«Το παρελθόν του “μελλοντικού πρωθυπουργού της Ελλάδας” που παραβλέπουν» τιτλοφορείται άρθρο του Νικόλα Λεοντόπουλου που πρωτοδημοσιεύτηκε από τους EUObesever, ενός από τους εταίρους του Investigate Europe.
Στο άρθρο γίνεται εκτενής αναφορά στα σκάνδαλα που έχει εμπλακεί το όνομα Μητσοτάκη αλλά και στην επιλεκτική αμνησία διεθνών ΜΜΕ που αποσιωπούν τις σκοτεινές πτυχές των υποθέσεων αυτών.
Ολόκληρο το άρθρο:
Από τότε που ο 49χρονος Κυριάκος Μητσοτάκης εκλέχτηκε στην ηγεσία της συντηρητικής Ν.Δ. το 2016, επαινούνταν συνεχώς από τη συντριπτική πλειονότητα του διεθνούς Tύπου, ιδιαίτερα στις ΗΠΑ και στη Γερμανία. Η Wall Street Journal είδε σ’ αυτόν «μια αχτίδα ελπίδας» για την Ελλάδα, για την Die Welt πρόκειται για το «νέο αστέρι του λαού».
Στις δημοσκοπήσεις, το κεντροδεξιό κόμμα του προηγείται του ΣΥΡΙΖΑ -του αριστερού κόμματος με ηγέτη τον πρωθυπουργό Αλέξης Τσίπρα- από 5 έως 12 μονάδες. Αυτό από μόνο του δεν αποτελεί έκπληξη: ο Τσίπρας εξελέγη με εξαγγελίες κατά της λιτότητας και παρά τις περιστασιακές παροχές εφαρμόζει ένα πρόγραμμα ακραίας λιτότητας.
Ο παλιός Τσίπρας έγινε πολύ δημοφιλής κατσαδιάζοντας τους διεθνείς πιστωτές, ο νέος Τσίπρας έχει γίνει ο αγαπημένος των δανειστών, βλέποντας παράλληλα τη δημοτικότητά του να κάνει βουτιά.
Η Μαρέβα στον Παράδεισο
Στο μεταξύ, τα Paradise Papers, μια έρευνα του International Consortium of Investigate Journalists (ICIJ) στον κόσμο των παράκτιων εταιρειών, έχει αμαυρώσει σε όλο τον κόσμο τη φήμη των πολιτικών, των αθλητικών ειδώλων και των γαλαζοαίματων.
Αλλά η Ελλάδα, πανταχού παρούσα στον χώρο των ειδήσεων όταν πρόκειται για διαφθορά, έχει περιέργως αποφύγει ακόμα και την παραμικρή αναφορά από τα μέσα ενημέρωσης. Και όχι επειδή ήταν ανάξια λόγου, αφού στον τελευταίο γύρο διαρροών ένα όνομα ξεχώριζε: Mareva Grabowski-Mitsotakis, η σύζυγος του Μητσοτάκη.
Σύμφωνα με την έκθεση του Χάρη Καρανίκα και του Θανάση Τρομπούκη που δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Έθνος» (εταίρος του ICIJ στην Ελλάδα), η Γκραμπόφκσι-Μητσοτάκη είναι μία από τους 130 Έλληνες των οποίων τα ονόματα εμφανίζονται στα Paradise Papers.
H Γκραμπόφσκι-Μητσοτάκη κατείχε το 50% της Eternia Capital Management, μιας offshore με έδρα τα νησιά Κέιμαν, η οποία διαχειριζόταν κεφάλαιο στις Βρετανικές Παρθένες Νήσους.
Με μια μακρά δήλωση η Γκραμπόφκσι-Μητσοτάκη απέρριψε τους ισχυρισμούς για ύποπτες συναλλαγές τονίζοντας -σύμφωνα με την «Καθημερινή»- ότι «είχε ελάχιστη σχέση με τη διοικητική διαχείριση του κεφαλαίου και δεν γνώριζε την ειδική νομοθεσία που ισχύει στις Νήσους Κέιμαν», σημειώνοντας ότι μια νομική εταιρεία χειρίστηκε τα θέματα αυτά.
Η ύπαρξη της εταιρείας με έδρα τα Κέιμαν και οι πιθανές σχέσεις της με την Γκραμπόφκσι είχαν αποκαλυφθεί αρκετούς μήνες πριν από τα Paradise Papers από τον δημοσιογράφο–ερευνητή Κώστα Βαξεβάνη, χωρίς ωστόσο να υπάρχουν αποδείξεις για άμεση ιδιοκτησία της Γκραμπόφκσι. Τότε εκείνη είχε απειλήσει με αγωγή για συκοφαντική δυσφήμηση.
