«Πρόκειται απλώς για µια προσπάθεια να συγκαλυφθούν πληροφορίες». Ο Στίβεν Κον, ο Αµερικανός δικηγόρος που εκπροσωπεί τους Έλληνες προστατευόµενους µάρτυρες δηµόσιου συµφέροντος της υπόθεσης Novartis στις ΗΠΑ, παραχώρησε στο Documento µια αποκλειστική συνέντευξη-κόλαφο.
Λίγες ηµέρες νωρίτερα είχε αποστείλει επιστολή προς τις ελληνικές αρχές κατακεραυνώνοντας την απόφαση των αντεισαγγελέων του Αρείου Πάγου Ευάγγελου Ζαχαρή και Λάµπρου Σοφουλάκη να στείλουν αίτηµα προς τις αµερικανικές αρχές για παροχή πληροφοριών που σχετίζονται µε τους προσφεύγοντες Ελληνες πληροφοριοδότες δηµόσιου συµφέροντος ενώπιον της αµερικανικής Δικαιοσύνης, η οποία διεξάγει τη δική της έρευνα σχετικά µε την υπόθεση της Novartis.
Ο κ. Κον, έχοντας εργαστεί περίπου 35 χρόνια ως δικηγόρος πληροφοριοδοτών δηµόσιου συµφέροντος στην Αµερική, δηλώνει στο Documento ότι δεν έχει υπάρξει ποτέ αντίστοιχο αίτηµα από άλλη χώρα, µολονότι περισσότεροι από δύο χιλιάδες µη Αµερικανοί πολίτες έχουν καταστεί προστατευόµενοι και απόρρητοι πληροφοριοδότες δηµόσιου συµφέροντος. Κι αυτό επειδή «δεν υπάρχει κανένας απολύτως λόγος να γίνει κάτι τέτοιο».
Σύµφωνα µε τον αµερικανικό νόµο Foreign Corrupt Practices Act, οι αρχές των ΗΠΑ δύνανται να διώξουν ποινικά όλες τις εταιρείες που εµπλέκονται σε πράξεις διαφθοράς, άσχετα από τον τόπο διάπραξης του εγκλήµατος, εφόσον –όπως η Novartis– είναι εισηγµένες στο χρηµατιστήριο των ΗΠΑ. Με το αίτηµά τους όµως οι ελληνικές αρχές, οι οποίες σύµφωνα µε όσα δήλωσε στο Documento ο Αµερικανός δικηγόρος παραβιάζουν το διεθνές δίκαιο, διαπράττουν επίσης το αδίκηµα της παρεµπόδισης της αµερικανικής Δικαιοσύνης, διότι εάν αποκαλυφθεί η ταυτότητα των µαρτύρων, η εφαρµογή του επίµαχου νόµου στις ΗΠΑ καθίσταται ανέφικτη.
Σε περίπτωση που αποκαλυφθεί η ταυτότητα των πληροφοριοδοτών δηµόσιου συµφέροντος στις ΗΠΑ, θα υπάρξει τροµακτική επίπτωση και στην Ελλάδα καθώς «θα είναι δραµατικό πισωγύρισµα για τις προσπάθειες καταπολέµησης της διαφθοράς». Ο κ. Κον αναφέρθηκε επίσης στη σηµαντικότητα του θεσµού του προστατευόµενου µάρτυρα, ο οποίος είναι το άτοµο που δίνει την αρχική πληροφορία και έπειτα εναπόκειται στις ελεγκτικές αρχές να τη χρησιµοποιήσουν ώστε να χτίσουν την υπόθεση. Αλλωστε, «το κλειδί δεν είναι τι λέει ο προστατευόµενος µάρτυρας» αλλά «τα γεγονότα που µπορούν να επιβεβαιωθούν µέσω της έρευνας».
