Ο Σέρβος πρόεδρος Αλεξάνταρ Βούτσιτς είχε προειδοποιήσει εδώ και εβδομάδες ότι θα απαγορευτεί η παρέλαση και τελικά η αστυνομία βρήκε μια πρόφαση και έκανε πράξη την απειλή: η παρέλαση του EuroPride που επρόκειτο να λάβει χώρα στο Βελιγράδι στις 17 Σεπτεμβρίου ακυρώθηκε για λόγους ασφάλειας. Τόσο η Ορθόδοξη Εκκλησία όσο και παραθρησκευτικές και ακροδεξιές οργανώσεις βγήκαν στους δρόμους για να υπερασπιστούν την οικογένεια και τον θεσμό του γάμου με… θυμιατά ώστε να ξορκίσουν το κακό! Ο υπουργός Εσωτερικών Αλεξάνταρ Βούλιν, επικαλούμενος τη γεωπολιτική θέση της χώρας καθώς και τη δύσκολη συγκυρία με τον πόλεμο στην Ουκρανία και την ένταση με το Κόσοβο, είπε ότι δεν θα μπορούσε να εξασφαλίσει την ασφάλεια των συμμετεχόντων.
Η ίδια ακροδεξιά εθνικιστική ρητορική που χρησιμοποίησε ο Βούτσιτς για να ανέβει και να παραμείνει στην εξουσία εξέθρεψε και ενθάρρυνε μια αντιδραστική μερίδα να επιβάλει τη δική της οπτική στον δημόσιο λόγο και τόπο. Κι αυτό παρά το γεγονός ότι η πρωθυπουργός της Σερβίας Ανα Μπρνάμπιτς είναι ανοιχτά ομοφυλόφιλη. Γι’ αυτό τον λόγο έχει γίνει στόχος ακτιβιστών για τα δικαιώματα των ατόμων της LGBTQ+ κοινότητας που την κατηγορούν ότι δεν έχει κάνει τίποτε για να βελτιώσει τη θέση τους στην κοινωνία και ότι ουσιαστικά «ξεπλένει» την κυβέρνηση κάνοντας το λεγόμενο «pinkwashing»: αποτελεί δηλαδή μια προσχηματική φιγούρα σε μια κυβέρνηση που μόνο επιδερμικά νοιάζεται για τα δικαιώματα των ατόμων μη ετεροκανονικής σεξουαλικότητας. Το μόνο που έκανε ήταν να δώσει το παρών σε ένα συνέδριο για τα δικαιώματα της κοινότητας, σε μια από τις εκδηλώσεις που συνεχίζονται κανονικά.
Ο Βούτσιτς και οι άλλοι δεξιοί
Το κόμμα που έφερε τη μεγαλύτερη αντίσταση στο Pride είναι το μικρό ακροδεξιό Dveri (που σημαίνει πόρτες), που διοργάνωσε αντιδιαδηλώσεις στο Βελιγράδι υπέρ της θρησκείας και της οικογένειας. Φέτος μάλιστα προσπάθησε –αποτυχημένα– να περάσει μια πρόταση στη Βουλή για να απαγορευτεί η παρέλαση. Οι Σέρβοι είναι σε μεγάλο ποσοστό αντίθετοι στην ιδέα μιας τέτοιας παρέλασης, κάτι που παραδέχτηκε στον «Guardian» και ο επικεφαλής της καμπάνιας για τη διεξαγωγή του EuroPride Μάρκο Μιχαΐλοβιτς, ο οποίος ανέφερε ότι όποια πρόοδος έχει γίνει περιορίζεται μόνο στην πρωτεύουσα. Ετσι είναι λογικό τα κυριότερα δεξιά ρεύματα της χώρας να εκφράζουν την αντίθεσή τους στη διεξαγωγή της παρέλασης, αφού δεν έχουν ούτε πολιτικό ούτε πολιτισμικό κίνητρο να την υποστηρίξουν. Παράλληλα οι διοργανωτές της παρέλασης προσπάθησαν μάταια να «γειώσουν» την εκδήλωση στις πολιτικές της ρίζες και να δείξουν σε όλους ότι το Pride δεν είναι μόνο μια ευκαιρία για πάρτι αλλά και για αντίσταση στην οπισθοδρόμηση της ακροδεξιάς.
