Διεθνολόγοι μιλούν στο Documento για τη χάραξη θαλάσσιων ζωνών με τη γείτονα.
Με αντιφάσεις, υποχωρήσεις, αλλά και με προωθητικές διπλωματικές κινήσεις, που, βέβαια, συμβαδίζουν με τις απαιτήσεις της Ευρωπαϊκής Ενωσης και των ΗΠΑ, πορεύεται στην εξωτερική της πολιτική η κυβέρνηση Μητσοτάκη, υπό την πίεση των εξελίξεων από την επιθετικότητα του τουρκικού καθεστώτος. Σε αυτό τον καμβά δρομολογούνται και οι σχέσεις Ελλάδας-Αλβανίας, σαν συνέχεια ή σαν εσπευσμένη σπασμωδική κίνηση, στο ντόμινο των ελληνικών διπλωματικών κινήσεων, μετά τη συμφωνία της χώρας μας για οριοθέτηση ΑΟΖ με την Ιταλία και την Αίγυπτο. Υπάρχουν αγκάθια που προσπαθεί να κρύψει η κυβέρνηση της ΝΔ, κάτω από τυμπανοκρουσίες για από κοινού προσφυγή Ελλάδας και Αλβανίας στη διεθνή δικαιοσύνη, σχετικά με την οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών και τη χάραξη ΑΟΖ.
Οι διεθνολόγοι επιμένουν ότι το ευρύτερο παζάρι από ΕΕ και ΗΠΑ, για συνεκμετάλλευση και συνδιαχείριση του οικονομικού πλούτου περνά και από τη συμφωνία Ελλάδας-Αλβανίας. Μάλιστα, επισημαίνεται από αναλυτές το συναινετικό κλίμα που επικράτησε στις συναντήσεις που είχε ο Ελληνας υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας με τον πρωθυπουργό της Αλβανίας Έντι Ράμα. Οι δύο πλευρές συμφώνησαν να βρουν λύση στη Χάγη για τις διαφορές τους αναφορικά με την οριοθέτηση των μεταξύ τους θαλάσσιων ζωνών. Παράλληλα, όμως, προέβαλαν την ανάγκη μιας ευρύτερης θετικής ατζέντας για την ενδυνάμωση των σχέσεών τους και με νέα συμφωνία στρατηγικής συνεργασίας μεταξύ των δύο χωρών.
Αν και χωρίς γραπτή δέσμευση, σύμφωνα με τις υπάρχουσες πληροφορίες, οι δυο χώρες συμφώνησαν να παραπέμψουν το θέμα των θαλασσίων ζωνών στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης. Η κυβέρνηση κρίνει ότι αυτή την περίοδο που η τουρκική επιθετικότητα εντείνεται αποτελεί ισχυρό μήνυμα ότι η Ελλάδα λύνει τις διαφορές της με τις γειτονικές χώρες βάσει του Διεθνούς Δικαίου, δείχνοντας εκ του αντιθέτου το καθεστώς Ερντογάν που κινείται σε διαφορετικό μήκος κύματος, σαν “ταραχοποιός” στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου και όχι μόνο. Παράλληλα, η ελληνική διπλωματία προβάλλει ότι σε αυτή τη συγκυρία και η Αλβανία έχει λόγους να ξεκαθαρίσει με ήπια προσέγγιση το ζήτημα μια και πιέζεται από την επιδίωξή της για ένταξη στην Ε.Ε.
Ομως, από την άλλη, υπάρχουν αρνητικά στοιχεία ως προς τις διαπραγματευτικές δυνατότητες της χώρας, έχοντας προηγηθεί με συγκεκριμένο πλαίσιο οι συμφωνίες οριοθέτησης θαλασσίων ζωνών με την Αιγυπτο και με την Ιταλία. Ηδη από τον περασμένο Αύγουστο, ο πρώην υπουργός Εξωτερικών Νίκος Κοτζιάς προειδοποιούσε για τις πληγές που άνοιξε η “υποχωρητική” στάση της ελληνικής πλευράς κατά τις διαπραγματεύσεις με Αίγυπτο και Ιταλία. Το καλοκαίρι που υπογράφηκε η συμφωνία με την Αίγυπτο, ο Νίκος Κοτζιάς ανέφερε για την κυβέρνηση Μητσοτάκη ότι «η συμφωνία που έκανε, όπως και με την Ιταλία αποδυναμώνει κάθε μελλοντική διαπραγματευτική της θέση, τόσο με την Αλβανία, όσο και πολύ περισσότερο με την Τουρκία». Μάλιστα, τόνιζε ότι «όποιος δεν καταλαβαίνει τι επιπτώσεις έχει αυτό για νησιά που στην πλάτη τους δεν έχουν ελληνική ακτογραμμή αλλά εκείνη τρίτης χώρας, είναι το λιγότερο ανόητος και το περισσότερο επικίνδυνος».
