Στις 21 Οκτωβρίου έχει προσδιοριστεί να ξεκινήσει η δίκη των έξι κατηγορουμένων για το αδίκημα της θανατηφόρου σωματικής βλάβης εις βάρος του Ζακ Κωστόπουλου, ο οποίος στιγμές αφότου λιντσαρίστηκε μέχρι θανάτου σκυλεύτηκε από την πλειονότητα των ΜΜΕ αλλά και από μερίδα της κοινωνίας.
«Νεκρός ο επίδοξος ληστής κοσμηματοπωλείου στο κέντρο της Αθήνας». «Δράστης». «Επεσε πάνω στην τζαμαρία του καταστήματος και τραυματίστηκε». «Εισέβαλε στο κατάστημα κρατώντας στο χέρι ένα μαχαίρι για να το ληστέψει». «Απειλώντας με μαχαίρι τον ιδιοκτήτη». «Καρέ καρέ η απόπειρα ληστείας». «Επεσε πάνω στην τζαμαρία με αποτέλεσμα τον σοβαρό τραυματισμό του».
Αργά το απόγευμα της 21ης Σεπτεμβρίου 2018 ο ήδη εδώ και λίγη ώρα νεκρός Ζακ Κωστόπουλος γινόταν θύμα ξανά. Αυτήν τη φορά από σύσσωμο σχεδόν τον δημοσιογραφικό κλάδο, την αστυνομία και τους «συνήθεις νοικοκυραίους» που έσπευσαν να τον χαρακτηρίσουν, να τον καταδικάσουν και να μακελέψουν τη μνήμη του.
«Ληστής αυτοτραυματίστηκε»
Οι διαρροές της αστυνομίας τις πρώτες ώρες μετά το λιντσάρισμα του Ζακ Κωστόπουλου ήταν σαφείς: ο Ζακ δεν ήταν θύμα αλλά δράστης. Ενας τοξικοεξαρτημένος που μπήκε για να ληστέψει κρατώντας μαχαίρι. Που ήταν σε αμόκ. Αυτοί οι χαρακτηρισμοί τις πρώτες ώρες αρκούσαν ώστε να μην αναζητηθεί καν η αιτία θανάτου. Δεν γινόταν λόγος για λιντσάρισμα. Ούτε καν για βιαιοπραγία. Σαν να είναι ο θάνατος ενός ανθρώπου στο κέντρο της Αθήνας κάτι συνηθισμένο, κάτι αναμενόμενο. Οταν ο άνθρωπος αυτός είναι ένα πρεζάκι, ένας ληστής, κάποιος φτωχοδιάβολος η ζωή έχει μικρότερη αξία. Τότε ο θάνατος γίνεται μικρή, καταχωνιασμένη είδηση σε ενημερωτικά σάιτ, μικρό μονόστηλο στις εφημερίδες. Πρόκειται άλλωστε για κάτι που έχει καταλήξει να γίνει νόρμα. Οι διαρροές της αστυνομίας προς τα ΜΜΕ για συναφή περιστατικά συνήθως δεν διασταυρώνονται δημοσιογραφικά αλλά παρουσιάζονται χωρίς καμία επιφύλαξη για την ορθότητα της είδησης. Ανθρωποι καταδικάζονται στα δελτία ειδήσεων επειδή έτσι θέλει η ΕΛΑΣ κι επειδή έτσι έχει καταλήξει η δημοσιογραφία.
Η είδηση το βράδυ της ίδιας ημέρας καλύφθηκε με τον ίδιο τρόπο και από τα δελτία ειδήσεων. «Ληστής αυτοτραυματίστηκε και έχασε τη ζωή του στην προσπάθειά του να βγει από κοσμηματοπωλείο το οποίο λήστευε» αναφερόταν μεταξύ άλλων στο ρεπορτάζ του Star. Οι συνθήκες βέβαια μέσα από τις οποίες «ο ληστής αυτοτραυματίστηκε» ουδόλως απασχόλησαν τη δημοσιογραφική έρευνα. Αλλωστε επρόκειτο για ληστή.
