέρει ότι δεν είχε υλοποιηθεί αντίστοιχο έργο (έως την υπογραφή της σύμβασης) στην Ελλάδα από όσο μπορεί να γνωρίζει και ότι κατόπιν έρευνας στο διαδίκτυο αναφέρουμε ότι το Ηνωμένο Βασίλειο δαπάνησε 184 εκατ. ευρώ το 2020 για σκοπούς επικοινωνίας αναφορικά με την ενημέρωση επί θεμάτων σχετικά με τον κορονοϊό. Τα στοιχεία αυτά προκύπτουν και από τον επίσημο ιστότοπο του γραφείου του υπουργικού συμβουλίου του Ηνωμένου Βασιλείου. Ωστόσο πρέπει να σημειωθεί ότι το ως άνω κόστος δεν μπορεί να είναι άμεσα συγκρίσιμο διότι περιλαμβάνονται διαφορετικοί παράμετροι που θα πρέπει να ληφθούν υπόψη (πληθυσμός, τεχνολογική ανάπτυξη κ.ά.)» επισημαίνεται χαρακτηριστικά στην πορισματική αναφορά των ελεγκτών του ΣΔΟΕ.
«Δεν μπορούμε να ελέγξουμε»
Εκεί όμως που κυριολεκτικά οι ελεγκτές του ΣΔΟΕ δίνουν ρέστα είναι σε ένα από τα επόμενα συμπεράσματά τους. Σε αυτό ουσιαστικά ομολογούν ότι αδυνατούν να προβούν σε «εξειδικευμένο έλεγχο» επειδή δεν διαθέτουν την «απαραίτητη υποδομή». Είναι εντυπωσιακό ότι επίσημη κρατική υπηρεσία που υποτίθεται ότι είναι αρμόδια για να διερευνά τέτοιου είδους υποθέσεις… πετά λευκή πετσέτα, «καθαρίζοντας» στην ουσία τους εμπλεκόμενους:
«Θα πρέπει να επισημανθεί ότι η Υπηρεσία μας δεν διαθέτει την απαραίτητη υποδομή (προσωπικό, υλικό, μέσα κ.λπ.) έτσι ώστε να προβεί σε εξειδικευμένο έλεγχο των αναφερόμενων έργων, διατηρώντας επιφυλάξεις για οποιοδήποτε ενδεχόμενο στο μέλλον έλεγχο από κατά νόμο αρμόδια υπηρεσία, η οποία μπορεί να διαπιστώσει διαφορές στην υλοποίηση των ως άνω έργων ως προς τον τεχνικό τομέα. Ο παρών έλεγχος επιφυλάσσεται για τυχόν διαφορές που ενδεχομένως θα προκύψουν από ενδεχόμενο μελλοντικό έλεγχο άλλων υπηρεσιών σε πεδία που δεν αφορούν τον έλεγχο της υπηρεσίας. Σε περίπτωση που μελλοντικά προκύψει οποιοδήποτε νέο στοιχείο που ενδεχομένως διαφοροποιεί καθ’ οιονδήποτε τρόπο τα συμπεράσματα του παρόντος ελέγχου – έρευνας η Υπηρεσία επιφυλάσσεται να επανέλθει με συμπληρωματικό πόρισμα ελέγχου».
Εκατομμύρια από το υπουργείο Μετανάστευσης
Αλλη μία περίπτωση ελέγχου από κλιμάκιο του ΣΔΟΕ στο πλαίσιο εισαγγελικής έρευνας ήταν και οι συμβάσεις μεταξύ του υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου με την εταιρεία Planet ύψους 6,2 εκατ. ευρώ. Αφορούσαν την παροχή συμβουλευτικών υπηρεσιών και παρακολούθησης των εργασιών για τη δημιουργία δομών για πρόσφυγες και μετανάστες στη Σάμο, την Κω και τη Λέρο. Πρόκειται για υπόθεση που είχε αναδείξει με δημόσιες καταγγελίες του ο βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ Παύλος Πολάκης.
Τον Φεβρουάριο του 2022 η Εισαγγελία Οικονομικού Εγκλήματος με έγγραφη παραγγελία της προς τον διευθυντή του ΣΔΟΕ ζήτησε να διενεργηθεί προκαταρκτική εξέταση σχετικά με τις καταγγελίες Πολάκη. Ειδικότερα, οι εισαγγελείς ζητούσαν να διερευνηθεί εάν έχουν εκδοθεί τιμολόγια και εάν αυτά εξοφλήθηκαν, όπως επίσης εάν οι παρέχοντες τις σχετικές υπηρεσίες πληρούσαν τις αναγκαίες προϋποθέσεις.
Οι ελεγκτές του ΣΔΟΕ ήλεγξαν τις επίμαχες συμβάσεις. Ωστόσο, πάλι ένιψαν τας χείρας τους, όπως έκαναν και με τη λίστα Πέτσα, ειδικά στο κατά πόσο ήταν αναγκαίο να προσληφθεί τεχνικός σύμβουλος. Δηλαδή κατά πόσο ήταν απαραίτητο να ξοδευτούν τα χρήματα αυτά από τον κρατικό κορβανά.
