Προσφάτως κυβερνητικά στελέχη μας πληροφόρησαν ότι στην Ελλάδα έχουμε καπιταλιστικό σύστημα.
Τελικά δεν εγκατέστησαν τον σοσιαλισμό οι Μαδούροι. Ομως η συζήτηση που πρέπει να μας ενδιαφέρει αφορά τη σχέση της δημοκρατίας με την οικονομία. Και οι επιτελείς της ΝΔ, όπως ξέρουν καλά να κάνουν, αποφεύγουν την ανάδειξη των ουσιαστικών αναζητήσεων που οφείλουν να απασχολούν την πολιτική πράξη.
Το μέγα ζητούμενο είναι, με επείγοντα τώρα χαρακτήρα, η δημιουργία θεσμικών οργάνων-μηχανισμών για να τεθούν οι αγορές υπό κοινωνικό έλεγχο. Αυτή η αναγκαιότητα πλέον προβάλλει αναπόφευκτα καθώς οι εξελίξεις εκτείνονται σε ευρύτερες γεωγραφικές περιοχές, σε πλανητικό επίπεδο. Σε ένα νέο πεδίο, λοιπόν, κολοσσιαίων διαστάσεων, που ορίζεται και καθίσταται διακριτό ως τέτοιο λόγω της πανδημίας και τις εικαζόμενες, κατά τους ειδικούς, περιοδικές εκδηλώσεις της, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι θα συγκροτηθούν ή θα αξιοποιηθούν υπερεθνικοί μηχανισμοί με την επιδίωξη να υπηρετούν είτε ιδιοτελείς είτε επωφελείς για τις κοινωνίες πολιτικές στοχεύσεις. Η αναφορά στο δίπολο νεοφιλελευθερισμός ή δημοκρατικός εκσυγχρονισμός γίνεται εντόνως εμφανής.
Ο νεοφιλελευθερισμός υπηρετεί ιδιώτες και μάλιστα όλο και πιο λίγους και ισχυρούς. Και δεδομένου ότι οι εννοούμενες πολιτικές αναδιατάξεις φαίνονται να εκκινούν από την επιδίωξη της αντιμετώπισης των πανδημιών του παρόντος και του μέλλοντος, υπενθυμίζω τη διαπίστωση του Πολ Κρούγκμαν ότι στην ελεύθερη αγορά η υγεία δεν έβρισκε χώρο παρά μόνο για την επίτευξη υπερκερδών, «στην υγεία η αγορά ποτέ δεν λειτούργησε». Οτι η αγορά δεν πρόκειται να ρυθμίσει τις ανάγκες οχύρωσης των κοινωνιών με αποτελεσματικές υγειονομικές υπηρεσίες, χωρίς αποκλεισμούς και διακρίσεις, αποτελεί πλέον αλήθεια αυταπόδεικτη.
Τα πράγματα αλλάζουν όταν η συζήτηση γίνεται για μέτρα που αφορούν την οικονομία και τη λεγόμενη αγορά εργασίας. «Αγορά» με μια έννοια που νοθεύει το πανανθρώπινο και καθολικό δικαίωμα στην εργασία. Στην προχθεσινή της τοποθέτηση η κ. Φον ντερ Λάιεν έθεσε τρεις βασικές παραμέτρους για το μέλλον: α) Συγκέντρωση κεφαλαίων με το σύστημα Next Generation EU, που θα κατανέμονται μέσω των ειδικότερων προγραμμάτων της ΕΕ για τριάντα έτη, εκκινώντας από το 2028, β) Αμεση ανάπτυξη μέτρων για τη μετάβαση στην πράσινη οικονομία και στον ψηφιακό μετασχηματισμό, γ) Επιδίωξη της παγκόσμιας ανάκαμψης με τη συντονισμένη διαλειτουργικότητα μεταξύ ΟΗΕ, ΔΝΤ, Παγκόσμιας Τράπεζας, Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας και τη συμμετοχή των G7 και G20.
Η πολιτική ατζέντα του μέλλοντος έχει ήδη τεθεί. Επί αυτών των θεμάτων θα εκδηλωθούν και οι μεγάλες και αναπόφευκτες κοινωνικές συγκρούσεις. Τις οποίες η σημερινή κυβέρνηση θα αξιολογήσει και ως προς τις αποφάσεις της για τον χρόνο των επικείμενων εκλογών. Διότι, κατά τα άλλα, η ΝΔ έχει επιλέξει να πλήξει το βιοτικό επίπεδο των πολλών, να αφήσει απροστάτευτη την εργασία, να εγκαταλείψει στην τύχη της τη μικρομεσαία επιχειρηματικότητα. Αντικειμενικά δημιουργούνται συνθήκες για τη συγκρότηση μιας ισχυρής κοινωνικής συμμαχίας που οφείλει να ηγηθεί των εξελίξεων, με πρωτοβουλίες εμπεριστατωμένες, και πολιτικές επιστημονικά επεξεργασμένες.
Πρώτος και άμεσος αντίπαλος είναι η κλιμάκωση της κυβερνητικής βίας, η ενίσχυση παρακρατικών μηχανισμών, η θεσμοθέτηση καθεστώτος ανελευθερίας στην καθημερινότητά μας. Αλλιώς πώς θα επιβάλει η κυβέρνηση την ολέθρια πολιτική της; Οι μισθοί συρρικνώνονται, η ανεργία καλπάζει, οι λεγόμενοι μηχανισμοί συμφιλίωσης, μεσολάβησης και διαιτησίας για τις συλλογικές συμβάσεις εργασίας έχουν εξουδετερωθεί και τα ταμειακά ελλείματα της κοινωνικής ασφάλισης ξεπερνούν τα 350 εκατομμύρια ευρώ τον μήνα, αγγίζοντας τα 3,5 δισ. στο τέλος του έτους χωρίς καμία στήριξη από τον κρατικό προϋπολογισμό.
Αυτό το μείγμα προϋποθέσεων για το ξέσπασμα μιας κυοφορούμενης από τις κυβερνητικές πολιτικές κοινωνικής έκρηξης τιθασεύεται (;) μόνο με το «χάλκεον βαρύ χέρι του φόβου», με διχαστικές εξάρσεις μισαλλοδοξίας, εμφυλιοπολεμικές ρητορείες και υποσχέσεις μιας δήθεν βέβαιης ευημερίας, που θα προκύψει από την εκούσια υποταγή του λαού στην εκτυλισσόμενη καταστροφική πολιτική που ήδη πλήττει όλους μας.
Για αυτούς τους λόγους είναι ταυτόχρονα και μείγμα προϋποθέσεων για την αποτροπή αυτών των πολιτικών. Το στοίχημα αφορά τον ΣΥΡΙΖΑ αλλά και το σύνολο των προοδευτικών δυνάμεων του τόπου.
Ο Τάσος Πετρόπουλος είναι πρώην υφυπουργός Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης
