Το Documento πέρασε μια ημέρα στο χωριό Σταγιάτες του ανατολικού Πηλίου, οι κάτοικοι του οποίου αντιμάχονται την ιδιωτικοποίηση του νερού της πηγής τους, που είναι «η ύπαρξη του χωριού μας». Στις Σταγιάτες οι κάτοικοι, βρίσκοντας πλατιά συμπαράσταση, δηλώνουν ανυποχώρητα ενάντιοι στην απόφαση του Δήμου Βόλου να τους αποκόψει από την πηγή του χωριού τους ενώ εδώ και περισσότερο από έναν αιώνα αποκαλούν το νερό των Σταγιατών «σαλονέρι»: το νερό των τρελών.
Καλοκαιρινό μεσημέρι. Ο ήλιος βρισκόταν στο απόγειό του καθώς φτάναμε στην πλατεία του χωριού των Σταγιατών. Από την πρώτη στιγμή ακούγεται υποβλητικός ο θόρυβος από το νερό της Κρύας Βρύσης. Τρέχει πλουσιοπάροχα από τη δημόσια βρύση στην πλατεία του χωριού και μας δροσίζει, διώχνοντας τη ζέστη και την κούραση του ταξιδιού.
Οι Σταγιάτες δεν είναι συνηθισμένο χωριό. Οι κάτοικοί του αντιστέκονται εδώ και περίπου δέκα χρόνια στις προσπάθειες ιδιωτικοποίησης της πηγής τους από τις εκάστοτε δημοτικές αρχές, αφού, όπως είπαν στο Documento, «η πηγή είναι η ύπαρξη του χωριού μας». Την τελευταία περίοδο όμως ο αγώνας τους έχει γίνει ακόμη πιο δύσκολος. Η δημοτική αρχή του Βόλου, με προεξάρχοντα τον δήμαρχο Αχιλλέα Μπέο, απέκοψε τα περισσότερα από τα σπίτια του χωριού από το δίκτυο που τα συνέδεε με το νερό της πηγής Κρύα Βρύση. Μάλιστα ο πρόεδρος της Δημοτικής Επιχείρησης Υδρευσης – Αποχέτευσης Μείζονος Περιοχής Βόλου (ΔΕΥΑΜΒ) δήλωσε πρόσφατα ότι μέχρι τις 30 Ιουνίου το νερό της Κρύας Βρύσης δεν θα τρέχει πουθενά στο χωριό. Οι Σταγιατιώτες όμως δεν έχουν μάθει να παραδίδουν τα όπλα.
Η άφιξη στο χωριό
Φτάνοντας στην πλατεία του χωριού αντικρίσαμε ένα πανό που γράφει: «Η Κρύα Βρύση ήταν και θα είναι η πηγή των Σταγιατών». Λίγο πιο πέρα μας υποδέχεται –εν μέσω μεσημβρινής θερινής ραστώνης– ο κ. Μιχάλης παρέα με τον σκύλο του. Στις σακούλες που κουβαλά, εκτός από κάποια τρόφιμα, υπάρχει ένα πλαστικό μπουκάλι με νερό της Κρύας Βρύσης. Στο ίδιο μέρος είχε φτάσει πριν από μερικές ημέρες ο Αχ. Μπέος συνοδευόμενος από πολλούς αστυνομικούς. «Ηρθε με στρατό ολόκληρο» μας λέει. Λίγη ώρα μετά φτάνει ένας κάτοικος. Κουβαλάει τέσσερα μεγάλα δοχεία προκειμένου να τα γεμίσει με νερό από τη βρύση. «Οι περισσότεροι αυτό κάνουμε» μας λέει ο κ. Μιχάλης. «Το νερό που φτάνει πλέον σπίτι μας είναι σαν να του έχεις βάλει χλωρίνη».
Πριν από περίπου έναν μήνα η λαϊκή συνέλευση των κατοίκων των Σταγιατών ανέλαβε τη διαχείριση του χωριού, επειδή ο τοπικός εκπρόσωπος «δεν συμμερίζεται την αγωνία μας», όπως μας αναφέρουν. «Είναι κλεισμένος σπίτι του και δεν μιλάει σε κανέναν» μας λέει ο κ. Μιχάλης.
