Ο πρώην πρωθυπουργός της Ιταλίας ήταν γνωστός για την υπερβολή του: είτε αφορούσε το ψεύτικο μαύρισμα και τις αισθητικές επεμβάσεις είτε τα οικονομικά σκάνδαλα και τα περίφημα «μπούνγκα μπούνγκα» πάρτι του. Ωστόσο, αυτός ο λαϊκιστής δισεκατομμυριούχος κυριάρχησε στην πολιτική σκηνή της Ιταλίας σε μια εποχή που τα παραδοσιακά κόμματα είχαν χάσει το κύρος τους, ιδιωτικοποιώντας την πολιτική και σαγηνεύοντας με τον πλούτο του, χωρίς να απολογείται σε κανέναν.
Ένας Ιταλός Τραμπ
Οι παραλληλισμοί με έναν άλλο λαϊκιστή, τον Ντόναλντ Τραμπ, είναι εντυπωσιακοί: και οι δύο άνδρες ξεκίνησαν ως μεγιστάνες του real estate, έγιναν αστέρια των Μέσων ενημέρωσης και παρασύρθηκαν στην πολιτική. Και οι δύο έχουν επισημάνει την υπονόμευση των καθιερωμένων θεσμών της χώρας τους, συμπεριλαμβανομένου του Τύπου και της δικαιοσύνης. Παρά το γεγονός ότι κατέχουν ένα μεγάλο κομμάτι της ενημέρωσης.
Απορριφθέντες από τα αντίστοιχα φιλελεύθερα κατεστημένα τους, και οι δύο απάντησαν –παρά τον μεγάλο τους πλούτο– με τη λαϊκίστικη τακτική να παρουσιάζονται ως η αληθινή φωνή του λαού ενάντια σε μια άγνωστη και διεφθαρμένη ελίτ.
Σε όλη την πολιτική του σταδιοδρομία, η κυριαρχία του Μπερλουσκόνι στα ιταλικά μέσα ενημέρωσης – συμπεριλαμβανομένης της ιδιοκτησίας τριών τηλεοπτικών καναλιών – προκάλεσε δικαιολογημένες κατηγορίες για σύγκρουση συμφερόντων και άσκηση αθέμιτης επιρροής. Θα ήταν λάθος, ωστόσο, να συμπεράνουμε ότι αυτή ήταν η μόνη εξήγηση για τη διαρκή επιτυχία του.
Ο λόγος που ο Μπερλουσκόνι επανεκλεγόταν συνεχώς («Bastava non votarlo», οι αντίπαλοί του θα θρηνούσαν ατελείωτα: «Το μόνο που έχετε να κάνετε είναι να μην τον ψηφίσετε») είναι ότι εκπροσωπούσε ένα μέρος της Ιταλίας που τοποθετεί το χρήμα και την εξουσία πάνω από τη δικαιοσύνη και ηθική.
Ειδικός στις… «αποδράσεις»
«Σπεσιαλιτέ» του ήταν όχι απλώς να ξεπερνά το σκάνδαλο στο οποίο περιέπιπτε, αλλά να βγαίνει από αυτό με το προφίλ και τη δημοτικότητά του να έχει ενισχυθεί. Ήρθε αντιμέτωπος με ποινική δίωξη περισσότερες από 30 φορές με κατηγορίες όπως υπεξαίρεση, λογιστική απάτη και δωροδοκία δικαστή. Πολλές υποθέσεις δεν έφτασαν καν στο δικαστήριο, μερικές φορές επειδή ο Μπερλουσκόνι άλλαξε τον νόμο βάσει του οποίου είχε κατηγορηθεί.
Μόνο μία φορά καταδικάστηκε, για φορολογική απάτη, το 2013. Αυτό οδήγησε σε ποινή φυλάκισης τεσσάρων ετών, ένα έτος κοινωφελούς εργασίας και έξι χρόνια αποκλεισμό από το βουλευτικό αξίωμα, τον οποίο παρέκαμψε αμέσως, το 2019, ως ευρωβουλευτής.
Η καριέρα του σημαδεύτηκε επίσης από σεξουαλικά και συναφή σκάνδαλα διαφθοράς που συνοψίζονται από αστείες ιστορίες για σεξουαλικά πάρτι «bunga bunga» στην πολυτελή βίλα του έξω από το Μιλάνο, ισχυρισμούς για παράνομο σεξ με μια 17χρονη χορεύτρια νυχτερινού κέντρου και επακόλουθες καταγγελίες για παραποίηση μαρτύρων.
