Μεταξύ 13% και 32% αναμένεται να μειωθεί το παγκόσμιο εμπόριο το 2020 λόγω της πανδημίας σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου. Δεδομένου όμως ότι το εμπόριο νόμιμων και παράνομων προϊόντων συνδέεται στενά, γιατί –σε αντίθεση με το νόμιμο– το λαθρεμπόριο σημειώνει έξαρση μέχρι στιγμής;
Στο λιμάνι του Σαλέρνο στα νότια της Νάπολης οι ιταλικές αρχές κατέσχεσαν 14 τόνους χαπιών αμφεταμίνης κρυμμένους μέσα σε βιομηχανικά μηχανήματα και τεράστιους κυλίνδρους πεπιεσμένου χαρτιού – ψαριά-ρεκόρ για τα παγκόσμια δεδομένα. Στις Ηνωμένες Πολιτείες οι συνοριακές αρχές κατέσχεσαν περίπου ένα εκατομμύριο απομιμήσεις φαρμάκων και λαθραία ιατρικά μηχανήματα. Στο Χονγκ Κονγκ οι τελωνειακοί υπάλληλοι είδαν το λαθρεμπόριο πτερυγίων καρχαρία να κορυφώνεται τους μήνες Απρίλιο και Μάιο εν μέσω Covid-19.
Οι λαθρέμποροι προσαρμόζονται στις νέες συνθήκες που γεννά η πανδημία. Από την απόκρυψη παράνομων φαρμάκων σε μάσκες προστασίας έως τη μεταπήδηση σε εναλλακτικές διαδρομές μεταφοράς –προτιμώνται πλέον οι θαλάσσιες και σιδηροδρομικές διαδρομές σε σχέση με τις μεταφορές από αέρος ή οδικώς– μικροί και μεγάλοι παράγοντες του παράνομου εμπορίου πρωτοτυπούν, όπως επισημαίνεται σε ανάλυση που δημοσιεύει ο δημοσιογραφικός ιστότοπος The Conversation.
Λιμάνια και τρένα επιλέγουν οι λαθρέμποροι
Σε αντίθεση με τα περισσότερα αεροδρόμια, τα λιμάνια παρέμειναν εν πολλοίς ανοικτά στη διάρκεια των lockdowns που επέβαλαν οι κυβερνήσεις σε σχεδόν ολόκληρο τον πλανήτη. Για τον πολύ απλό αυτό λόγο το παράνομο εμπόριο διά θαλάσσης σημείωσε σε πολλές περιπτώσεις ανοδική πορεία. Ενα παράδειγμα είναι το λιμάνι της Αμβέρσας που κατέγραψε αύξηση των φορτίων κοκαΐνης από τη Λατινική Αμερική.
Ωστόσο ο συνωστισμός που σημειώθηκε στα λιμάνια λόγω της αυξημένης κίνησης και οι περιορισμοί που επιβλήθηκαν στα πλοία και τα πληρώματά τους με αποτέλεσμα τη μειωμένη δυνατότητα διαχείρισης των φορτίων είναι τα βασικά εμπόδια που συνάντησαν όσοι επέλεξαν να προωθήσουν τα λαθραία εμπορεύματα διά θαλάσσης.
Από την άλλη, τα τρένα έμειναν σχεδόν αλώβητα από τις ιδιαίτερες συνθήκες που δημιουργήθηκαν λόγω της πανδημίας. Οι σιδηροδρομικές διαδρομές προτιμήθηκαν και για τη μεταφορά νόμιμων προϊόντων, καθώς διενεργούνταν λιγότεροι έλεγχοι απ’ ό,τι συνήθως. Οσον αφορά τα λαθραία προϊόντα, τα οποία συχνά αποκρύπτονται μέσα σε νόμιμα φορτία, η μεταφορά τους με τρένα κυρίως από την Κίνα προς την Ευρώπη σημείωσε επίσης αύξηση.
Παλιά και νέα τεχνάσματα
Η αποστολή μικρών δεμάτων με λαθραία προϊόντα μέσω ταχυδρομείου αποτελούσε αγαπημένη πρακτική των λαθρεμπόρων ήδη προ κορονοϊού. Σε μέρη όπως η Σαγκάη για παράδειγμα, όπου σημειώθηκε αύξηση στη μεταφορά ναρκωτικών ουσιών που χρησιμοποιούνται για ψυχαγωγικούς σκοπούς, η πανδημία φαίνεται ότι κατέστησε τη συγκεκριμένη πρακτική ακόμη πιο δημοφιλή.
Οι λαθρέμποροι βρήκαν και νέα τεχνάσματα για να κρύβουν τα παράνομα προϊόντα και να αποφεύγουν τον έλεγχο προσαρμοζόμενοι στις συνθήκες που γέννησε η πανδημία. Στο Ηνωμένο Βασίλειο έγιναν καταγγελίες για εμπόρους ναρκωτικών που έφεραν σήματα της εθνικής υπηρεσίας υγείας (NHS) παριστάνοντας τους εργαζόμενους σε νοσοκομεία ή φορούσαν γιλέκα που παρέπεμπαν σε άλλους σημαντικούς τομείς για να προωθούν τα προϊόντα τους αποφεύγοντας τον έλεγχο. Το ψηφιακό λαθρεμπόριο είναι ένας ακόμη τομέας που έχει σημειώσει σημαντική άνοδο το 2020. Τουλάχιστον 100.000 νέες ιστοσελίδες έχουν εμφανιστεί από τον Μάρτιο, όταν η πανδημία βρισκόταν σε έξαρση σε πολλές περιοχές του κόσμου. Σε αυτές μπορεί κανείς να βρει πληθώρα σκευασμάτων που υποτίθεται ότι προλαμβάνουν ή και… γιατρεύουν την Covid-19.
Ωστόσο δεν είναι μόνο τα γιατροσόφια που έχουν κατακλύσει το διαδίκτυο, όπου παραδοσιακά ευδοκιμεί η αγοραπωλησία απαγορευμένων προϊόντων. Οι διαδικτυακές πωλήσεις απομιμήσεων ανταλλακτικών αυτοκινήτων και άλλων εξαρτημάτων σημείωσαν επίσης άνοδο τους περασμένους μήνες.
Γιατί λοιπόν τη στιγμή που το εμπόριο παγκοσμίως σημειώνει σημαντική πτώση το λαθρεμπόριο έχει πάρει την ανιούσα; Πέραν της αξιοσημείωτης προσαρμογής στις νέες συνθήκες που έχουν επιδείξει οι λαθρέμποροι διεθνώς τους τελευταίους μήνες, «η ζήτηση προϊόντων απομίμησης αναμένεται να συνεχίσει να αυξάνεται όσο η οικονομία χειροτερεύει και επειδή είναι πιο δύσκολο να βρει κανείς ορισμένα νόμιμα εμπορεύματα» επισημαίνει ο Αλεξάντερ Κουπατάτζε, ειδικός σε θέματα Διεθνικού Εγκλήματος.