Ο Βούτσιτς, πρώην ακροδεξιός ακτιβιστής που μετρίασε τις θέσεις του για να ανέβει στην εξουσία την οποία κατέχει τα τελευταία δέκα χρόνια, έχει αυξήσει τις εξουσίες στο πρόσωπό του, ενώ προσπαθεί να ισορροπήσει σε ένα λεπτό σκοινί ανάμεσα στη Δύση και την Ανατολή. Οι Σέρβοι θεωρούν φίλη χώρα τη Ρωσία, της οποίας η βοήθεια στο ενεργειακό είναι σημαντική. Επιπλέον, με την κατάσταση στο Κόσοβο τεταμένη δεν έχει περιθώρια να χάσει την υποστήριξη των ψηφοφόρων του.
Αντιδράσεις από οργανώσεις και σώματα
Το Συμβούλιο της Ευρώπης και η επίτροπος Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων Ντούνια Μιγιάτοβιτς ανέφεραν ότι οι σερβικές αρχές έπρεπε να ακυρώσουν την απόφαση απαγόρευσης της παρέλασης και να εγγυηθούν την ασφάλεια των συμμετεχόντων. Το Συμβούλιο της Ευρώπης είναι το ανώτατο όργανο της Ευρώπης για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Επίσης, ο απελθών διευθυντής του Παρατηρητηρίου Ανθρώπινων Δικαιωμάτων Κένεθ Ροθ έγραψε στον λογαριασμό του στο Twitter ότι «αντί να υποχωρούν στην ακροδεξιά μισαλλοδοξία και στις απειλές για βία, οι σερβικές αρχές θα έπρεπε να προστατέψουν τους συμμετέχοντες στην παρέλαση του Σαββάτου». Από την πλευρά του ο καθηγητής Ιστορίας της νοτιοανατολικής Ευρώπης στο Πανεπιστήμιο του Γκρατς στην Αυστρία Φλόριαν Μπίμπερ υιοθέτησε μια πιο σκληρή ερμηνεία γράφοντας στο Twitter: «Η απαγόρευση χαϊδεύει τα αυτιά της ακροδεξιάς που το καθεστώς έχει καλλιεργήσει και διατηρεί μια αίσθηση κρίσης που αποσπά την προσοχή από την πραγματικότητα».
Η ιστορία του Pride στη Σερβία
Το ιστορικό της διοργάνωσης στη βαλκανική χώρα είναι τρικυμιώδες. Το 2001, λίγο καιρό μετά την πτώση του Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς, όταν επιχειρήθηκε για πρώτη φορά να γίνει η παρέλαση στο Βελιγράδι, οι δρόμοι μετατράπηκαν σε εμπόλεμη ζώνη. Νεαροί χούλιγκαν από τις ποδοσφαιρικές ομάδες της πρωτεύουσας ξέχασαν για λίγο τις διαφορές τους και ενώθηκαν στους δρόμους για να κυνηγήσουν ακτιβιστές και ανθρώπους που προσπαθούσαν να παρελάσουν, φωνάζοντας συνθήματα όπως «Σκοτώστε τις αδερφές». Μετά την πρώτη αποτυχία επιχειρήθηκε αρκετές φορές από τους αισιόδοξους διοργανωτές να ξαναγίνει η παρέλαση στην πόλη, δίχως τύχη. Το 2009, μετά την ανάδειξη της Σερβίας ως υποψήφιας προς ένταξη χώρας στην ΕΕ, οι Βρυξέλλες ζήτησαν από το Βελιγράδι να επιδείξει τη δέουσα αφοσίωση στις δημοκρατικές αξίες. Το πράσινο φως δόθηκε για το 2010, όμως η ακροδεξιά βία και πάλι έβαλε φρένο στη διεξαγωγή του. Το 2014 διοργανώθηκε με την παρουσία μεγάλης αστυνομικής δύναμης, ενώ από το 2016 μέχρι το 2021 γινόταν κανονικά.
