Πέρασαν ακριβώς 30 χρόνια από τότε (22 Μαρτίου 1994) που ο Στίβεν Σπίλμπεργκ χάρη στη «Λίστα του Σίντλερ» ανέβηκε… κατηγορία και έλαβε χρίσμα σπουδαίου δημιουργού.
Με τη «Λίστα του Σίντλερ» ο Σπίλμπεργκ πήρε προαγωγή και από ικανός κατασκευαστής εμπορικών χιτ μεταμορφώθηκε σε μια νύχτα σε ξεχωριστό δημιουργό ατόφιων αριστουργημάτων. Η αλήθεια είναι πως δεν χρειαζόταν τα 7 όσκαρ εκείνου του φιλμ για να αποδείξει ο αμερικανοεβραίος σκηνοθέτης ότι μπορεί να φτιάξει και σπουδαία καλλιτεχνικά δράματα εκτός από διασκεδαστικές χολιγουντιανές περιπέτειες.
Ήδη από το 1985 και το αντιρατσιστικό «Πορφυρό χρώμα», που αποτύπωνε τη ζωή δύο Αφροαμερικανίδων στον αμερικανικό Νότο των αρχών του εικοστού αιώνα με αναφορές στην ενδοοικογενειακή βία και τη σεξουαλική κακοποίηση (η βάση του σεναρίου ήταν το ομότιτλο και βραβευμένο με Πούλιτζερ μυθιστόρημα της Άλις Γουόκερ) ο Σπίλμπεργκ είχε αποδείξει ότι μπορεί να κάνει και σκληρά δράματα χωρίς εκπτώσεις και αφελή διδάγματα. Εκείνο το φιλμ παρότι προτάθηκε για 11 όσκαρ δεν απέσπασε τελικά κανένα, αλλά επιβεβαίωσε την ευρεία δημιουργική γκάμα καθώς και το φιλελεύθερο πνεύμα του σκηνοθέτη.
Μετά από 9 χρόνια και αφού έχει ήδη προσπαθήσει πέντε φορές να κατακτήσει ένα όσκαρ χωρίς αποτέλεσμα (τρεις φορές υποψήφιος ως σκηνοθέτης και δύο ως παραγωγός για τα φιλμ «Εξωγήινος», «Στενές επαφές τρίτου τύπου», «Οι κυνηγοί της χαμένης κιβωτού» και φυσικά το «Πορφυρό χρώμα») ο Σπίλμπεργκ τα καταφέρνει επιτέλους χάρη στη «Λίστα του Σίντλερ». Και μάλιστα την ίδια χρονιά που μια άλλη ταινία του, το «Jurassic Park», καταρρίπτει το ένα εισπρακτικό ρεκόρ μετά το άλλο.
Με τη «Λίστα του Σίντλερ» που βασιζόταν στο μυθιστόρημα που έγραψε ο αυστραλός Τόμας Κενάλι το 1982 με θέμα την ιστορία του Γερμανού επιχειρηματία που έσωσε τις ζωές χιλίων Πολωνών Εβραίων στο Ολοκαύτωμα προσλαμβάνοντάς τους στα εργοστάσιά του, ο Σπίλμπεργκ νιώθει ότι αναλαμβάνει τεράστια ευθύνη καθώς θεωρεί ότι επιτέλους ήρθε η ώρα να μιλήσει για την εβραϊκή καταγωγή του αλλά και για τον αντισημιτισμό που βίωσε όταν ήταν παιδί. Το άγχος όμως δεν του επιτρέπει να το γυρίσει νωρίτερα (παρότι είχε σπεύσει γρήγορα να αποκτήσει τα δικαιώματα του βιβλίου) και ζητάει από τους Πολάνσκι, Σκορσέζε, Πόλακ και άλλους σκηνοθέτες να αναλάβουν το πρότζεκτ. Όλοι τους όμως αρνούνται κι έτσι ο κλήρος πέφτει σε εκείνον για να σκηνοθετήσει το φιλμ.
Γυρισμένο σε ασπρόμαυρο και με αφηγηματικό άξονα την πραγματική ιστορία του Γερμανού βιομηχάνου Όσκαρ Σίντλερ σε σενάριο του Στίβεν Ζαϊλίαν, το φιλμ σάρωσε τα Όσκαρ (συνολικά επτά, δύο εκ των οποίων για τον ίδιο τον σκηνοθέτη-παραγωγό) και θεωρήθηκε ως το τελευταίο επικό κεφάλαιο του Χόλιγουντ πάνω στο Ολοκαύτωμα. Τον πρωταγωνιστικό ρόλο του Σίντλερ ανέλαβε ο Λίαμ Νίσον στην κορυφαία στιγμή της καριέρας του. Συμπρωταγωνιστούσαν ακόμη ο Ρέιφ Φάινς (ανατριχιαστικός ως διοικητής του στρατοπέδου) και ο πάντα αποτελεσματικός με μια απόκοσμη ήρεμη δύναμη ο Μπεν Κίνγκσλεϊ στο ρόλο του λογιστή του Σίντλερ.
Η ταινία που κόστισε μόλις 22,5 εκατομμύρια δολάρια κυκλοφόρησε στους κινηματογράφους των ΗΠΑ στις 15 Δεκεμβρίου 1993 αποσπώντας διθυραμβικές κριτικές ενώ γνώρισε παγκόσμια εισπρακτική επιτυχία, αποφέροντας 322,1 εκατομμύρια δολάρια. Παράλληλα, έλαβε 12 οσκαρικές υποψηφιότητες: ταινίας, σκηνοθεσίας, σεναρίου, μουσικής, Α’ Ανδρικού Ρόλου (Νίσον), Β’ Ανδρικού Ρόλου (Φάινς), μακιγιάζ, ήχος, μοντάζ, φωτογραφίας, καλλιτεχνικής διεύθυνσης, κοστουμιών. Η ταινία βραβεύτηκε επίσης με 7 βραβεία BAFTA και 3 Χρυσές Σφαίρες.
Τα γυρίσματα ξεκίνησαν τον Μάρτιο του 1993 στην Κρακοβία και κράτησαν σχεδόν 3 μήνες. Οι παραγωγοί του φιλμ ζήτησαν άδεια να γυρίσουν σκηνές μέσα στο στρατόπεδο του Άουσβιτς αλλά το αίτημα τους απορρίφθηκε. Αρκετές σκηνές γυρίστηκαν στις πραγματικές τοποθεσίες, ενώ το στρατόπεδο Πλαστσόφ που βλέπουμε στην ταινία ανακατασκευάστηκε σύμφωνα με το πρωτότυπο, καθώς είχε υποστεί αλλαγές μετά τον πόλεμο.
Τέλος, να αναφέρουμε ότι σε εκείνη την ιστορική οσκαρική τελετή του 1994, ο Σπίλμπεργκ δεν καμάρωνε μόνο για τα 7 όσκαρ της «Λίστας». Το «Jurassic Park» βρέθηκε επίσης στις οσκαρικές υποψηφιότητες πετυχαίνοντας μάλιστα να κερδίσει και 3 χρυσά αγαλματίδια για τον ήχο και τα ηχητικά και οπτικά εφέ.