Στην Ελλάδα βέβαια οι προστατευόµενοι µάρτυρες απαξιώνονται και –ακόµη χειρότερα– εκφοβίζονται. Οι περισσότεροι από τους δέκα Ελληνες πολιτικούς το όνοµα των οποίων έχει εµπλακεί στην υπόθεση της Novartis έχουν µηνύσει τους προστατευόµενους µάρτυρες στην Ελλάδα ή απειλούν ότι θα τους «βγάλουν την κουκούλα». Σε αναφορά που είχαν υποβάλει στα τέλη Οκτωβρίου του 2019 οι τρεις εισαγγελείς κατά της διαφθοράς ανέφεραν ότι κατά την περίοδο που ο Νίκος Μανιαδάκης ήταν προστατευόµενος µάρτυρας –ο ίδιος µετέπειτα το διέψευσε– τους µετέφερε ότι ο Γιάννης Στουρνάρας τον τροµοκρατούσε για να φοβηθούν οι ίδιοι. Την περασµένη Τετάρτη το πρώην στέλεχος της Novartis Φιλίστωρ Δεστεµπασίδης κατέθεσε στην προανακριτική επιτροπή ότι ο Αδωνης Γεωργιάδης τον έχει κατονοµάσει ως έναν από τους τρεις προστατευόµενους µάρτυρες. Πρόσθεσε µάλιστα πως και οι Ανδρέας Λοβέρδος, Δηµήτρης Αβραµόπουλος, Αντώνης Σαµαράς και Κωνσταντίνος Φρουζής τον έχουν στοχοποιήσει προκειµένου να τον εκφοβίσουν, ώστε «να µην καταθέσω όσα πιθανόν γνωρίζω στην ποινική Δικαιοσύνη».
Αλλωστε, η πλειονότητα των πολιτικών στην Ελλάδα των οποίων το όνοµα ενεπλάκη στην υπόθεση κάνει συνεχώς λόγο για σκευωρία, µολονότι η έρευνα της συγκεκριµένης υπόθεσης ξεκίνησε από την Αµερική. Ο Στέφεν Κον όµως είναι σαφής: «Οχι, δεν είναι σκευωρία σε καµία περίπτωση. Η κυβέρνηση των ΗΠΑ δεν θα συµµετείχε ποτέ σε τέτοια σκευωρία ή σε µη επιτρεπτές ενέργειες τέτοιου είδους. Δεν µπορεί να γίνει κάτι τέτοιο κάτω από αυτούς τους νόµους. Πρόκειται για µια ευθεία, αντικειµενική, ποινική έρευνα». O Αµερικανός δικηγόρος καταρρίπτει πλήρως το αφήγηµα περί σκευωρίας, καλώντας την Ελλάδα να σταµατήσει να υποδαυλίζει την έρευνα. Θα εισακουστεί;
Ολόκληρη η συνέντευξη του Στίβεν Κον, έχει ως εξής:
Γιατί αποφασίσατε να στείλετε αυτή την επιστολή και κυρίως ποια είναι η γνώμη σας για τις ελληνικές δικαστικές αρχές που ζήτησαν από το υπουργείο Δικαιοσύνης των ΗΠΑ να αποκαλυφθεί η ταυτότητα των προστατευόμενων μαρτύρων στην υπόθεση της Novartis;
Στείλαμε την επιστολή γιατί καταλαβαίνουμε ότι η υπόθεση Novartis βρίσκεται σε κομβικό σημείο στην Ελλάδα. Εάν αποκαλυφθεί η ταυτότητα των πληροφοριοδοτών δημόσιου συμφέροντος, θα υπάρξει τρομακτική επίπτωση για όλους τους μάρτυρες και θα υποβαθμιστούν οι μελλοντικοί προστατευόμενοι μάρτυρες στην Ελλάδα. Θα είναι δραματικό πισωγύρισμα για τις προσπάθειες καταπολέμησης της διαφθοράς. Το να προστατεύεις την ταυτότητα των προστατευόμενων μαρτύρων είναι η πιο σημαντική νομική προστασία που έχουν. Αν υπονομευτεί αυτό, σαμποτάρονται όλα τα δικαιώματά τους.