Σήμερα, μεταξύ άλλων, το ζήτημα των νησιών στο Ιόνιο, και στην ευρύτερη περιοχή μπαίνουν ξανά στο μικροσκόπιο με την παραπομπή της διευθέτησης των θαλασσίων ζωνών μεταξύ Αλβανίας-Ελλάδας. Από την άλλη πλευρά, δεν λείπουν οι απόψεις που κρίνουν ότι παρά την στενή σύνδεση Αλβανίας Τουρκίας και τις καλές σχέσεις Ερντογάν -Ράμα, η Αλβανία έχει πίεση να κλείσει την εκκρεμότητα με την Ελλάδα, με δεδομένο ότι από το 1992 έχει οριοθετήσει με την Ιταλία θαλάσσιες ζώνες.
Σε μια ακτινογραφία της διεθνούς σκακιέρας όπως απλώνεται Ανατολική Μεσόγειο αλλά και τα δυτικά της χώρας μας, o PhD (c) Διεθνολόγος-Πολιτικός επιστήμονας Γιάννης Χουβαρδάς, σκιαγραφεί τι εξελίξεις. «Προκειται για μια συμφωνία που είναι ενταγμένη στο ευρύτερο παζάρι για την οριοθετηση των θαλασσιων ζωνών, η οποία συμβαδίζει με την επιδίωξη ΗΠΑ, ΕΕ, ΝΑΤΟ, σχετικά με το να υπάρξει ένας συμβιβασμός μεταξύ των χωρών της περιοχής. Κι αυτό προκειμένου να οδηγήσει στη συνεκμετάλλευση του οικονομικού πλούτου της περιοχής και να αποτρέψει τη διείσδυση άλλων ιμπεριαλιστικων κέντρων, όπως η Κίνα , το Ιράν. Η κίνηση της ελληνικής κυβέρνησης να πάει στη Χάγη, ακριβώς συμβαδίζει με την πολιτική του “μεντεσέ” που ακολουθεί, ως προωθητής συμφερόντων του ΝΑΤΟ, ΗΠΑ και ΕΕ. Από την άλλη, θα προσπαθήσει να αξιοποιήσει το αποτέλεσμα που θα προκύψει στην αντιπαράθεση της με την Τουρκία, καθώς σε μια ενδεχόμενη διαπραγμάτευση πιστεύει ότι θα εξασφαλίσει ότι και τα νησιά θα έχουν θαλάσσιες ζώνες (ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδα). Αυτό έρχεται σε αντίθεση με τη θέση της Τουρκίας όπως εκφράζεται στο τουρκολιβυκό μνημόνιο σύμφωνα με το οποίο τα νησιά δεν έχουν καθόλου υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ. Ωστόσο, όπως συνέβη και με τις συμφωνίες με την Ιταλία και την Αίγυπτο, δεν είναι πιθανό να δοθεί πλήρης επηρεια στα νησιά του Ιονίου με δεδομένο ότι ήδη από τη συμφωνία με την Ιταλία είναι μειωμένη. Κάποια μικρά νησιά με τη συμφωνία Ελλάδας- Αιγύπτου καταγράφησαν χωρίς επήρεια!
Αυτή η κατάσταση και η πολιτική της ελληνικής κυβέρνησης έχει διαμορφώσει ένα πλαίσιο που διευκολύνει τη διαπραγμάτευση με την Τουρκία με όρους που θέτουν υπό αίρεση την επήρεια π.χ. του Καστελόριζου. Πάντως, ταιριάζει με την ελληνική τακτική να τα βρει με την Τουρκία…
«Και η παραπομπή στη Χάγη από κοινού Ελλάδας-Αλβανίας για τις θαλάσσιες ζώνες μπορεί να αξιοποιηθεί για μια συμφωνία που θα διευκολύνει συνδιαχείριση στο Αιγαίο . Αν ολοκληρωθεί θα διευκολύνει μια ελληνοτουρκική συμφωνία στο Αιγαίο», τονίζει ο Γιάννης Χουβαρδάς.
Εδώ και καιρό διεθνολόγοι θυμίζουν το όχι τόσο μακρινό 2009 όταν είχε φτάσει σε συμφωνία η Ελλάδα με την Αλβανία του Σαλί Μπερίσα. Αυτή δεν κυρώθηκε τότε από το ελληνικό κοινοβούλιο και λίγα χρόνια αργότερα, ύστερα από προσφυγή στο Συνταγματικό Δικαστήριο της Αλβανίας και από τον τότε ηγέτη της αντιπολίτευσης και νυν Αλβανό πρωθυπουργό Εντι Ράμα, το ανώτατο δικαστήριο την ακύρωσε, με επιχειρηματολογία που συμβάδιζε με τις τουρκικές θέσεις. Από καιρό διεθνολόγοι , όπως ο Κωνσταντίνος Φίλης (https://www.iefimerida.gr/politiki/konstantinos-filis-ellada-toyrkia-albaniaγια), αναδεικνύουν την άποψη για ευκαιρίες που χάθηκαν θέτοντας ως ορόσημο τότε που η Αλβανία πήρε ημερομηνία για την έναρξη διαπραγματεύσεων σχετικά με την ένταξη στην ΕΕ, και πιο πριν όταν έγινε κράτος μέλος του ΝΑΤΟ.