Η Ν.Δ. απέρριψε ως άσχετο το δημοσίευμα και υποστήριξε ότι ο Μητσοτάκης και η σύζυγός του είχαν χωρίσει εκείνη την περίοδο (για να ξανασμίξουν τέσσερα χρόνια μετά), οπότε ο Μητσοτάκης δεν είχε καμία νομική υποχρέωση να δηλώσει τα οικονομικά της συζύγου του.
Η Γκραμπόφσκι έχει επίσης δική της επαγγελματική ζωή. Υπήρξε στέλεχος της Deutsche Bank και τώρα διευθύνει δική της επιχείρηση. Ωστόσο, ένα σημαντικό ερώτημα παραμένει αναπάντητο: Ποιο ήταν το κίνητρο για τη δημιουργία αυτής της διπλής υπεράκτιας δομής;
Δεν υπάρχει καμία απόδειξη ότι η Γκραμπόφσκι-Μητσοτάκη έχει παραβεί οποιονδήποτε νόμο ή ότι ο ίδιος ο Μητσοτάκης είχε οποιαδήποτε εμπλοκή σ’ αυτό. Ωστόσο, υπάρχει μια σύμπτωση που συνδέει τις offshores της Γκραμπόφσκι-Μητσοτάκη με το κόμμα του συζύγου της.
Ο Σταύρος Παπασταύρου, ο δικηγόρος της Γκραμπόφκσι-Μητσοτάκη, είναι πρώην ανώτατο στέλεχος της Νέας Δημοκρατίας. Το 2012, ενώ ασχολούνταν με την Eternia για λογαριασμό της Γκραμπόφκσι-Μητσοτάκη, ο Παπασταύρου κατείχε κορυφαία θέση πρώτα στο κόμμα (όπου ήταν διευθυντής Διεθνών Σχέσεων) και μετά στην κυβέρνηση, ως κορυφαίος διαπραγματευτής της Ελλάδας για θέματα των φορολογικών παραδείσων.
Στην πραγματικότητα, ήταν απεσταλμένος της Ελλάδας στις συνομιλίες με τις ελβετικές αρχές σχετικά με τους ελληνικούς τραπεζικούς λογαριασμούς.
Για την ανάμειξή του σε μια ξεχωριστή υπόθεση, την υπόθεση Swissleaks/HSBC (γνωστή στην Ελλάδα ως λίστα Λαγκάρντ), ο Παπασταύρου πλήρωσε πρόστιμο 3,5 εκατ. ευρώ για να διευθετήσει θέματα φοροδιαφυγής και κατηγορίες για ξέπλυμα χρήματος.
Κληρονόμος πολιτικής δυναστείας
Κανένα ΜΜΕ εκτός Ελλάδας δεν ασχολήθηκε με τη συγκεκριμένη υπόθεση των Paradise Papers. Η μόνη αναφορά στον αγγλόφωνο Τύπο προήλθε από την «Καθημερινή», όπου και πάλι -όπως υποδηλώνει ο τίτλος του άρθρου («Η Μαρέβα Γκραμπόφσκι-Μητσοτάκη απαντά για την εμπλοκή του ονόματός της στα Paradise Papers»)- επικεντρώθηκε στην απάντηση της Γκραμπόφσκι και όχι στην ίδια την είδηση.
Σε μεταγενέστερες συνεντεύξεις στο EUObserver και το Politico ο Κ. Μητσοτάκης στηλίτευσε, ως συνήθως, τις πελατειακές σχέσεις και τον νεποτισμό.
Περιέργως πώς, ενώ ο Μητσοτάκης κάνει εκστρατεία για μικρότερο κράτος, αρκετά μέλη της οικογένειάς του αμείβονται από αυτό το «παχύ» ελληνικό κράτος. Είναι, άλλωστε, κληρονόμος μιας από τις μεγαλύτερες πολιτικές δυναστείες της Ελλάδας, με πολιτικές ρίζες που χρονολογούνται από τον 19ο αιώνα.
Ο πατέρας του Κυριάκου, ο εκλιπών Κωνσταντίνος Μητσοτάκης (πέθανε το 2017 σε ηλικία 97 ετών), ήταν πρωθυπουργός τη δεκαετία του ’90. Το Ίδρυμα «Κωνσταντίνος Κ. Μητσοτάκης», με τρία μέλη της οικογένειάς του στο Δ.Σ., έχει χρηματοδοτηθεί γενναιόδωρα από το κράτος με εκατομμύρια.