Θεωρείτε ότι το επίμαχο αίτημα των ελληνικών αρχών είναι παράνομο όχι μόνο βάσει του αμερικανικού αλλά και του διεθνούς δικαίου;
Είναι ξεκάθαρη παραβίαση του διεθνούς δικαίου. Η Ελλάδα έχει υπογράψει μια σειρά συμβάσεων για την καταπολέμηση της διαφθοράς. Αυτές οι διεθνείς συμβάσεις είναι δεσμευτικές. Το ότι η Ελλάδα δεν έχει εφαρμόσει σωστά αυτές τις συμβάσεις είναι γνωστό. Ο νόμος όμως είναι νόμος. Αυτές οι συμβάσεις απαιτούν τόσο την πλήρη προστασία των προστατευόμενων μαρτύρων όσο και τη συμμόρφωση με τους διεθνείς κανόνες καταπολέμησης της διαφθοράς. Ειδικά σε ό,τι αφορά τις ΗΠΑ, που έχουν το καλύτερο ρεκόρ στην εφαρμογή των διεθνών πρακτικών για την καταπολέμηση της διαφθοράς (σ.σ.: ο Κον αναφέρεται στον νόμο Foreign Corrupt Practices Act). Επομένως, η Ελλάδα δεν μπορεί κατά τη γνώμη μου, σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, να παραβιάζει τους νόμους που αφορούν την παρεμπόδιση της Δικαιοσύνης στις ΗΠΑ όταν πρόκειται για Ελληνα προστατευόμενο μάρτυρα που παρέχει πληροφορίες στις αμερικανικές αρχές.
Από τη στιγμή που μιλάμε για ευθεία παραβίαση του διεθνούς δικαίου, θεωρείτε ότι μπορεί να υποκρύπτεται κάτι πίσω από αυτό το αίτημα των ελληνικών δικαστικών αρχών;
Αυτό που υποκρύπτεται πίσω από το αίτημα των ελληνικών αρχών είναι μια προσπάθεια να υπονομεύσουν τις υποχρεώσεις που απορρέουν από διεθνείς συμβάσεις κατά της διαφθοράς. Εάν η Ελλάδα, μια χώρα που έχει υπογράψει τις πιο σημαντικές διεθνείς συμβάσεις που αφορούν την καταπολέμηση της διαφθοράς, προσπαθήσει να αποκαλύψει τους προστατευόμενους μάρτυρες, παραβιάζοντας την εμπιστευτικότητα που τους επιτρέπεται να έχουν και την οποία χρειάζονται, αυτό θα είναι ευθεία επίθεση στους νόμους για την καταπολέμηση της διαφθοράς.
Υπάρχουν πολλές φωνές στην Ελλάδα, ειδικά από τους πολιτικούς των οποίων το όνομα έχει εμπλακεί στην υπόθεση της Novartis, που λένε ότι οι προστατευόμενοι μάρτυρες δεν είναι έμπιστοι επειδή καταθέτουν ανώνυμα. Τι απαντάτε σε αυτό;
Στις ΗΠΑ η ανωνυμία ενός πληροφοριοδότη προστατεύεται από τον νόμο. Αυτή η ανωνυμία έχει συμβάλει στις πιο αποτελεσματικές καταδίκες που έχουν υπάρξει ποτέ σε σχέση με την καταπολέμηση της διαφθοράς. Η ελληνική κυβέρνηση ή η αμερικανική κυβέρνηση δεν μπορούν να προχωρήσουν σε δίωξη σε μια υπόθεση διαφθοράς εκτός κι αν έχουν αποδεικτικά στοιχεία. Και δεν υπάρχει καμία απολύτως απαίτηση για την αποκάλυψη της ταυτότητας ενός προστατευόμενου μάρτυρα εάν η κυβέρνηση, οι εισαγγελείς μπορούν να αποκτήσουν τα αποδεικτικά στοιχεία από άλλες πηγές. Βάσει όσων έχουμε δει από το δίκαιο που αφορά τους πληροφοριοδότες δημόσιου συμφέροντος, αυτοί είναι οι αρχικοί πληροφοριοδότες, τα άτομα που έρχονται με την αρχική πληροφορία. Τότε εναπόκειται στην κυβέρνηση να χρησιμοποιήσει αυτή την πληροφόρηση ώστε να χτίσει μια υπόθεση. Ασχολούμαι με αυτό τον τομέα εδώ και περίπου 35 χρόνια και κανένας από τους προστατευόμενους μάρτυρές μου δεν έχει αποκαλυφθεί ποτέ. Κι αυτό γιατί δεν υπάρχει κανένας απολύτως λόγος να γίνει κάτι τέτοιο. Πρόκειται απλώς για προσπάθεια να συγκαλυφθούν πληροφορίες.