Λίγη ώρα αργότερα μας καλωσορίζουν στις Σταγιάτες ο Βαγγέλης Γαλανόπουλος, μέλος της Ανεξάρτητης Πηλιορείτικης Ομάδας Δράσης στις Σταγιάτες (ΑΠΟΔΡΑΣΗΣ), και η σύζυγός του Μαρία. Στην καταπράσινη αυλή του σπιτιού τους η κουβέντα φτάνει αμέσως στο ζήτημα του νερού: «Είναι σαν να έχουμε μια μπότα πάνω από το χωριό μας. Είναι σε δύσκολη θέση ο Μπέος, γι’ αυτό αντιδρά έτσι. Κάνουμε περίπου δεκαπέντε δράσεις τον χρόνο. Η ζωή μας είναι πια βασισμένη στην αυτοοργάνωση, την αυτάρκεια και τη συλλογικότητα. Αυτό τους τρομάζει και θέλουν να διαλύσουν. Τρέχουμε κάθε ημέρα, αλλά άλλαξε η ζωή μας. Τώρα το ζήτημα είναι τι θα γίνει στις 30 Ιουνίου που λένε ότι θα κόψουν το νερό».
Το βλέμμα του Βαγγέλη υποδηλώνει στιγμιαία λύπη, αλλά αμέσως εξαφανίζεται. Σκέφτεται τις επόμενες δράσεις. «Το Σάββατο θα έρθει στο χωριό η Ματούλα Ζαμάνη. Δεχόμαστε πολύ μεγάλη συμπαράσταση, θα κάνουμε συνέχεια δράσεις. Δεν θα τους περάσει έτσι».
Οι «καταληψίες»
Τα προβλήματα τις τελευταίες εβδομάδες δεν σταματούν ποτέ. Οπως το τι θα απογίνουν τα αναρίθμητα πράγματα που έχουν συγκεντρώσει στο Κοινοτικό Κέντρο Παράδοσης και Πολιτισμού, όπου πραγματοποιούνταν πολλές από τις δράσεις των κατοίκων. Το ίδιο ισχύει και για το δημοτικό σχολείο του χωριού, που ήταν μονοθέσιο αλλά τα τελευταία περίπου 30 χρόνια δεν έχει μαθητές. Αυτά τα δύο κτίρια, τα οποία αποτέλεσαν ορμητήριο τόσων πολιτιστικών δράσεων και χώρο συνάντησης πολιτών, είναι η αιτία που ο Μπέος αποκάλεσε τους κατοίκους «καταληψίες».
Η πόρτα του κοινοτικού κέντρου έχει κλειδαμπαρωθεί μετά την… επίσκεψη του δημάρχου. Ο Βαγγέλης μας δείχνει σε βίντεο τα εκθέματα που φιλοξενούσε: βιβλία, πίνακες, παλιά έπιπλα και κατασκευές. «Αυτές τις ημέρες θα έρθει εισαγγελέας να το σφραγίσει. Πού θα βάλουμε όλα αυτά τα πράγματα;» αναρωτιέται με αγωνία. Οι διαβουλεύσεις των κατοίκων προκειμένου να βρεθεί λύση είναι συνεχείς. Η αισιοδοξία, αποτέλεσμα του μακροχρόνιου αγώνα τους, επανέρχεται αμέσως: «Ας τα κλείσουν τα κτίρια. Είναι απλά ντουβάρια. Θα κάνουμε το χωριό έναν τεράστιο υπαίθριο πολιτιστικό χώρο».
Αϊκίντο στο σχολείο
Φτάνουμε στο σχολείο. Πλήθος κόσμου στην αυλή. Πολλοί κάνουν αϊκίντο, μια ενεργητική αμυντική πολεμική τέχνη. Μεταξύ αυτών και ο Αλκίνοος Ιωαννίδης, που δέχτηκε πρόσφατα προκλητική φραστική επίθεση από τον Αχ. Μπέο. Δίπλα μας κάποια κοριτσάκια κάνουν κούνια, ένα άλλο κάνει ποδήλατο και ακόμη ένα διαβάζει. Κάτοικοι περνάνε και μας χαιρετούν εγκάρδια. Πιάνουμε την κουβέντα. Αγωνιούν για το νερό.
Οταν τελειώνουν τη γυμναστική τους μας αναφέρουν ότι δεν είναι όλοι Σταγιατιώτες, αλλά έρχονται και από τον Βόλο «για τη γυμναστική και την παρέα». Το αϊκίντο φαντάζει η ιδανικότερη ίσως γυμναστική για τις Σταγιάτες, αφού «η φιλοσοφία του βασίζεται στο ότι την επίθεση που δέχεσαι πρέπει να τη διοχετεύσεις και να την κάνεις κάτι θετικό». Οπως κάνουν και οι ίδιοι τόσα χρόνια, αφού παρά τις επιθέσεις που δέχονται συνεχίζουν να παλεύουν «για το 70% του σώματός μας», ερχόμενοι έτσι πιο κοντά μεταξύ τους. Αλλωστε πριν από λίγες ημέρες οι αστυνομικοί έβγαλαν από το σχολείο τα στρώματα που χρησιμοποιούν για το αϊκίντο. Μια εκδίκηση για τους «καταληψίες», που δεν τους απέτρεψε από το να συνεχίσουν να κάνουν αυτό που αγαπούν.