Στο ρεπορτάζ του δελτίου ειδήσεων του Ant1 το αφήγημα της αστυνομίας περί αυτοτραυματισμού μεταδόθηκε ως απόλυτη αλήθεια: «Ο ληστής με το μαχαίρι μπήκε στο κατάστημα, αλλά ασφάλισε η πόρτα. Εκείνος εγκλωβίστηκε, ένιωσε ότι εγκλωβίζεται, πήρε τον πυροσβεστήρα, έσπασε την τζαμαρία για να βγει έξω, μόνο που τραυματίστηκε από τα σπασμένα τζάμια, κόπηκε…». Απλώς ένα ατυχές γεγονός δηλαδή, ο «ληστής με το μαχαίρι» έτυχε κι έπεσε πάνω στα σπασμένα τζάμια.
Δύο ημέρες μετά όμως όλα άλλαξαν. Το πρωί της 23ης Σεπτεμβρίου 2018 άρχισε να κυκλοφορεί το αποτρόπαιο βίντεο του λιντσαρίσματος του Ζακ Κωστόπουλου. Η βιαιότητα του γεγονότος ήταν τέτοια ώστε οι τελευταίες στιγμές του Ζακ «κομμάτιασαν» τα βλέμματα. Τα ΜΜΕ που μέχρι πριν από λίγες ώρες αδιαφορούσαν για το πώς έχασε τη ζωή του, αφού επρόκειτο για ένα… κοινό πρεζάκι που ήθελε να ληστέψει, άρχισαν να αναφέρονται στις αλλεπάλληλες κλοτσιές που δέχτηκε στο κεφάλι από τον ιδιοκτήτη του κοσμηματοπωλείου Α.Δ. και τον «αγανακτισμένο» μεσίτη Α.Χ. Χτυπήματα που δεχόταν σφηνωμένος στην τζαμαρία, την οποία μόλις είχε σπάσει με τον πυροσβεστήρα στην απέλπιδα προσπάθειά του να ξεφύγει. Εις μάτην όμως. Το απάνθρωπο μένος των δύο αντρών δεν καταλάγιασε ούτε παρεμποδίστηκε από όσους ήταν μάρτυρες σε μια από τις πιο φρικαλέες στιγμές της καθημερινότητας της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας.
Βέβαια, αυτό δεν αρκούσε σε ορισμένα ΜΜΕ που θέλησαν να παρουσιάσουν διαφορετική εικόνα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, το ρεπορτάζ του τηλεοπτικού σταθμού Σκάι: «Ανοίγει το κάτω πορτάκι της βιτρίνας, την οποία σπάει με το κεφάλι του. Ο ιδιοκτήτης του καταστήματος αρχίζει να κλοτσάει εκφοβιστικά στον αέρα μαζί με έναν φίλο του. Τα χτυπήματά τους βρίσκουν το κεφάλι του νεαρού». Πώς είναι δυνατόν δήθεν εκφοβιστικά χτυπήματα να βρίσκουν επανειλημμένα το κεφάλι του νεαρού είναι μια εύλογη απορία, η οποία ουδόλως απασχόλησε τον Σκάι. Αντίστοιχα, σε ρεπορτάζ του Ant1 την επομένη παρουσιάστηκε η διαρροή από την αστυνομία ότι ο Ζακ κρατούσε μαχαίρι: «Χτες το μεσημέρι ο δράστης εισέβαλε κρατώντας μαχαίρι στο χρυσοχοείο…».
