Έχουν περάσει πέντε χρόνια από την κυκλοφορία του βιβλίου «Πιάνοντας την Ιστορία από… τα μαλλιά» και ο λόγος της Πολυτίμης Καζάκου-Μπότουλα είναι πιο επίκαιρος από ποτέ. Στο Ιράν η 22χρονη Μαχσά Αμίνι δολοφονήθηκε από την Αστυνομία Επιβολής του Νόμου της Ισλαμικής Δημοκρατίας επειδή φάνηκε μια τούφα από τα μαλλιά της. Σε απάντηση αυτής της θηριωδίας γυναίκες καίνε τις μαντήλες τους και κόβουν τα μαλλιά τους διεκδικώντας την ελευθερία τους σε μια κοινωνία που τους την αρνείται.
Μπορεί μια πλούσια κόμη να επηρεάσει τον κοινωνικό και πολιτικό ιστό μιας εποχής; Τα μαλλιά διαχρονικά μπορούσαν να δημιουργήσουν ταξική συνείδηση καθορίζοντας τις θρησκευτικές και εθνικές αναφορές ενός λαού;
Με αφορμή τα τελευταία γεγονότα στη Συρία μετά τη δολοφονία της 22χρονης ιρανής Μαχσά Αμίνι από την αστυνομία το βιβλίο της Πολυτίμης Καζάκου-Μπότουλα «Πιάνοντας την Ιστορία από… τα μαλλιά» των εκδόσεων Παπαζήση μας εξηγεί γιατί οι τρίχες ακόμα και σήμερα αντιμετωπίζονται είτε ως σύμβολο δύναμης είτε ως ταμπού.
Από τον τελευταίο ηγέτη του βιβλικού Ισραήλ Σαμψών μέχρι την ακαταμάχητη γοητεία της Μέριλιν Μονρόε, τα μαλλιά ήταν σήμα κατατεθέν μιας δύναμης αρχέγονης και βαθιά μυστηριακής. Οι βασιλιάδες φορούσαν περούκες για να ξεχωρίζουν από τους λαϊκούς. Ένα πλούσιο και υγιές τριχωτό σήμανε οικονομική ευρωστία. Τα παραμύθια ξεχειλίζουν από πριγκίπισσες που έχουν πολύ μακριά μαλλιά και τα δημοτικά τραγούδια θρηνούν τις κόρες που πλένοντας τα μαλλιά τους πνίγηκαν στα ποτάμια. Στους «Άθλιους» του Βίκτωρ Ουγκό η Φαντίνα πουλάει τα μαλλιά της για να αγοράσει τροφή στην μικρή Τιτίκα και δέχεται την περιφρόνηση των άλλων γυναικών.
Στον μεσαίωνα κρεμούσαν τις γυναίκες από τα μαλλιά τους όπως οι μάγισσες που απεικονίζονται στους πίνακες του Mikgail Vrubel. Στη Συρία το να εκτεθεί μια γυναίκα χωρίς τη μαντήλα της ισοδυναμεί με θάνατο, στην κυριολεξία. Σύμφωνα με τη θρησκεία τους ο λόγος που καθυστερεί ο Αλλάχ να τους δώσει τη νίκη είναι οι αμαρτίες τους. Η εικόνα μιας γυναίκας με ελεύθερα μαλλιά μπορεί να σκανδαλίσει ερωτικά έναν άντρα οπότε πρέπει να περιορίζεται. Η Σαρία είναι αμείλικτη και ο ισλαμικός θρησκευτικός κώδικας διαβίωσης εμπνέεται από το ίδιο το Κοράνι. Είναι αυτό που καθορίζει τον ισλαμικό τρόπο ζωής ο οποίος θέλει τις γυναίκες να είναι υποταγμένες.
Στις 16 Σεπτεμβρίου 2022, η Ιρανή Μαχσά Αμίνι συνελήφθη από την αστυνομία ηθών, η οποία υπάγεται στην Διοίκηση Επιβολής του Νόμου της Ισλαμικής Δημοκρατίας του Ιράν. Ο λόγος ήταν ότι παραβίαζε τους νόμους της σεμνότητας. Μια τούφα από τα μαλλιά της εξείχε από τη μαντήλα της. Όταν την πήγαν στο «κέντρο αναμόρφωσης» κανείς δεν την ξαναείδε. Αργότερα στο νοσοκομείο διαπιστώθηκε πως ήταν εγκεφαλικά νεκρή. Η επίσημη εξήγηση της αστυνομίας ήταν ότι κατέρρευσε ξαφνικά χωρίς να την αγγίξει κανείς.
Μετά το θάνατο της Μαχσά Αμίνι εκατοντάδες γυναίκες ξεχύθηκαν στο δρόμο καίγοντας το κομμάτι ύφασμα που καταπίεζε χρόνια την θηλυκότητα τους. Έκοβαν τα μαλλιά τους και χόρευαν ελεύθερες στέλνοντας το δικό τους μήνυμα στον Αλί Χαμενέι που το 2020 είχε δηλώσει πως όσες γυναίκες «δεν φορούν σωστά τη μαντίλα πρέπει να νιώθουν ανασφαλείς».
Η φράση «πιάστηκε από τα μαλλιά του για να σωθεί» είναι περισσότερο αληθινή από ότι νομίζουμε. Τα μαλλιά ήταν και θα είναι μέρος μιας πεποίθησης που η σημειολογική τους αναφορά θα αποτελεί μέρος κάθε κοινωνικής, πολιτικής και θρησκευτικής κουλτούρας.
