Στο Κυπριακό που επανέρχεται, εξ αντανακλάσεως, στην επικαιρότητα αφιερώνουμε το τεύχος του Hot.Doc History που θα είναι ένθετο στο Documento της Κυριακής 16 Φεβρουαρίου.
Εξετάζουμε με βάση τα ιστορικά στοιχεία την κυπριακή περιπέτεια η οποία υπήρξε πεδίο απίστευτων συνωμοσιών και παίγνιο διαρκών διλημμάτων. Απέναντι στα οποία, σειρά εσφαλμένων χειρισμών οδήγησαν στο σημερινό αποτέλεσμα.
Ανατρέχουμε στα χρόνια της οθωμανικής κυριαρχίας στη μεγαλόνησο η οποία τερματίστηκε το 1878 με την παραχώρηση στους Αγγλους οι οποίοι το 1925 την ανακήρυξαν αποικία τους. Παρακολουθούμε την αντιαποικιακή εξέγερση εξέγερση του 1931 και τις μεταπολεμικές διεκδικήσεις των Ελληνοκυπρίων για Ενωση. Την αποτυχία της Διασκεπτικής που «πρόσφεραν» το 1948 οι Αγγλοι για να καταστείλουν το κίνημα.
Μέσα στο κλίμα των αντιαποικιακών αγώνων της εποχής αποφασίστηκε το δημοψήφισμα του 1950 η έναρξη ένοπλου αγώνα το 1955 και η εξορία του αρχιεπίσκοπου Μακάριου το 1956. Οι επιθέσεις της ΕΟΚΑ, οι προσφυγές της ελληνικής κυβέρνησης στον ΟΗΕ και οι αμερικανικές πιέσεις οδήγησαν σε διαπραγματεύσεις στις οποίες οι Βρετανοί ενέπλεξαν και την τουρκική πλευρά. Εχοντας απορρίψει την παγίδα του βρετανικού «συνεταιριστικού» σχεδίου Μακμίλαν η Αθήνα προέκρινε έναντι της αυτοδιάθεσης «μια λύση στο συμμαχικό πλαίσιο» του ΝΑΤΟ.
Ετσι φτάσαμε στην τριμερή διάσκεψη Βρετανίας, Ελλάδας και Τουρκίας στη Ζυρίχη και μετά από λίγες μέρες στο Λονδίνο. Η συμφωνία που υπογράφτηκε τον Φεβρουάριο του 1959 στραγγάλισε την αυτοδιάθεση και τυπικά οδήγησε σε μια «εξαρτημένη ανεξαρτησία» το 1960 που έθετε το νεοσύστατο κράτος υπό την κηδεμονία των τριών εγγυητριών δυνάμεων, Βρετανίας, Ελλάδας, Τουρκίας.
«Χρειαζόταν» πλέον μόνο η συνταγματική εμπλοκή του 1963, η ανάδυση των πιο αδιάλλακτων στοιχείων των δυο πλευρών που οδήγησαν στα «Ματωμένα Χριστούγεννα». Οι Βρετανοί βρήκαν την ευκαιρία και χάραξαν για πρώτη φορά την Πράσινη Γραμμή στο κέντρο της Λευκωσίας.
Το κυπριακό δράμα ολοκληρώθηκε με την απόσυρση της ελληνικής μεραρχίας το 1968 και το πραξικόπημα της χούντας του Ιωαννίδη κατά του Μακάριου το 1974. Στις 20 Ιουλίου η Τουρκία εισέβαλε με την επιχείρηση «Αττίλας» καταλαμβάνοντας και κατέχοντας παράνομα έως σήμερα το 37% της Κυπριακής Δημοκρατίας.
