Οταν στην αρχαία Ελλάδα ο πολιτισμός, ως παράγωγο της πόλης, έθετε τον πρώτο στην ιστορία θεμέλιο λίθο στον θεσμό της δημοκρατίας ήταν απολύτως ξεκάθαρο πως επιδίωξη της κοινωνικής συμβίωσης και της συλλογικότητας ήταν η ισορροπία και το μέτρο.
Το σύνολο προετάχθη έναντι του ατομικού και η κοινώς αποδεκτή αλήθεια προήλθε μέσα από μια διαλεκτική η οποία στηρίχτηκε σε μια λογική απαλλαγμένη από ιδεοληψίες. Στο πέρασμα του χρόνου αυτή η θεμελιώδης πολιτική πράξη για τον καθορισμό της αλήθειας διαφοροποιήθηκε και άλλαξε πολλές φορές. Φτάνοντας στο σήμερα διαπιστώνει κανείς πως ο τρόπος λειτουργίας της πολιτικής είναι εντελώς διαφορετικός πια: κανόνας είναι πλέον η σύγκρουση της λογικής με το συμφέρον και η αυστηρή τήρηση των κανόνων που επιβάλλει η «πολιτική ορθότητα», από τη λήψη των αποφάσεων μέχρι και την ίδια την εκφορά του πολιτικού λόγου. Και πάνω σ’ αυτό το φόντο οι ψυχρές πολιτείες των αλεξίθυμων οικονομικών υπολογισμών έχουν στεγνώσει την καρδιά της δημοκρατίας από την αληθινή της ουσία, τον ίδιο τον άνθρωπο και την αξιοπρέπειά του.
Είναι γεγονός πως διάγουμε την εποχή της πληροφορικής αλλά δυστυχώς όχι της ορθής πληροφορίας. Ο σημερινός Homo Apoliticus, που αδυνατεί να φιλτράρει την αλήθεια μέσα στον κυκεώνα των πληροφοριών που έχει στη διάθεσή του, επιδεινώνει έτι περαιτέρω την ιδεολογία της αδιαφορίας απέναντι στα κοινά και στη συμμετοχή στις λειτουργίες της πόλης και του κράτους. Λίγοι αποφασίζουν πια για τους πολλούς, με αποτέλεσμα η αδιαφορία των ενδιαφερομένων να επιτρέπει να λαμβάνονται αποφάσεις παράλογες. Στην εποχή της πανδημίας, που περισσότεροι από ένα εκατομμύριο συνάνθρωποί μας έχουν ήδη απολέσει τη ζωή τους, εξακολουθεί να προτάσσεται η οικονομία έναντι της ίδιας της ανθρώπινης ζωής στη λήψη των αποφάσεων! Ποιος φταίει για όλους τους θανάτους μέχρι σήμερα και όλους όσοι θα επέλθουν το προσεχές διάστημα λόγω του κορονοϊού; Η έλλειψη ατομικής μας ευθύνης ως πολιτών άραγε ή οι άτολμοι πολιτικοί που αποδεικνύεται πως τους χαρακτηρίζει –δυστυχώς– η τεράστια ένδεια θάρρους και καθήκοντος απέναντι στον συνάνθρωπο;
Πολιτική δεν είναι μόνο η θέσπιση νόμων! Ο νόμος ίσως θα έπρεπε να είναι το τελευταίο εργαλείο των πολιτικών όταν όλα τα άλλα (παιδεία, θεσμοί, αλληλεγγύη κ.λπ.) έχουν αποτύχει. Η αξία μιας άλλης οπτικής στην πολιτική δράση μα και στην πολιτική ευθύνη δεν έχει διερευνηθεί όσο θα έπρεπε στη σύγχρονη Ελλάδα. Διότι αν στην πολιτική σήμερα δύο πράγματα έχουν σημασία, η δύναμη και το συμφέρον, στην κοινωνία τα μέτρα και τα σταθμά είναι διαφορετικά. Είναι η προοπτική για το αύριο, η εξασφάλιση ενός αξιοπρεπούς επιπέδου διαβίωσης, η σωστή εκπαίδευση, η δημόσια υγεία και βεβαίως το δικαίωμα στο όνειρο για ένα μέλλον καλύτερο. Ανάμεσα όμως στο ιδανικό και το πραγματικό, η πολιτική σήμερα οδηγεί τους πολίτες στο να απεμπολήσουν το δικαίωμα στο πρώτο και να αποδεχτούν το δεύτερο σε οποιαδήποτε μορφή του, ακόμη και στην πιο τραγική για την καθημερινότητά τους.
Καθήκον των πολιτών είναι μέσα από την αιτιώδη σχέση τους με την πολιτεία να υπηρετούν την αλήθεια και το μέτρο και όχι κατ’ ανάγκη τις αρχές, όπως τουλάχιστον αυτές έχουν διαμορφωθεί σήμερα. Είναι οι άνθρωποι σε τούτη τη χώρα του 21ου αιώνα όντως όντα πολιτικά; Η απάντηση που βρίσκεται εντός τους είναι μάλλον η λάθος απάντηση! Καλό θα είναι λοιπόν οι πολίτες να πάψουν να είναι άνθρωποι χωρίς πρόσωπο πια, έστω κι αν φοράνε μάσκες. Κυριολεκτικά και μεταφορικά. Διότι η αδράνειά τους, ειδικά στον καιρό της πανδημίας, θα κάνει το μέλλον να μην είναι πια αυτό που ήταν.
Ο Κώστας Θερμογιάννης είναι αρθρογράφος, διαχειριστής του ιστότοπου tovivlio.net