Χρειαζόταν την πολιτική
Λέγοντας ότι η Ιταλία χρειαζόταν έναν χαρισματικό αυτοδημιούργητο επιχειρηματία για να γίνει «σπουδαία ξανά», ο Μπερλουσκόνι, ο οποίος είχε ασχοληθεί με τη μουσική και τραγουδούσε σε κρουαζιερόπλοια πριν δημιουργήσει μια τεράστια προσωπική περιουσία ως κατασκευαστής ακινήτων στο Μιλάνο και με την αυτοκρατορία του στη Fininvest των μέσων ενημέρωσης και της τηλεόρασης, ίδρυσε το συντηρητικό, φιλελεύθερο κόμμα Forza Italia και εισήλθε στην πολιτική στα τέλη του 1993.
Έγινε πρωθυπουργός τον Ιανουάριο του 1994, και παρόλο που η κεντροδεξιά κυβέρνηση συνασπισμού του διήρκεσε μόλις εννέα μήνες πριν καταρρεύσει, αφιέρωσε μεγάλο μέρος της πρώτης του θητείας, σύμφωνα με πολλούς επικριτές του, στη ψήφιση νόμων και στην προώθηση πολιτικών που θα τον προστάτευαν από τη δίωξη και την ενίσχυση τα κέρδη των ιδιωτικών του επιχειρήσεων.
Έχασε τις εκλογές του 1996 από τον επικεφαλής της κεντροαριστεράς Ρομάνο Πρόντι, αλλά θριάμβευσε ξανά το 2001 και στη συνέχεια έγινε ο πρώτος Ιταλός πολιτικός σε 50 χρόνια που ολοκλήρωσε μια πλήρη πενταετή θητεία, πριν χάσει ξανά από τον Πρόντι το 2006. Ξεκίνησε η τρίτη του θητεία το 2008, μετά την κατάρρευση της κυβέρνησης Πρόντι, και τελείωσε με την παραίτηση του Μπερλουσκόνι το 2011.
Διόγκωση χρέους
Με την Ιταλία υπό την επιτήρηση του ΔΝΤ και της ΕΕ τον Νοέμβριο, ακόμη και οι στενότεροι σύμμαχοί του επέκριναν την απροθυμία του Μπερλουσκόνι να λάβει τα δραστικά μέτρα που απαιτούνται για να τεθεί υπό έλεγχο η τρίτη μεγαλύτερη οικονομία της Ευρώπης στον απόηχο της οικονομικής κρίσης της Ευρώπης, εγκαινιάζοντας μια τεχνοκρατική κυβέρνηση. Το δημόσιο χρέος της Ιταλίας διπλασιάστηκε κατά τη διάρκεια της θητείας του Μπερλουσκόνι.
Αλλαγή πολιτικού σκηνικού
Στην εξαναγκασμένη εξαετή απουσία του, η πολιτική της Ιταλίας άλλαξε. Οι ψηφοφόροι του πρώην πρωθυπουργού αυτομόλησαν μαζικά στην ακροδεξιά Λέγκα του Ματέο Σαλβίνι, η οποία σχημάτισε έναν ανήσυχο συνασπισμό με το Κίνημα Πέντε Αστέρων μετά τις εκλογές του 2018, στις οποίες το κόμμα του Μπερλουσκόνι συγκέντρωσε 14% των ψήφων – από 37% το 2008 .
Αλλά ο δισεκατομμυριούχος μεγιστάνας δεν δυσκολεύτηκε να κερδίσει τις εκλογές ως ευρωβουλευτής και επέστρεψε στην εθνική πολιτική κονίστρα πέρυσι όταν η Forza Italia εισήλθε σε έναν ανήσυχο ακροδεξιό συνασπισμό με τους αδελφούς της Ιταλίας της Τζόρτζια Μελόνι και τη Λέγκα του Σαλβίνι.
Η κληρονομιά του είναι πιθανό να μην είναι τα πάρτι bunga bunga, τα πλούσια γούστα και η χυδαιότητα, αλλά η απώλεια της πίστης του ιταλικού εκλογικού σώματος στην πολιτική τους τάξη – μια απώλεια που οδήγησε, κατά ειρωνικό τρόπο, στην εμφάνιση μιας νέας γενιάς εντελώς πιο ριζοσπαστικών, και πιο σκληροπυρηνικών, λαϊκιστών πολιτικοί.
Διαβάστε επίσης:
Η Ιταλία αποχαιρετά τον Μπερλουσκόνι: Άρχισε η προσέλευση πολιτών για την κηδεία (LIVE)
Μπερλινγκουέρ – Μπερλουσκόνι: Η ίδια μέρα θανάτου το μόνο κοινό τους
«Η Ιταλία χωρίς τον Σίλβιο»: Πώς αποχαιρετά ο διεθνής Τύπος τον Μπερλουσκόνι
