Η μικρή χώρα των 11 εκατ. κατοίκων ρίχνεται με.. πέντε δικά της εμβόλια στη μάχη κατά της πανδημίας.
Η Κούβα μπορεί να είναι μια χώρα μικρή με μόλις 11 εκατομμύρια πληθυσμό, το στοίχημα όμως που έχει βάλει είναι μεγάλο: να γίνει η πρώτη χώρα της Λατινικής Αμερικής που θα παραγάγει το δικό της εμβόλιο κατά της Covid-19. Μέχρι στιγμής έχει καταφέρει να κρατήσει σχετικά χαμηλά τον δείκτη μεταδοτικότητας και θνησιμότητας, γι’ αυτό και αρνήθηκε να συμμετάσχει στον πόλεμο με τις πολυεθνικές φαρμακευτικές εταιρείες και δεν ένιωσε την ανάγκη να εγγραφεί στον μηχανισμό COVAX. Αντίθετα, με το επαναστατικό της πνεύμα αψήφησε τα οικονομικά προβλήματα και έβαλε στόχο να παραγάγει το δικό της εμβόλιο με σκοπό όχι μόνο να προσφέρει ανοσία στον πληθυσμό της αλλά και να το μοιράσει σε φίλους και συμμάχους.
Η παραγωγή εμβολίων άλλωστε δεν της είναι άγνωστη. Η ιστορία της είναι παλιά, από την εποχή που ο Φιντέλ Κάστρο δεσμεύτηκε να οικοδομήσει ισχυρό υγειονομικό τομέα. Επένδυσε σημαντικά στη βιοτεχνολογία και την ανοσολογία με σκοπό να παράγει η Κούβα στην πλειονότητα δικά της εμβόλια και φάρμακα. Σήμερα είναι ένα από τα λίγα αναπτυσσόμενα κράτη που εξάγουν τα δικά τους προϊόντα βιοτεχνολογίας – σε 49 χώρες μάλιστα.
Τα βήματα προς το όνειρο
Τα πρώτα αποτελέσματα από τον αγώνα της κατά της πανδημίας είναι ιδιαίτερα ενθαρρυντικά. Δύο από τα υποψήφια εμβόλια που έχει αναπτύξει, το Soberana 2 και το Abdala, βρίσκονται στην τελική φάση ΙΙΙ, ενώ τρία ακόμη, το Soberana 1, το Soberana Plus και το Mambisa, ρινικό σπρέι, βρίσκονται ακόμη σε πρώιμη φάση.
«Η δοκιμαστική φάση III του Soberana 2 εξελίσσεται πολύ καλά. Τώρα περάσαμε στη δοκιμαστική φάση II για το Soberana Plus για ασθενείς που έχουν αναρρώσει από τον κορονοϊό – το μοναδικό σε διεθνές επίπεδο εμβόλιο για τη συγκεκριμένη πληθυσμιακή ομάδα» αναφέρει στο Documento η Μαρία Βικτόρια Γκουζμάν, υπεύθυνη Τύπου στο Ινστιτούτο Εμβολίων Finlay στην Αβάνα, το οποίο μαζί με την κρατική εταιρεία BioCubaPharma και το Κέντρο Μοριακής Ανοσολογίας είναι υπεύθυνα για την ανάπτυξη των εμβολίων.
Παρά το γεγονός ότι η Κούβα αντιμετωπίζει σοβαρή οικονομική κρίση, με ελλείψεις σε βασικά είδη τροφίμων αλλά και σε βασικές πρώτες ύλες αναγκαίες για την παραγωγή φαρμάκων, η κυβέρνηση ελπίζει ότι εάν τα εμβόλια περάσουν επιτυχώς την τελική φάση, τότε η χώρα μπορεί να παραγάγει έως και 100 εκατ. δόσεις έως το τέλος του έτους. Ηδη έχουν εμβολιαστεί μέχρι στιγμής πάνω από 44.000 συμμετέχοντες στη φάση ΙΙΙ.
