Στο Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης προσέφυγε το Κέντρο Διοτίμα για το ρεπορτάζ της ΕΡΤ «Εικονικές καταγγελίες βιασμών από τουρίστριες», ζητώντας την απόσυρσή του, καθώς αναπαράγει την κουλτούρα του βιασμού.
Συγκεκριμένα, στο κείμενο του Κέντρου Γυναικείων Ερευνών και Μελετών Διοτίμα αναφέρεται:
«Με ιδιαίτερο προβληματισμό και σκεπτικισμό παρακολουθήσαμε το «ρεπορτάζ» «Εικονικές καταγγελίες βιασμών από τουρίστριες» στο δελτίο ειδήσεων της ΕΡΤ (22/08/2019), το οποίο βρίσκεται ακόμα (20/9/2019) αναρτημένο στο website του σταθμού.
Το ρεπορτάζ ξεκινά «πληροφορώντας» το κοινό για πρόσφατο «περιστατικό» που «συνέβη στην Κρήτη», με Γερμανίδα που κατήγγειλε ότι βιάστηκε από ντόπιο. «Η καταγγελία ανακλήθηκε όταν η τουρίστρια έμαθε τις συνέπειες που θα είχε αν διαπιστωνόταν, μετά την έρευνα, ότι είχε πει ψέματα» αναφέρει χαρακτηριστικά -όσο και αόριστα- το «ρεπορτάζ«.
Εκκινώντας από ένα μεμονωμένο «περιστατικό», το οποίο επί πλέον ουδείς αρμόδιος εκ των αστυνομικών αρχών δεν έχει επιβεβαιώσει μέχρι στιγμής, το «ρεπορτάζ» αυθαιρέτως υποστηρίζει ότι έχει στηθεί «φάμπρικα εικονικών βιασμών από τουρίστριες» στα ελληνικά νησιά, με στόχο την απόσπαση αποζημιώσεων για «ψυχική οδύνη».
Για τη στοιχειοθέτηση των παραπάνω, το «ρεπορτάζ» αρκείται στη μαρτυρία του προέδρου εστιατόρων Ρόδου, ο οποίος ανέφερε ότι «Στα τόσα χρονιά που γίνονται καταγγελίες στη Ρόδο σχεδόν κανείς δεν καταδικάστηκε», αλλά και στην παρουσίαση της ατομικής εμπειρίας ενός δικηγόρου, ο οποίος δήλωσε ότι «σε μια καριέρα 28 ετών είναι πολύ λίγες οι περιπτώσεις που πραγματικά υπήρχε βιασμός».
Από το ρεπορτάζ απουσίαζε παντελώς η «άλλη άποψη», η φωνή τόσο των δεκάδων γυναικών που έχουν βιαστεί όσο και των δικηγόρων που τις έχουν υπερασπίσει μέσα στις δικαστικές αίθουσες, αλλά και η εμπεριστατωμένη γνώση επαγγελματιών (ψυχολόγων, κοινωνικών λειτουργών, δικηγόρων κ.ά.) από φορείς που ασχολούνται με τη διαχείριση περιστατικών έμφυλης βίας.
Με αυτά τα δεδομένα φυσικά εγείρεται σοβαρότατο ζήτημα έλλειψης ισομέρειας, αντικειμενικότητας, εγκυρότητας και συμμόρφωσής με τους βασικούς κανόνες της δημοσιογραφικής δεοντολογίας.
Το σοβαρότερο όμως είναι ότι το ρεπορτάζ αναπαράγει έναν από τους βασικούς μύθους της κουλτούρας του βιασμού: ότι οι γυναίκες λένε ψέματα για το βιασμό τους. Μύθο που αφήνει στο απυρόβλητο τους δράστες και ενοχοποιεί τα θύματα. Συμβάλλει έτσι στην αμφισβήτηση –για άλλη μια φορά– των λόγων και των βιωμάτων των θυμάτων, στον επανα-τραυματισμό τους, αλλά και στην εμπέδωση την αντίληψης ότι δύσκολα θα βρει μια γυναίκα το δίκιο της αν βιαστεί.
Η σεξουαλική βία και ο βιασμός δεν αποτελούν μεμονωμένα περιστατικά αλλά σημαντικότατο κοινωνικό ζήτημα, τραυματική καθημερινότητα για εκατομμύρια γυναίκες παγκοσμίως. Τα στοιχεία άλλωστε είναι σοκαριστικά: Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της μεγαλύτερης έρευνας που έχει διεξαχθεί μέχρι σήμερα για τη βία κατά των γυναικών (FRA 2014) μία στις 20 γυναίκες στην ΕΕ έχει πέσει θύμα βιασμού, δηλαδή 9 εκατομμύρια γυναίκες! Επιπλέον, μία στις 10 γυναίκες δηλώνει ότι βίωσε κάποια μορφή σεξουαλικής βίας από ενήλικα, πριν συμπληρώσει το 15ο έτος της ηλικίας της.
Στην Ελλάδα, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΑΣ το 2018, κάθε δύο μέρες καταγγέλλεται ένας βιασμός (τετελεσμένος ή απόπειρα). Κι όλα αυτά χωρίς να έχουμε την πλήρη εικόνα, καθώς μόλις το 13%-14 % των γυναικών καταγγέλλουν στην αστυνομία το πιο σοβαρό περιστατικό βίας (FRA 2014). Μάλιστα, όπως διαπιστώνουν οι έρευνες, τα θύματα συνήθως δεν καταγγέλλουν από το φόβο ότι δεν θα γίνουν πιστευτά (FBI UniformCrime Reports, 1991, όπως αναφέρεται στο Lonsway&Fitzgerald, 1994).
Από τα παραπάνω γίνεται σαφές ότι η ευθύνη των ΜΜΕ, στον αγώνα για την εξάλειψη αυτού του κακοποιητικού κοινωνικού φαινομένου, είναι μεγάλη, με δεδομένο μάλιστα ότι αποτελούν κύρια πηγή πληροφόρησης για κοινωνικά και πολιτικά ζητήματα, διαδραματίζοντας καίριο ρόλο στη διαμόρφωση κοινωνικών προτύπων και στάσεων.
Μονομερή ρεπορτάζ, που δεν τηρούν τη δημοσιογραφική δεοντολογία, και αναπαράγουν τους βασικούς μύθους της κουλτούρας του βιασμού, που προβάλλουν το σεξισμό ως κάτι ακίνδυνο και «φυσιολογικό», όχι μόνο δεν συμβάλλουν στην εξάλειψη του φαινομένου, αλλά οδηγούν –εκών άκων– στην αναπαραγωγή του.
Με αυτά τα δεδομένα και στο πλαίσιο του δικαιώματος των πολιτών για αντικειμενική ολοκληρωμένη και έγκυρη ενημέρωση με στόχο πάντα την αναζήτηση της αλήθειας, ζητάμε την απόσυρση του ρεπορτάζ από το website του καναλιού».