Στα όσα χρόνια έχετε εργαστεί ως δικηγόρος προστατευόμενων μαρτύρων υπήρξε ποτέ από οποιαδήποτε χώρα αντίστοιχο αίτημα όπως αυτό των ελληνικών αρχών για την αποκάλυψη της ταυτότητας των προστατευόμενων μαρτύρων;
Οχι, ποτέ! Κι αυτό είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρον διότι έχω ασχοληθεί με πολλές υποθέσεις που αφορούν Ελβετούς προστατευόμενους μάρτυρες. Στην Ελβετία λόγω του τραπεζικού απορρήτου (σ.σ.: νόμοι τραπεζικής διακριτικότητας) αυτό που έχουν κάνει οι συγκεκριμένοι προστατευόμενοι μάρτυρες είναι παράνομο εκεί. Κι όμως η ελβετική κυβέρνηση δεν έχει δει την ταυτότητα των Ελβετών πολιτών που έχουν μιλήσει στις αρχές για παράνομες τραπεζικές πρακτικές σύμφωνα με το αμερικανικό δίκαιο. Επομένως, είναι ανήκουστο μια κυβέρνηση να ζητήσει από την αμερικανική να αποκαλύψει την ταυτότητα των προστατευόμενων μαρτύρων και είναι επίσης ανήκουστο μια κυβέρνηση να προχωρήσει σε τέτοια ενέργεια όταν η ίδια ερευνάται για ενδεχόμενη δωροδοκία. Αυτό είναι παρεμπόδιση της Δικαιοσύνης, που είναι σοβαρό ποινικό αδίκημα.
Οι συγκεκριμένοι πολιτικοί έχουν προσπαθήσει να εκφοβίσουν τους προστατευόμενους μάρτυρες στην Ελλάδα μηνύοντας τους και λέγοντας ότι θα τους «αφαιρέσουν την κουκούλα». Αν αυτό συνδυαστεί με το αίτημα των ελληνικών αρχών, θεωρείτε ότι θα συνέβαινε ποτέ στην Αμερική;
Είναι ανήκουστο! Θέλω να είμαι πολύ σαφής: σύμφωνα με το αμερικανικό δίκαιο μπορείς να είσαι ανώνυμος και απόρρητος κι αυτό το συνιστούμε ανεπιφύλακτα. Περισσότεροι από δύο χιλιάδες μη Αμερικανοί πολίτες από εκατό και πλέον χώρες έχουν καταθέσει καταγγελία προστασίας δημόσιου συμφέροντος σε υποθέσεις προστατευόμενων μαρτύρων στο πλαίσιο ενεργειών πάταξης της διαφθοράς, ανώνυμα και εμπιστευτικά. Η δυνατότητα ενός μη Αμερικανού πολίτη να αναζητήσει και να λάβει προστασία υπό το αμερικανικό Δίκαιο είναι ένα από τα σημαντικότερα προτερήματα για την πάταξη της διαφθοράς. Το κλειδί για να πάμε μπροστά στην υπόθεση της Novartis είναι οποιοσδήποτε μάρτυρας να έρθει απευθείας στο γραφείο μου, εμπιστευτικά, και να διασφαλίσουμε ότι η ταυτότητά του δεν θα αποκαλυφθεί ποτέ. Η εναλλακτική θα είναι καταστροφή γιατί εάν μπορείς να μηνύσεις, να βγάλεις την κουκούλα και να ασκήσεις αντίποινα στον προστατευόμενο μάρτυρα, η ικανότητα να ανιχνεύσεις τη δωροδοκία και τη διαφθορά υπονομεύεται πλήρως.