«Ο έλεγχος δεν δύναται να καταλήξει σε σαφές συμπέρασμα σχετικά με το κατά πόσο και εάν ήταν αναγκαία η λήψη εξειδικευμένων συμβουλευτικών υπηρεσιών σε συνδυασμό με το υφιστάμενο ανθρώπινο δυναμικό της Τεχνικής Υπηρεσίας, καθώς πρέπει να υπολογιστούν πολλαπλοί και διαφορετικοί παράγοντες όπως χρόνος, προθεσμίες, εμπειρία, γνώση ξένων γλωσσών και άλλα» υπογραμμίζεται στην πορισματική αναφορά τους.
Το εντυπωσιακό είναι ότι και σε αυτή την περίπτωση οι ελεγκτές του ΣΔΟΕ καταλήγουν στο ίδιο ακριβώς συμπέρασμα με αυτό της λίστας Πέτσα: ότι δεν μπορούν να κάνουν «εξειδικευμένο έλεγχο» και άρα να πουν με βεβαιότητα εάν ζημιώθηκε το δημόσιο. Μάλιστα η διατύπωση είναι ακριβώς ίδια, λέξη προς λέξη, λες και πρόκειται για «μανιέρα» στα πορίσματα του ΣΔΟΕ.
«Θα πρέπει να επισημανθεί ότι η Υπηρεσία μας δεν διαθέτει την απαραίτητη υποδομή (προσωπικό, υλικό, μέσα, κλπ) έτσι ώστε να προβεί σε εξειδικευμένο έλεγχο των αναφερόμενων έργων, διατηρώντας επιφυλάξεις για οποιοδήποτε ενδεχόμενο στο μέλλον έλεγχο από κατά νόμο αρμόδια υπηρεσία, η οποία μπορεί να διαπιστώσει διαφορές στην υλοποίηση των ως άνω έργων ως προς τον τεχνικό τομέα. Ο παρών έλεγχος επιφυλάσσεται για τυχόν διαφορές που ενδεχομένως θα προκύψουν από ενδεχόμενο μελλοντικό έλεγχο άλλων υπηρεσιών σε πεδία που δεν αφορούν τον έλεγχο της υπηρεσίας. Σε περίπτωση που μελλοντικά προκύψει οποιοδήποτε νέο στοιχείο που ενδεχομένως διαφοροποιεί καθ’ οιονδήποτε τρόπο τα συμπεράσματα του παρόντος ελέγχου – έρευνας η Υπηρεσία επιφυλάσσεται να επανέλθει με συμπληρωματικό πόρισμα ελέγχου» επισημαίνεται χαρακτηριστικά.
Τα ίδια Παντελάκη μου και σε τρίτη υπόθεση
Δεν είναι οι δύο μοναδικές περιπτώσεις που ελεγκτές του ΣΔΟΕ σηκώνουν τα χέρια ψηλά κατά τη διάρκεια ελέγχου. Τον Μάιο του 2022 η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία με παραγγελία της προς το ΣΔΟΕ ζήτησε να διενεργηθεί προκαταρκτική εξέταση σχετικά με τη σύμβαση ανάθεσης σε ανάδοχο του καθαρισμού του προαύλιου χώρου του γραφείου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στην Αθήνα. Η ανάθεση είχε γίνει σε εταιρεία κατόπιν της διενέργειας διαγωνισμού αντί 219.000 ευρώ. Οι Ευρωπαίοι εισαγγελείς ζητούσαν από τους ελεγκτές να ερευνήσουν κατά πόσο είχαν τηρηθεί όλες οι νόμιμες διαδικασίες στον διαγωνισμό, καθώς και αν το τίμημα της ανάθεσης ήταν «επιζήμιο» για τα «οικονομικά συμφέροντα» της ΕΕ και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου σε σύγκριση με το αντικείμενο της σύμβασης.
Οι ελεγκτές ξεσκόνισαν τη σύμβαση. Οπως διαπίστωσαν, η διαδικασία της ανάθεσης είχε διενεργηθεί απολύτως νόμιμα. Ωστόσο σε ό,τι αφορά το κόστος της σύμβασης και κατά πόσο ήταν επιζήμια για την ΕΕ, οι ελεγκτές πέταξαν και πάλι την μπάλα στην εξέδρα.
«Ο έλεγχος δεν μπορεί να καταλήξει σε σαφές συμπέρασμα σχετικά με το εάν η συγκεκριμένη σύμβαση υπήρξε επιζήμια για τα οικονομικά συμφέροντα της ΕΕ και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου καθώς δεν διαθέτει τις απαιτούμενες γνώσεις» αναφέρεται χαρακτηριστικά στο πόρισμα ελέγχου που εξέδωσαν. Κατά τα άλλα, «επιτελικό κράτος» που λέει και ο Κυριάκος Μητσοτάκης.