Όταν το 2016 ο Κυριάκος Μητσοτάκης έβαλε υποψηφιότητα για αρχηγός της Ν.Δ., παρά το γεγονός ότι ήταν outsider, κατόρθωσε να διαψεύσει τις προβλέψεις και να κερδίσει κρατώντας αποστάσεις από την κληρονομιά της οικογένειας («Να με κρίνετε με βάση το βιογραφικό μου και όχι το όνομά μου», έλεγε).
Τρία μέλη από τον «πυρήνα» της οικογένειας Μητσοτάκη δραστηριοποιούνται στην πολιτική σκηνή. Εκτός από τον Κυριάκο, υπάρχει η αδελφή του, η Ντόρα Μπακογιάννη, 63 ετών, πρώην υπουργός Εξωτερικών και νυν βουλευτής, και ο Κώστας Μπακογιάννης, 39 ετών, γιος της Ντόρας και ανιψιός του Κυριάκου, περιφερειάρχης Στερεάς Ελλάδας, με υψηλές πολιτικές φιλοδοξίες.
Προς τιμήν του, τον Δεκέμβριο ο Μητσοτάκης δεσμεύθηκε ότι δεν θα διορίσει κανέναν συγγενή του στο υπουργικό συμβούλιο σε περίπτωση που το κόμμα του έρθει στην εξουσία.
«Υπερασπιζόμενος την αξιοκρατία στη θεωρία, αλλά απεμπολώντας τη στην πράξη»
Ο Μητσοτάκης επιμένει ότι «οι πρακτικές του παρελθόντος δεν μπορούν πλέον να γίνουν ανεκτές». Όταν ήταν υπουργός Διοικητικής Μεταρρύθμισης (2011-2015) οι μεταρρυθμίσεις που έκανε στη δημόσια διοίκηση επικροτήθηκαν από πολλούς («απολάμβανε να ταράζει τα νερά», σύμφωνα με το Politico), ειδικά εκτός Ελλάδας, ως ένα βήμα προς την αξιοκρατία.
Ωστόσο, υπάρχουν ισχυρές ενδείξεις ότι οι πολιτικές του κ. Μητσοτάκη συνέχιζαν τη στάση των παλαιών πολιτικών να γαντζώνονται στην εξουσία.
Στο πλαίσιο της δικής του μεταρρύθμισης στη δημόσια διοίκηση διορίστηκαν όλοι οι νέοι εκτελεστικοί διευθυντές με την υπογραφή ενός ατόμου: του υπουργού Διοικητικής Μεταρρύθμισης.
Το 2014 οι απόφοιτοι της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Διοίκησης είχαν κατηγορήσει με ανακοίνωσή τους τον υπουργό Μητσοτάκη για «υπεράσπιση της αξιοκρατίας στη θεωρία αλλά κατάργησή της στην πράξη» και είχαν χαρακτηρίσει τη μεταρρύθμισή του ως «προσπάθεια εδραίωσης της άμεσης εξάρτησης της διοικητικής ιεραρχίας από την πολιτική ηγεσία». Ο Μητσοτάκης φέρεται να προσέλαβε στο υπουργικό γραφείο του 25 συμβούλους.
Πριν από τα Paradise Papers, υπήρχε η Siemens
Δυστυχώς, αυτή η πελατειακή πρακτική συνεχίστηκε με τον ίδιο ρυθμό από τον ΣΥΡΙΖΑ, που διαδέχθηκε τη Νέα Δημοκρατία στην εξουσία. Ο Μητσοτάκης έχει δίκιο να επισημαίνει ότι η σημερινή κυβέρνηση κάνει τα στραβά μάτια στη διαφθορά και δείχνει έλλειψη σεβασμού στο κράτος δικαίου. Ωστόσο, με βάση το προσωπικό του ρεκόρ στην πολιτική, του Μητσοτάκη δεν του είναι άγνωστες καμία από τις δύο παθογένειες επειδή πριν από τα Paradise Papers υπήρχε η Siemens.
Σύμφωνα με αποδεικτικά στοιχεία που υποβλήθηκαν σε δικαστικές διαδικασίες στη Γερμανία, τις ΗΠΑ και την Ελλάδα, η γερμανική πολυεθνική Siemens δωροδοκούσε συστηματικά πολιτικούς στα δύο κύρια κόμματα της εποχής (ΠΑΣΟΚ και Νέα Δημοκρατία) με ποσά εκατοντάδων εκατομμυρίων προκειμένου να εξασφαλίσει επικερδείς κρατικές συμβάσεις. Οι εισαγγελείς γνωρίζουν ποιος δωροδόκησε και με πόσα χρήματα, αλλά όχι ποιος ήταν ο αποδέκτης των χρημάτων.