«Η Ελλάδα με την προσφυγή από κοινού στο Δικαστήριο της Χάγης για τη χάραξη των μεταξύ του θαλασσίων ζωνών επιδιώκει να δημιουργήσει προηγούμενο με την Τουρκία. Οι χώρες που σέβονται το διεθνές δίκαιο λύνουν τις διαφορές τους με διαπραγματεύσεις ή και με προσφυγή στη διεθνή δικαιοσύνη. Η Ελλάδα θέλει να κάνει σαφές ότι η Τουρκία αποτελεί εξαίρεση», επισημαίνει στο Documentonews o Χάρης Παπασωτηρίου, Καθηγητης Διεθνών Σχέσεων στο Πάντειο Πανεπιστήμιο και πρόεδρος του Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων.
Σημειώνει ότι «θα μπορούσε να είχε πραγματοποιηθεί νωρίτερα συμφωνία Ελλάδας- Αλβανίας για χάραξη θαλάσσιων ζώνών, όπως για παράδειγμα το 2009, αλλά, σύμφωνα με όσα έχει πει η τότε υπουργό Εξωτερικών Ντόρα Μπακογιάννη, η Αλβανία υποχώρησε με παρέμβαση τότε της Τουρκίας. Όμως, έστω και τώρα μπορεί να προχωρήσει η συμφωνία».
Ο Χάρης Παπασωτηρίου επισημαίνει ότι «ο διεθνής παράγοντας επιδιώκει να διαμορφωθεί συναινετικό κλίμα στην ευρυτερη περιοχή». Μάλιστα, ο διεθνολόγος θεωρεί ότι σήμερα, σε μια πορεία που ξεκινά από τριετίας, έχουν υποχωρήσει σχετικά οι εθνικισμοί που ταλαιπώρησαν και διαμόρφωσαν εντάσεις στην περιοχή των Βαλκανίων. «Μετά το 2017, η κάμψη των εθνικιστικών εξάρσεων βοηθά να υπάρξουν συμφωνίες μεταξύ των χωρών, όπως έγινε με τη συμφωνία των Πρεσπών. Ετσι, τώρα θεωρώ ότι είναι ευνοϊκή η συγκυρία και θετική η προοπτική για μια συμφωνία Ελλάδας – Αλβανίας για τις θαλάσσιες ζώνες», εξηγεί.
Και καταλήγει: «Η Ελλάδα ξεκινά διεκδικώντας τα μέγιστα , και καλώς. Όμως, αυτό δεν σημαίνει ότι θα μπορέσει να εξασφαλίσει το σύνολο των απαιτήσεών της. Αλλωστε, οι συμφωνίες εμπεριέχουν την έννοια του συμβιβασμού. Η διαπραγμάτευση δεν είναι επιβολή-παρά μόνο σε πόλεμο. Το Δικαστήριο δεν θα δώσει όλα όσα διεκδικούμε. Καλώς εμείς τα διεκδικούμε , αλλά πρέπει να είμαστε προσγειωμένοι για το τελικό αποτέλεσμα».
Πάντως, δεν λείπουν και οι πολιτικές αιχμές που προέρχονται από τον χώρο της αξιωματικής αντιπολίτευσης, που ανατρέχουν στο 2018. Θυμίζουν ότι τον Ιανουάριο εκείνης της χρονιάς, λίγο πριν αποχωρήσει ο Νίκος Κοτζιάς από την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ είχε ανακοινώσει την προκαταρκτική συμφωνία με την Αλβανία για την οριοθέτηση AOZ, με αποδοχή από την γείτονα για την επέκταση της ελληνικής αιγιαλίτιδας ζώνης στα 12 ναυτικά μίλια. Τότε η ΝΔ αντιδρούσε, όπως έγραφε το Documento, με επίκεντρο την ερώτηση στη Βουλή του τότε τομεάρχη Αμυνας της ΝΔ και σημερινού υπουργού Υγείας από τη θέση τότε του τομεάρχη Άμυνας. Ανέφερε χαρακτηριστικά το documentonews : «η θέση τότε του τομεάρχη Άμυνας, έλεγε επί της ουσίας πως η επέκταση της υφαλοκρηπίδας στα 12 μίλια στο Ιόνιο και η συμφωνία με την Αλβανία θα προκαλούσε προβλήματα στο Καστελόριζο και νότια της Κρήτης. Υπονοώντας προφανώς ότι η Τούρκοι θα ερμήνευαν τη μη συμφωνία μαζί τους ως αποδοχή των παράλογων απαιτήσεών τους!».