Το δίδυμο επιτυχίας του «Presence»

O σκηνοθέτης Στίβεν Σόντερμπεργκ και ο σεναριογράφος Ντέιβιντ Κεπ συνεργάζονται για πρώτη φορά και το αποτέλεσμα τους δικαιώνει καθώς το «Presence» είναι από τα κορυφαία θρίλερ της χρονιάς.

Ο αμερικανός Ντέιβιντ Κεπ είναι ο άνθρωπος που βρίσκεται πίσω από τα (διασκευασμένα αλλά και πρωτότυπα) σενάρια φημισμένων ταινιών του Χόλιγουντ σαν το «Τζουράσικ Παρκ», «Υπόθεση Καρλίτο», «Illuminati», «Spider-man», «Επικίνδυνη αποστολή», «Δωμάτιο Πανικού» κ.α. Ο Κεπ όμως έχει σκηνοθετήσει και μια χούφτα θρίλερ εκ των οποίων ξεχωρίζει το βασισμένο σε βιβλίο του Στίβεν Κινγκ «Μυστικό παράθυρο» με τον Τζόνι Ντεπ και φυσικά το παραγωγής 1999 «Ψίθυροι πνευμάτων» με τον Κέβιν Μπέικον, το οποίο εκτός από ένα θαυμάσιο αλλά και παραγνωρισμένο θρίλερ, είναι το κορυφαίο φιλμ στη σκηνοθετική καριέρα του Κεπ.

Σε αντίθεση με τον Ντέιβιντ Κεπ που δεν είναι ιδιαίτερα γνωστός στους σινεφίλ, το όνομα Στίβεν Σόντερμπεργκ τους είναι απόλυτα οικείο. Ο 62χρονος αμερικανός σκηνοθέτης είναι από τους πιο αγαπημένους της διεθνούς κριτικής λόγω της προσήλωσης του σε ένα εντελώς ιδιοσυγκρασιακό σινεμά που δεν διστάζει να τολμά και να αναζητά την πρωτοτυπία σχεδόν σε κάθε του βήμα. Η συνεργασία τους στο μεταφυσικό θρίλερ «Presence» είναι απόλυτα επιτυχής καθώς ο έμπειρος στο είδος Κεπ, προσφέρει γόνιμο και ελεύθερο πεδίο δράσης στον Σόντερμπεργκ ο οποίος αν και πρωτάρης στα του κινηματογραφικού τρόμου, τα βγάζει πέρα μια χαρά.

Αυτό δα έλειπε για τον σκηνοθέτη που το 1989 με το… καλημέρα κέρδισε τον Χρυσό Φοίνικα μόλις στα 26 του χάρη στο «Σεξ, ψέματα και βιντεοταινίες». Ήταν μια ανεπανάληπτη βράβευση στα χρονικά του κορυφαίου κινηματογραφικού φεστιβάλ, που δικαιώθηκε με το πέρασμα του χρόνου καθώς το όνομα του Σόντερμπεργκ συνδέθηκε με σημαντικές στιγμές του σύγχρονου αμερικανικού σινεμά. Θα μπορούσαμε να γράψουμε τόμους για τα φιλμ του σκηνοθέτη ο οποίος για 35 ολόκληρα χρόνια επιμένει να κάνει ένα σινεμά που δεν υπακούει στους νόμους της βιομηχανίας (παρότι ουκ ολίγες ταινίες του έχουν φέρει εκατομμύρια στους παραγωγούς του Χόλιγουντ) και κατά διαστήματα αποτελούν καλλιτεχνικά επιτεύγματα συνδυάζοντας το ασυμβίβαστο με την σκηνοθετική τόλμη. Με αφορμή το «Presence» θυμόμαστε κάποιες ξεχωριστές δουλειές στην πορεία του αμερικανού δημιουργού που έχει κερδίσει το όσκαρ σκηνοθεσίας το 2000 για το «Traffic» ενώ είχε ακόμη δύο υποψηφιότητες: σκηνοθεσίας για την «Έριν Μπρόγκοβιτς» και σεναρίου για το «Σεξ, ψέματα και βιντεοταινίες».