«Συμφωνείτε με τον κοσμηματοπώλη;»
Ο ισχυρισμός αυτός όμως δεν επιβεβαιώθηκε, αφού η έρευνα της Διεύθυνσης Εγκληματολογικών Ερευνών (ΔΕΕ) της ΕΛΑΣ αποκάλυψε ότι δεν ταυτοποιήθηκαν τα δακτυλικά αποτυπώματα του Ζακ στο μαχαίρι που βρέθηκε εντός του κοσμηματοπωλείου, παρά ανιχνεύτηκε γενετικό υλικό του, γεγονός που προφανώς δεν πιστοποιεί τίποτε. Αντίστοιχα, δεν επιβεβαιώθηκε ούτε ο ισχυρισμός ότι ο Ζακ ήθελε να ληστέψει το κοσμηματοπωλείο. Σύμφωνα με έγγραφο της ΔΕΕ που στάλθηκε στη Διεύθυνση Ασφάλειας Αττικής στις 26 Σεπτεμβρίου 2018 και είχε αποκαλύψει το documentonews.gr, αποτυπώματα του Ζακ βρέθηκαν μόνο στην εξώπορτα του κοσμηματοπωλείου. Ούτε στην ταμειακή μηχανή ούτε πουθενά αλλού.
Παρ’ όλα αυτά, στη συνείδηση μέρους της κοινωνίας ο Ζακ παραμένει ληστής. Κι ας δήλωσε ο πατέρας του ότι «το παιδί μου δεν είχε λόγο να ληστέψει. Αλλωστε η αστυνομία βρήκε χρήματα στο σπίτι του και δεν ήταν λίγα». Ουδόλως όμως απασχόλησε αυτό την πλειονότητα των ΜΜΕ. Περισσότερο ενδιέφερε ότι ο Ζακ είχε αναπτύξει ιδιαίτερα έντονη ακτιβιστική δράση για την προστασία των δικαιωμάτων της LGBTQ κοινότητας. Δικαιώματα που ακόμη και σήμερα τίθενται εν αμφιβόλω. Η δράση του Ζακ όμως και κυριότερα ο τρόπος που παρουσιάστηκε από αρκετά ΜΜΕ «ερέθισαν» τα ακροδεξιά αντανακλαστικά μέρους της κοινωνίας. Ετσι ο Ζακ από «ληστής» έγινε απλώς «πούστης». Ο βασανιστικός θάνατός του εξακολουθούσε να παραμένει αδιάφορος για αυτούς.
Ακόμη χειρότερα, στην εκπομπή της Τατιάνας Στεφανίδου διενεργήθηκε γκάλοπ σχετικά με το αν οι τηλεθεατές συμφωνούν με την αντίδραση του κοσμηματοπώλη, ενώ στον τηλεοπτικό σταθμό ΑΡΤ του Γιώργου Καρατζαφέρη οι τηλεθεατές απαντούσαν αν είναι υπέρ «της ηρωοποιήσεως του επίδοξου ληστή, ομοφυλόφιλου και οροθετικού». Στο ΑΡΤ επιβλήθηκε πρόστιμό 150.000 ευρώ, που τον οδήγησε στο κλείσιμο. Ηταν ουσιαστικά η μοναδική αντίδραση του ΕΣΡ για την τραγική δημοσιογραφική κάλυψη από την πλειονότητα των ΜΜΕ.
«Είχε κάνει χρήση κοκτέιλ ουσιών»
Επόμενη διαρροή από την αστυνομία ήταν ότι ο Ζακ βρισκόταν υπό την επήρεια ναρκωτικών ουσιών. Στις 2 Οκτωβρίου 2018 ο Βασίλης Λαμπρόπουλος στην εφημερίδα «Το Βήμα» δημοσίευσε ρεπορτάζ επικαλούμενος πληροφορίες που έλαβε από αξιωματικούς της Ασφάλειας Αττικής, οι οποίοι έσπευσαν να αποδώσουν την ψυχολογική κατάσταση του Ζακ όχι στον πρόδηλο φόβο που ένιωθε λόγω της αδιανόητης βίας που υπέστη, αλλά στη χρήση ναρκωτικών ουσιών.
