Κανένας δεν περίμενε ότι η τρίτη μ.Χ. χιλιετία θα ξεκινούσε με χιλιάδες ανθρώπινα πτώματα εγκλωβισμένα στις φλόγες των Δίδυμων Πύργων. Κι όμως, άρχισε με τον ίδιο περίπου τρόπο όπως και η πρώτη, τότε που οι πιστοί της νεοσύστατης χριστιανικής θρησκείας κρύβονταν στις κατακόμβες ή γίνονταν θεατρική ατραξιόν καθώς τους καταβρόχθιζαν τα θηρία στις ρωμαϊκές αρένες.
Παρ’ όλα αυτά, οι χριστιανοί μόλις επισημοποιήθηκαν ως δόγμα πήραν το αίμα τους πίσω σφυροκοπώντας τα μάρμαρα της Ακρόπολης, όπως έκαναν πρόσφατα και οι εξαγριωμένοι ρασοφόροι που βανδάλισαν το γλυπτό «Phylax» στο Φάληρο γιατί το θεώρησαν στρατιώτη του Σατανά.
Το πρόσταγμα «πίστευε και μη ερεύνα», που αντιβαίνει και αναιρεί την επιστημονική εξέλιξη, την κοινωνική ανάπτυξη και τα πολιτισμικά επιτεύγματα, προκάλεσε την Εικονομαχία, τη σφαγή κατά τη νύχτα του Αγίου Βαρθολομαίου, την Ιερά Εξέταση και πλείστα όσα ολοκαυτώματα. Η κινητήρια δύναμη που έριξε μπόλικο κάρβουνο στη μηχανή της Ιστορίας για να γραφτούν όλα αυτά τα μελανά κεφάλαια δεν είναι άλλη από τον φανατισμό. Η εμμονική προσήλωση σε ιδέες, απουσία διαλόγου ή κοινής λογικής και η αναγόρευση μιας προσωπικής πεποίθησης σε θέσφατο χαράσσει ουλές και εκζέματα πάνω στο κοινωνικό σώμα. Κάθε τόσο γίνονται πρωτοσέλιδα τα επεισόδια στα γήπεδα, οι αγανακτισμένοι πολίτες που διαμαρτύρονται για τις ταυτότητες, οι εθνικιστές και οι ακροδεξιοί που επιτίθενται ή δολοφονούν όποιον τους ενοχλεί η φάτσα ή η δράση του, οι θεοσεβούμενοι που κάνουν γυαλιά καρφιά θέατρα και κινηματογράφους όπου παίζονται έργα τα οποία δεν συνάδουν με τα χρηστά ήθη.
Οφείλουμε ωστόσο να αναγνωρίσουμε ότι οι φανατικοί κάθε λογής αποτελούν τα υποχείρια θεσμών, κομμάτων ή προσώπων, όπως είχε συμβεί με τον αλήστου μνήμης μητροπολίτη Φλωρίνης Αυγουστίνο που αφόρισε τον Θεόδωρο Αγγελόπουλο και τον Μαρτσέλο Μαστρογιάνι όταν γυριζόταν εκεί το «Μετέωρο βήμα του πελαργού». Κάθε φορά που θίγεται μια απατηλή υπερηφάνεια εκμεταλλεύονται την άγνοια και απευθύνονται στον ευάλωτο ψυχισμό και το ένστικτο, που έχουν καπαρώσει μόνιμη θέση στο βαγόνι των άμεσων ανακλαστικών, για να λειτουργήσει ως αντιστάθμισμα στο σύμπλεγμα της εθνικής μειονεξίας. Ο φανατικός βαδίζει με μετέωρο βήμα μεταξύ εγωτικής έπαρσης και επιθετικότητας, συγκεντρωτισμού και διάχυσης, αυταρχικότητας και διανοητικής κουφότητας. Ετσι, στο κέλυφος της πλασματικής ιδεολογικής αυτάρκειας και της απόλυτης αλήθειας, οι αξίες της αυθεντικότητας και της συλλογικότητας που αναπηδούσαν αβίαστα από το κοινό πλαίσιο αναφοράς καταλήγουν σε τέτοιες περιπτώσεις να είναι πολυτελή αξεσουάρ ενός ευφάνταστου ή ξιπασμένου μυαλού.
Ανέκαθεν ο φανατισμός μύριζε λιβάνι και μπαρούτι, πολλές φορές μάλιστα και τα δύο συνυπήρχαν αφού αναδίδουν τις ίδιες αναθυμιάσεις. Τα όρια μεταξύ πατριωτισμού, εθνοκεντρισμού και εθνικισμού όσο σαφή και ξεκάθαρα είναι στη θεωρία τόσο ρευστά και συγκεχυμένα προβάλλουν στην προσωπική οθόνη ορισμένων.
Στο σημερινό συλλαλητήριο, λοιπόν, καθώς θα ανεμίζουν οι πλαστικές σημαίες και τα συνθήματα θα δονούν τον αέρα ως οπτική ή ηχητική υπόκρουση στο αγωνιστικό φρόνημα, η αριστοτελική κάθαρση δεν θα έρθει με την ανάφλεξη του θυμικού. Ιαχές που μασκαρεύουν τη μιζέρια, υποσκάπτουν την ιεραρχία και την κατανομή ρόλων, στόματα που ωρύονται ή βελάζουν αντί να στρώνουν με διαλλακτικότητα το έδαφος της επικοινωνίας δεν διευκολύνουν την επίλυση του σκοπιανού. Η ελληνικότητα της Μακεδονίας δεν διακυβεύεται από ένα όνομα και καλό θα είναι οι υψιπετείς καταναλωτές του εθνοκεντρισμού να μάθουν ότι ο Μ. Αλέξανδρος ίδρυσε μια αυτοκρατορία χωρίς σύνορα και ότι ο αρχαίος πολιτισμός μεγαλούργησε όταν τα ξεπέρασε με τις αξίες που διέσπειρε ανά την οικουμένη.