Ο Μητσοτάκης συνδέθηκε με πολλούς τρόπους με το «σκάνδαλο Siemens», αν και δεν υπάρχουν αποδείξεις που να τον συνδέουν με τις δωροδοκίες.
Το 2008 πιάστηκε να δέχεται δωρεάν τηλεπικοινωνιακό εξοπλισμό της Siemens αξίας 137.000 ευρώ. Ο Μητσοτάκης κατέβαλε το ποσό αυτό αργότερα αφότου μάρτυρες κατέθεσαν για τα δώρα στους εισαγγελείς. Παρόμοια «δώρα» δόθηκαν σε ολόκληρη την οικογένεια Μητσοτάκη, συμπεριλαμβανομένης της συζύγου του, Μαρέβας, σύμφωνα με τα τιμολόγια που παρουσιάστηκαν κατά τη διάρκεια της δίκης της Siemens και με την κατάθεση ενός βασικού μάρτυρα.
Τα αποδεικτικά στοιχεία του δικαστηρίου δείχνουν ότι ο Μητσοτάκης διατηρούσε στενή σχέση με τον Μιχάλη Χριστοφοράκο, πρώην επικεφαλής της Siemens Ελλάδας, ο οποίος απέφυγε τη δίκη του στην Ελλάδα διαφεύγοντας στη Γερμανία (τα γερμανικά δικαστήρια αρνήθηκαν να τον εκδώσουν καθώς έχει και γερμανικό διαβατήριο).
Ο Χριστοφοράκος ήρθε σε επαφή (είτε προσωπικά είτε τηλεφωνικά) με την οικογένεια Μητσοτάκη 356 φορές. Αυτό αντιστοιχεί στο 60% των συνολικών παρόμοιων επαφών που είχε με όλους τους πολιτικούς.
Η επιλεκτική αμνησία των ΜΜΕ
Όσο για τη ίδια τη Μαρέβα Γκραμπόφσκι, η σύζυγος του Κυριάκου Μητσοτάκη είχε αναμιχθεί σε συμφωνία για ακίνητα το 2002, η οποία, παρότι δεν ήταν παράνομη, επιβεβαίωσε τους οικογενειακούς δεσμούς με τον Χριστοφοράκο με μια τριπλή σύμπτωση: Γκραμπόφσκι και Χριστοφοράκος αγόρασαν και οι δύο ακίνητα στο νησί της Τήνου με διαφορά λίγων εβδομάδων (τέλη Μαΐου – αρχές Ιουνίου του 2002) από τον ίδιο πωλητή, ενώ τα αντίστοιχα συμβόλαια χειρίστηκε το ίδιο συμβολαιογραφικό γραφείο της Αθήνας. Ορισμένα από τα οικόπεδα είναι γειτονικά.
Τα γεγονότα που συνδέουν τον Μητσοτάκη με τη Siemens έχουν βγει στη δημοσιότητα εδώ και μια δεκαετία. Μετά την εκλογή του Μητσοτάκη στο τιμόνι της αξιωματικής αντιπολίτευσης, πολλά διεθνή ΜΜΕ παρουσίασαν το προφίλ του ή του πήραν συνέντευξη. Στα τέσσερα προφίλ ή συνεντεύξεις που δημοσιεύθηκαν σε μερικά από τα μεγαλύτερα έντυπα της Γερμανίας (FAZ, SZ, taz, Die Welt) δεν γίνεται καν αναφορά στις δοσοληψίες του με τη Siemens.
Άλλωστε, η επιλεκτική αμνησία είναι ένα ευρέως διαδεδομένο σύμπτωμα για τον Τύπο. Στα οκτώ χρόνια που ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε υπηρέτησε ως υπουργός Οικονομικών της Γερμανίας, ποιο ευρωπαϊκό ΜΜΕ έχει αναφερθεί ποτέ, έστω και συνοπτικά σε οποιαδήποτε από τις εκατοντάδες παρουσιάσεις του υπουργού, στο γεγονός ότι ο Γερμανός πολιτικός παραδέχτηκε (αφού είχε πει ψέματα) ότι τη δεκαετία του ’90 έλαβε μια τσάντα με μετρητά για λογαριασμό του κυβερνώντος Χριστιανοδημοκρατικού Κόμματος CDU από έναν διαβόητο έμπορο όπλων;