Θα σωθεί οικονομικά;
Το ερώτημα είναι αν η ανάπτυξη ενός εμβολίου κατά της Covid-19 μπορεί να αποδειχτεί σημαντική τόσο για την ανθρωπότητα όσο και για την οικονομία της, που το 2020 συρρικνώθηκε κατά 11%. «Οι υγειονομικές αρχές δήλωσαν ότι ο μαζικός εμβολιασμός ξεκινά τον Ιούνιο και σχεδόν ολόκληρος ο πληθυσμός θα μπορούσε να εμβολιαστεί φέτος. Φαίνεται πιθανό η Κούβα να γίνει η πρώτη χώρα στην περιοχή που θα επιτύχει τη λεγόμενη ανοσία της αγέλης και αυτό θα έχει πολλές επιπτώσεις στην οικονομία της» σχολιάζει στο Documento ο Παβέλ Βιδάλ, Κουβανός οικονομολόγος.
Οπως επισημαίνει, με τα εμβόλια τα μέτρα θα αρχίσουν σταδιακά να χαλαρώνουν, ευνοώντας τομείς όπως η εκπαίδευση, η δημόσια υγεία, ο πολιτισμός, ο αθλητισμός, το εμπόριο και φυσικά ο τουρισμός. Μια πρώτη οικονομική ανάκαμψη αναμένεται να φανεί από τα τέλη του 2021 και θα συνεχιστεί το 2022. Η σύναψη συμμαχιών επίσης με χώρες που μπορούν να παραγάγουν τα εμβόλιά της πιθανόν να της αποφέρει επιπλέον έσοδα.
«Ολα αυτά τα θετικά γεγονότα ως αποτέλεσμα της επιτυχίας των εμβολίων θα διευκόλυναν τη νομισματική της μεταρρύθμιση. Μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα αυτό το αποτέλεσμα θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για την ανακεφαλαιοποίηση της βιοτεχνολογίας της, για τον φαρμακευτικό και ιατρικό εξοπλισμό και την αύξηση της συμμετοχής της Κούβας στο διεθνές εμπόριο» επισημαίνει ο Π. Βιδάλ.
Υπάρχουν ωστόσο κι εκείνοι που είναι λιγότερο αισιόδοξοι, αφού οι Κουβανοί έχουν καθυστερήσει ήδη πολύ να εμβολιαστούν και οι κλινικές δοκιμές θα διαρκέσουν αρκετούς μήνες ακόμη. Παράλληλα, δεν είναι ακόμη σαφές εάν η παρασκευή των εμβολίων θα γίνεται αποκλειστικά στη χώρα ή θα υπάρχουν και εξωτερικοί συνεργάτες, όπως το Ιράν, η Κίνα ή η Ταϊλάνδη.
Φτηνά για τους φτωχούς
Εάν τελικά ο στόχος επιτευχθεί, τα φτηνά –όπως έχει υποσχεθεί– και εύκολα στην αποθήκευση εμβόλια θα ήταν λυτρωτικά για τον Νότο και κυρίως για τη Λατινική Αμερική. Χώρες που δεν μπορούν να αντεπεξέλθουν οικονομικά στις υψηλές τιμές των εμβολίων μεγάλων φαρμακευτικών εταιρειών ή δεν επιθυμούν να δεχτούν εμβόλια από δυτικές χώρες για πολιτικούς λόγους ελπίζουν ότι με τα κουβανέζικα εμβόλια θα μπορέσουν να αναχαιτίσουν την πανδημία. Μέσω συμφωνίας που έχει συνάψει η χώρα με το Ινστιτούτο Παστέρ του Ιράν ήδη 100.000 Ιρανοί θα συμμετάσχουν στις κλινικές δοκιμές φάσης ΙΙΙ για το Soberana 02. Το ενδιαφέρον τους για το Soberana 2 έχουν εκφράσει επίσης χώρες όπως το Μεξικό, η Αργεντινή, η Τζαμάικα, το Βιετνάμ, το Πακιστάν, η Ινδία, όπως και η Αφρικανική Ενωση, ενώ η Βενεζουέλα δηλώνει έτοιμη να παραγάγει το εμβόλιο Abdala.