Προκειμένου να ξεκαθαρίσουμε ότι οι συγκεκριμένοι πληροφοριοδότες είναι αξιόπιστοι, μπορείτε να μας δώσετε κάποιες πληροφορίες, όπως πότε και πώς προσεγγίστηκαν από τις αμερικανικές αρχές, τι στοιχεία παρείχαν και πόσες φορές έχουν καταθέσει;
Οχι, δεν θα αποκαλύψω ποτέ οποιαδήποτε πληροφορία σχετικά με οποιονδήποτε εμπιστευτικό ή προστατευόμενο μάρ-τυρα. Ολα αυτά είναι απόρρητα και πρέπει να παραμείνουν μη δημόσια. Η ώρα της αποκάλυψης των πληροφοριών θα έρθει όταν και εάν οι ΗΠΑ ασκήσουν διώξεις ή προχωρήσουν σε αναγκαστική εκτέλεση ενός σχεδίου που θα εξασφαλίζει ότι ακολουθούνται οι κανόνες. Και όταν διαβάσετε την καταγγελία, όταν διαβάσετε την καταδίκη, θα δείτε τις πληροφορίες που παρέχουν οι προστατευόμενοι μάρτυρες. Το κλειδί δεν είναι τι λέει ο προστατευόμενος μάρτυρας. Το κλειδί είναι τα γεγονότα που μπορούν να επιβεβαιωθούν μέσω της έρευνας ώστε να καταστούν υπεύθυνοι οι εγκληματίες που δωροδόκησαν ή δωροδοκήθηκαν.
Σας ρωτάω επειδή οι πολιτικοί το όνομα των οποίων έχει εμπλακεί στην υπόθεση λένε πως μολονότι η έρευνα της υπόθεσης ξεκίνησε από τις αμερικανικές αρχές, πρόκειται για σκευωρία που στήθηκε από τον ΣΥΡΙΖΑ, το αντίπαλο κόμμα της ΝΔ – αφού οι περισσότεροι από τους εμπλεκόμενους πολιτικούς είναι μέλη της. Εσείς θεωρείτε ότι πρόκειται για σκευωρία;
Οχι, δεν είναι σκευωρία σε καμία περίπτωση. Καταρχάς, η κυβέρνηση των ΗΠΑ δεν θα συμμετείχε ποτέ σε τέτοια σκευωρία ή σε μη επιτρεπτές ενέργειες τέτοιου είδους. Δεν μπορεί να γίνει κάτι τέτοιο κάτω από αυτούς τους νόμους. Πρόκειται για μια ευθεία, αντικειμενική, ποινική έρευνα. Τελεία. Εάν ληφθούν μέτρα από τις αμερικανικές αρχές, θα είναι επειδή οι αποδείξεις θα υποστηρίζουν τη λήψη τέτοιων μέτρων. Δεν διαφέρει από οποιαδήποτε άλλη ποινική έρευνα, είτε αφορά φόνο είτε απαγωγή. Δεν έχουν σημασία το πολιτικό κόμμα που ανήκει ή οι πολιτικές πεποιθήσεις ενός δολοφόνου ή απαγωγέα. Πρόκειται για έρευνα και η έρευνα θα βασιστεί στα στοιχεία. Σταματήστε να ασκείτε αντίποινα. Ολοι πρέπει να κάνουν ένα βήμα πίσω, να σταματήσουν να εμπλέκονται, να αφήσουν την έρευνα να συνεχιστεί και να πάψουν να προσπαθούν να εκφοβίσουν οποιονδήποτε μάρτυρα.