Αλκίνοος Ιωαννίδης: «Αγώνας που δίνουν εκ μέρους όλων μας»
Ο Αλκ. Ιωαννίδης μας ανέφερε ότι «αισθάνομαι τυχερός που ζω από μέσα τον αγώνα των Σταγιατιωτών. Είναι ένας αγώνας που με χίλιους κόπους, θυσίες και κινδύνους δίνουν εδώ και χρόνια, εκ μέρους όλων μας, οι κάτοικοι ενός μικρού χωριού. Αποδεικνύει ότι τα φυσικά αγαθά, η αξιοπρέπεια, η δικαιοσύνη, η δημοκρατία και ο πολιτισμός αποτελούν καθημερινή ευθύνη του κάθε πολίτη και δεν πρέπει να ανατίθενται κατ’ αποκλειστικότητα σε άλλους μια Κυριακή κάθε τέσσερα χρόνια. Επίσης, φανερώνει πως δεν μπορείς να παλεύεις για έναν καλύτερο κόσμο αν δεν προσπαθείς κάθε στιγμή να κάνεις τον εαυτό σου καλύτερο σαν άτομο και σαν μέρος του συνόλου».
«Οσο αυτός ο αγώνας γίνεται πιο γνωστός», συνέχισε ο Αλκ. Ιωαννίδης, «τόσο περισσότεροι άνθρωποι και συλλογικότητες στέκονται αλληλέγγυοι. Ολο και περισσότεροι επισκέπτονται το χωριό, λαμβάνουν μέρος στις πολιτιστικές εκδηλώσεις και τις συζητήσεις και γνωρίζουν από κοντά τις ιδιαιτερότητες αυτής της προσπάθειας. Προσφέρουν στήριξη στους κατοίκους όταν σέβονται τον πολιτισμένο χαρακτήρα του αγώνα, την παράδοση, τις συλλογικές αποφάσεις και τη λειτουργία του χωριού. Για όσους ζούμε μέσα σε αυτό όλα στέκονται σε μια λεπτή, πολύτιμη, φυσική ισορροπία, που αποτελεί και την κύρια δύναμη της όλης προσπάθειας και πρέπει να διαφυλαχτεί».
«Το νερό είναι ιαματικό»
Ο Βαγγέλης μας ξεναγεί. Περνάμε από ένα αυλάκι που διασχίζει μεγάλο μέρος του χωριού και οι κάτοικοι το συντηρούν μόνοι τους. Το νερό που έρχεται από το ρέμα της Μάνας ποτίζει τις καλλιέργειες. Ο ήχος του δονεί το χωριό. «Δεν θα καταλάβουν ποτέ τι σημαίνει για ένα χωριό το αυλάκι» μας λέει.
Λίγο πιο πέρα συναντάμε τον εγκάρδιο κυρ Γιάννη, 91 χρόνων, να πηγαίνει στο μποστάνι του. «Το νερό είναι ιαματικό, γι’ αυτό το θέλουν: για το κέρδος. Ετσι είναι ο καπιταλισμός» μας λέει προτού συνεχίσει τη δουλειά του.
Την άποψη για τη σπουδαιότητα του νερού δεν τη συμμερίζονται όλοι οι Βολιώτες, όπως αναφέρει ο Βαγγέλης: «Δεν καταλαβαίνουν ότι είναι φυσικό αγαθό». Δεν ισχύει όμως το ίδιο για τους Σταγιατιώτες, αφού «όλοι συμμετέχουν στους αγώνες».
«Μας κρατάνε οι άνθρωποι»
Στην πλατεία του χωριού έρχονται δύο κοπέλες από τον Βόλο προκειμένου να προμηθευτούν νερό από τη βρύση. Αλλωστε πολλοί έρχονται από κοντινά μέρη για να πάρουν νερό. Καθόμαστε στο καφενείο της πλατείας, κάτω από δύο τεράστιους πλάτανους «απροσδιόριστης ηλικίας». Μας εξηγούν πόσο σημαντικό είναι να συνεχίσει το νερό της Κρύας Βρύσης να τρέχει στις Σταγιάτες. Στην παρέα έρχεται και ο Νίκος που τα τελευταία χρόνια λειτουργεί το καφενείο μαζί με τη Μαρία. «Ηρθαμε από Αθήνα. Το μέρος είναι μαγευτικό, αλλά αυτό που μας κρατάει περισσότερο είναι οι άνθρωποι».