Οπως αναφερόταν χαρακτηριστικά στο επίμαχο ρεπορτάζ, «ο 32άχρονος, σύμφωνα με μαρτυρίες, φέρεται να είχε προχωρήσει το τελευταίο διήμερο σε εκτεταμένη χρήση ναρκωτικών και μάλιστα την προηγούμενη ημέρα είχε παρουσιάσει σημαντικό πρόβλημα υγείας λόγω χρήσης κοκτέιλ ουσιών και η κατάστασή του επιδεινώθηκε τη μοιραία ημέρα. Λίγο πριν εισέλθει στο κοσμηματοπωλείο έδειχνε να βρίσκεται σε κατάσταση αμόκ έξω από γειτονικό κατάστημα με γρήγορο φαγητό μαζί με δύο ακόμη άτομα –πιθανόν τοξικομανείς– που έδειχναν να προσπαθούν να τον συνεφέρουν ή να τον συγκρατήσουν και του έφεραν ένα μπουκάλι νερό… Εκτιμούμε ότι ο Ζακ Κωστόπουλος μπήκε στο κοσμηματοπωλείο ίσως για να τολμήσει να κλέψει έχοντας ελάχιστη συναίσθηση των ενεργειών του και σε κατάσταση παραζάλης».
«Δεν πέθανε από τα χτυπήματα»
Οπως εντέλει αποδείχτηκε από σειρά βίντεο που είδαν το φως της δημοσιότητας, ο Ζακ κυνηγημένος και τρομαγμένος από επεισόδιο που είχε προκληθεί πριν επιχείρησε αρχικά να βρει καταφύγιο σε κατάστημα του Βενέτη, ένας άντρας τον απέτρεψε και τελικά λίγο αργότερα βρέθηκε στο κοσμηματοπωλείο.
Το ρεπορτάζ όμως δεν έμεινε εκεί, αφού δόθηκε και πιθανή αιτία θανάτου, βασισμένη όμως… σε άλλο περιστατικό: «Εχει συμβεί και σε δεκάδες άλλες περιπτώσεις ληστειών ο δράστης λόγω χρήσης ορισμένων ουσιών να μην έχει αναστολές και να δρα χωρίς καταλογισμό. Οσον αφορά τα αίτια θανάτου του, εκτιμούμε ότι είναι κάποιο οίδημα ή άλλο πρόβλημα υγείας όπως συνέβη και σε πρόσφατο περιστατικό θανάτου 47χρονου χρήστη ναρκωτικών στην Ομόνοια αλλά και στην περίπτωση του θανάτου 20άχρονου σπουδαστή τον Μάιο του 2017 σε φεστιβάλ στο Γκάζι ύστερα από χρήση χαπιών που του είχαν δώσει μέλη σπείρας από το Καρπενήσι. Μέχρι το τέλος της εβδομάδας θα έχουν διαφωτιστεί πολλές πτυχές της υπόθεσης».
Στις 19 Νοεμβρίου 2018 όμως όσοι επέμεναν να διακινούν το σενάριο της εκτεταμένης χρήσης ναρκωτικών ουσιών διαψεύστηκαν, αφού από τις τοξικολογικές εξετάσεις που διενεργήθηκαν στον Ζακ Κωστόπουλο δεν ανιχνεύτηκε καμία ναρκωτική ουσία στον οργανισμό του. Αναφορικά με τα αίτια θανάτου του, βάσει των δύο ιατρικών πορισμάτων που συντάχθηκαν –το δεύτερο από τεχνικό σύμβουλο που όρισε η οικογένεια– προέκυψε ότι οι ισχαιμικού τύπου αλλοιώσεις του μυοκαρδίου συνδέονται αιτιωδώς με τα πολλαπλά τραύματα που έφερε ο θανών σε διάφορα σημεία του σώματος. Η ιστοσελίδα της εφημερίδας «Πρώτο Θέμα» παρ’ όλα αυτά δημοσίευσε ρεπορτάζ αναφορικά με το πρώτο ιατροδικαστικό πόρισμα με τίτλο «Δεν πέθανε από τα χτυπήματα – Απροσδιόριστη η αιτία του θανάτου του Ζακ Κωστόπουλου». Πανελίστες στα κανάλια καλούσαν ιατροδικαστές και προσπαθούσαν να… τους πείσουν ότι ο Ζακ πέθανε από ανακοπή καρδιάς που προέκυψε από κρίση πανικού.