Οι εμπλεκόμενοι στην υπόθεση πολιτικοί και πολλά εγχώρια ΜΜΕ αναφέρουν ότι όντως υπάρχει σκάνδαλο στην υπόθεση της Novartis, αλλά αφορά μόνο γιατρούς και όχι πολιτικούς. Εσείς, έχοντας παρακολουθήσει από την αρχή την υπόθεση, τι πιστεύετε;
Και πάλι δεν μπορώ να σχολιάσω. Θεωρώ ότι όπως προχωράει η έρευνα, αυτό εξαρτάται από τις αμερικανικές αρχές.
Μπορείτε να μας πείτε ποια είναι η διαδικασία προκειμένου κάποιος στην Αμερική να καταστεί πληροφοριοδότης δημόσιου συμφέροντος;
Για να κατανοήσουν οι αναγνώστες σας τι σημαίνει ανωνυμία, εάν κάποιος επικοινωνήσει με το γραφείο μου έχοντας πληροφορίες, μπορώ να τις προωθήσω στην κυβέρνηση χωρίς να αποκαλύψω τα ονόματα των πηγών. Επίσης, η κυβέρ-νηση θα έχει τότε την υποχρέωση να μην αποκαλύψει την ταυτότητά του. Ας πούμε ότι ο προστατευόμενος μάρτυράς μου μου στέλνει ένα email στο οποίο στοιχειοθετείται δωροδοκία και ότι αυτό το email φέρει το όνομα του πελάτη μου, επομένως όλοι θα ξέρουν ποιος έστειλε αυτό το email. Τότε οι ΗΠΑ δεν μπορούν να χρησιμοποιήσουν απευθείας αυτό το email. Μπορούν να το χρησιμοποιήσουν ως πηγή πληροφόρησης προκειμένου να διεξαγάγουν μια επιπλέον έρευνα, αλλά δεν μπορούν να αποκαλύψουν γεγονότα ή δεδομένα που οδηγούν στην αποκάλυψη των ανώνυμων πηγών μου.
Εάν επισκεφθείτε την ιστοσελίδα μου, θα δείτε ότι έχουμε εκπροσωπήσει προστατευόμενους μάρτυρες υψηλού προφίλ σε μείζονες υποθέσεις. Μπορώ να σας πω ότι στη μεγαλύτερη υπόθεσή μου η εταιρεία δεν γνώριζε ότι υπήρχε προστατευόμενος μάρτυρας. Νομίζω ότι είναι πολύ σημαντικό να το αντιληφθούν αυτό δυνητικοί μάρτυρες. Οι νέοι νόμοι σχετικά με την εμπιστευτικότητα είναι πολύ καλύτεροι και πιο εκτενείς σε σχέση με τους προηγούμενους. Πρέπει να προστατεύεται ακόμη και το γεγονός ότι υπάρχει προστατευόμενος μάρτυρας και θεωρώ πως οι άνθρωποι πρέπει να το χρησιμοποιούν αυτό για να αποκαλύπτουν πληροφορίες, να διώκονται οι υπεύθυνοι εγκληματίες, να ωθούνται οι κυβερνήσεις να λένε την αλήθεια. Ολοι παραπονούνται συνεχώς για τη διαφθορά. Τώρα υπάρχει ένας αποτελεσματικός τρόπος να την αντιμετωπίσουμε, τουλάχιστον σε ό,τι αφορά τη διεθνή δωροδοκία. Υπάρχει τρόπος να την αντιμετωπίσουμε. Επομένως, σταματήστε να παραπονιέστε και επιδιώξτε τη διασφάλιση των δικαιωμάτων σας.