Η αλληλεγγύη και η συντροφικότητα στις Σταγιάτες δεν είναι αφηρημένες έννοιες. Οι άνθρωποί τους που μας υποδέχτηκαν εγκάρδια και μας άνοιξαν τα σπίτια τους δεν θυμίζουν κατοίκους ενός συνηθισμένου ελληνικού χωριού. Μόλις λίγες ώρες να τους ζήσεις διαπιστώνεις πόσο νοιάζεται ο ένας για τον άλλο. Οι διαβουλεύσεις σχετικά με τα ζητήματα του νερού είναι συνεχείς. Η οργάνωσή τους είναι υποδειγματική. Ζητήματα όπως το περιεχόμενο ενός κειμένου ή πώς θα διεξαχθεί η επόμενη δράση λύνονται άμεσα λόγω της μακροχρόνιας τριβής τους.
«Τίποτε δεν πάει χαμένο»
Λίγο προτού αφήσουμε το χωριό παίρνουμε ένα από τα έξι μονοπάτια που άνοιξαν οι κάτοικοι από το 2009 προκειμένου να έρθουν σε επαφή «με τον έξω κόσμο». Είναι εκεί «που ζουν οι νεράιδες και τα ξωτικά», όπως μας είπε η Θωμαή. Στο τέλος του μονοπατιού οδηγούμαστε σε ένα παραμυθένιο τοπίο, όπου μια βάθρα καλύπτεται από δέντρα δεκάδων μέτρων. Εκεί είναι και μια υπαίθρια δανειστική βιβλιοθήκη για τους διαβάτες.
Στα λόγια του αποχωρισμού με τον Βαγγέλη συνειδητοποιούμε για πολλοστή φορά πως ό,τι κι αν γίνει, η μάχη των κατοίκων δεν θα τελειώσει. Εχουν έναν σκοπό που έγινε αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής τους. Αλλωστε, όπως μας λέει ο Βαγγέλης, «στις συνελεύσεις πλέον έρχονται 250-300 άτομα, πολλοί νέοι άνθρωποι. Ο σπόρος έχει ήδη μπει. Τίποτε δεν πάει χαμένο».
Οι κάτοικοι του χωριού εδώ και περισσότερο από έναν αιώνα αποκαλούν το νερό των Σταγιατών «σαλονέρι»: το νερό των τρελών. Ισως σαν τον ζωμό που έπινε ο Αστερίξ και κατατρόπωνε τους Ρωμαίους. Το σίγουρο είναι ότι το… γαλατικό χωριό του ανατολικού Πηλίου δεν θα πάψει να αγωνίζεται και να ζει συλλογικά. Δεν μπορεί άλλωστε να γίνει κι αλλιώς τώρα πια.
Μιλήστε μας!
Στο Documento πιστεύουμε ότι η ενημέρωση των πολιτών δεν πρέπει να αφεθεί στα χέρια όσων μας προτρέπουν να ακολουθήσουμε αυτόν που με σταθερό βήμα βαδίζει προς την ανταριασμένη θάλασσα. Για να μην πνιγούμε στα φουρτουνιασμένα νερά της κρίσης που μας πέταξε ο ιός, είπαμε να ανακαλύψουμε άλλον δρόμο. Δεν είμαι ο Μωυσής, αλλά η Χάρις Τριανταφυλλίδου και ήθελα πρώτη να σας πω τα καλά νέα: ο δρόμος αυτός είναι συλλογικός και θα τον σκάψουμε μαζί, όπως θα έλεγε και ο Νώλης από την Απείρανθο της Νάξου. Στον νέο αυτό δρόμο της ενημέρωσης θα βαδίσουμε μαζί ως κοινότητα.
Μιλήστε μας!
Ηδη ανοίγουμε τον φάκελο «ιδιωτικοποίηση του νερού». Για κάποιους είναι «απαράδεκτα φτηνό», για άλλους «δημόσιο αγαθό». Στείλτε μας τις καταγγελίες σας, τις σκέψεις σας, τα επιχειρήματα και τις ιστορίες σας γύρω από την πιθανότητα ιδιωτικοποίησης των δικτύων ύδρευσης της χώρας. Μιλήστε μας για όσα πρέπει να γνωρίζουμε στέλνοντας ηλεκτρονικό μήνυμα στο hello@documentonews.gr.