Μία ταινία που περιγράφει με ακρίβεια τον τρόπο σκέψης (και λειτουργίας) του γεννημένου στην Ατλάντα σκηνοθέτη είναι η βιογραφία για τον Τσε Γκεβάρα. Χωρισμένη σε δύο μέρη («Τσε: Ο Αργεντίνος» και «Τσε: Ο επαναστάτης») συνολικής διάρκειας σχεδόν 5 ωρών η ταινία για τη θρυλική φιγούρα του Τσε Γκεβάρα γυρίστηκε το 2008. Το πρώτο φιλμ ξεκινά με το πραξικόπημα του Μπατίστα (υπάρχει πλούσιο αρχειακό υλικό στα καρέ), τη γνωριμία με τον Κάστρο και το σχήμα που άρχισε να παίρνει μια μικρή «παλαβή» ιδέα, η οποία κατέληξε στη μεγάλη κουβανική επανάσταση του 1959. «Φύγαμε μια νύχτα του 1957 από το Μεξικό με προορισμό την Κούβα με ένα σαπιοκάραβο και 82 άντρες. Ο Φιντέλ πίστευε ακράδαντα ότι όταν θα φτάναμε στο νησί θα πολεμούσαμε και στο τέλος θα βγαίναμε νικητές. Από τους 82 εκείνους άντρες μόνο 12 ζήσαμε να δούμε τη νίκη αυτή». Μια φράση του Τσε στην αρχή, λίγο μετά από την πρώτη γνωριμία με τον Φιντέλ Κάστρο (τον οποίο αρχικά θεωρούσε «λίγο τρελό» αλλά στη συνέχεια αναγνώρισε την ιδιοφυία του ακόμη και στις στιγμές «που προσπάθησε να τον υποβιβάσει»), δίνει τη ρότα στην οποία κινείται η δημιουργία του Σόντερμπεργκ.

Ο αμερικανός σκηνοθέτης πασχίζει να αποφύγει την αγιογραφία αλλά δεν τα καταφέρνει πάντα. Η εικόνα που έχει για τον Γκεβάρα είναι ταυτόσημη με εκείνη του ρομαντικού επαναστάτη. Καταβάλλει πάντως φιλότιμες προσπάθειες να βρει τις αδυναμίες του σε δυο-τρεις δυνατές σκηνές. Εκεί δηλαδή όπου η σκληράδα του Τσε περισσεύει στις εκτελέσεις των αντρών του που εκμεταλλεύονται τους χωρικούς ή τις βρισιές και τα προσβλητικά σχόλια του που «λούζουν» εκείνους που θέλουν να εγκαταλείψουν τη μάχη για να επιστρέψουν σπίτια τους. Στη δεύτερη περίπτωση μάλιστα ο Σόντερμπεργκ σχεδόν αφήνει «ακάλυπτο» από δικλείδες ασφαλείας ηθικής ή δικαιοσύνης τον ήρωα του και για αυτό επιλέγει για πρώτη και τελευταία φορά να μην μας δείξει το χαρακτηριστικό ήρεμο πρόσωπο του αλλά τον κινηματογραφεί πίσω από την πλάτη.

Δεν είναι η τυπική βιογραφία αλλά ένα φιλμ που παντρεύει το ντοκιμαντέρ με τη μυθοπλασία για να γνωρίσουμε την προσωπικότητα του «αργεντίνου» (όπως τον αποκαλούν οι περισσότεροι κουβανοί σύντροφοι του) και να αντιληφθούμε την ανώτερη κοσμοθεωρία του ιδεαλιστή που έχει για βασική αρχή του την καταπολέμηση κάθε μορφής αδικίας. Αυτή τον οδηγεί στον αγώνα του. Αυτή τον μετατρέπει σε επαναστάτη. Βραβείο ανδρικής ερμηνείας στο Φεστιβάλ Καννών το 2008 για τον εκπληκτικό Μπενίσιο ντελ Τόρο, που ήταν κι από τους παραγωγούς του έργου.

Άλλα φιλμ στα οποίο γίναμε μάρτυρες της σκηνοθετικής ιδιοφυίας που ακούει στο όνομα Σόντερμπεργκ είναι το «Solaris» (τολμηρή διασκευή του ομότιτλου στοχαστικού αριστουργήματος του Αντρέι Ταρκόφσκι), η «Τιμωρός» όπου δίνει το πράσινο φως για την υποκριτική στην πρωταθλήτρια πολεμικών τεχνών Τζίνα Καράνο και εκείνη σπάει στο ξύλο τους Μάικλ Φασμπέντερ, Γιούαν Μακ Γκρέγκορ και Τσάνινγκ Τέιτουμ, το «Magic Mike» που βασίζεται στην αληθινή καριέρα που είχε ως στρίπερ ο Τέιτουμ (το φιλμ κόστισε μόλις 7 εκατομμύρια δολάρια και ξεπέρασε συνολικά τα 167), το προφητικό «Contagion» που πρώτο στα 2011 έφερε το σενάριο του κορονοϊού σε ρεαλιστικές διαστάσεις κ.α.