Σε μια ιδανική αλλά εικονική πραγματικότητα, ύστερα από μια εκρηκτικά βίαιη πυρκαγιά εντός οικισμού σε δάσος με νεκρούς και αγνοουμένους, ο κυβερνητικός εκπρόσωπος θα είχε ανακοινώσει την απόφαση της κυβέρνησης να κατασκευάσει με αποκλειστική ευθύνη και κονδύλια της πολιτείας το Νέο Μάτι.
Εναν σύγχρονο οικισμό σε περιοχή εντός σχεδίου, αφού πρώτα με fast track διαδικασίες εκπονηθούν πολεοδομικό σχέδιο και δίκτυα υποδομής. Και ότι το παλιό Μάτι θα γινόταν αποκλειστικά χώρος πρασίνου και αναψυχής, ένα δασάκι στη μνήμη των ανθρώπων που έγιναν στάχτη.
Σε μια ιδανική αλλά εικονική πραγματικότητα, ύστερα από τέτοια εθνική συμφορά, ο πρόεδρος της Δημοκρατίας θα είχε συγκαλέσει συμβούλιο πολιτικών αρχηγών και θα τους είχε υποχρεώσει να μη βγουν από το δωμάτιο εάν πρώτα δεν συμφωνούσαν σε ένα διακομματικό πρόγραμμα κατεδαφίσεων σε δάση, ρέματα και παραλίες με αντίστοιχο πρόγραμμα εξασφάλισης στέγης. Εάν δεν συμφωνούσαν ότι ήρθε η στιγμή για μια εθνική πολιτική με γνώμονα το συμφέρον των πολιτών και όχι των μικροσυμφερόντων των πολιτικών και των ψηφοφόρων πελατών τους. Θα τους υποχρέωνε να επιβεβαιώσουν τον όρκο που έχουν δώσει να τηρούν το σύνταγμα και τους νόμους αλλά όχι… αλά καρτ.
Επειδή όμως δεν ζούμε σε μια ιδανική, εικονική πραγματικότητα, θα περιμέναμε, τουλάχιστον, η κυβέρνηση να κάνει την υπέρβασή της και στη μνήμη των θυμάτων να ανακοινώσει την απόφασή της οι ανακατασκευές των κατοικιών στο Μάτι να γίνουν αφού πρώτα και με fast track διαδικασίες εκπονηθεί χωροταξικό και πολεοδομικό σχέδιο και ο κάθε ιδιοκτήτης να προσφέρει γη για τη διάνοιξη δρόμων και την ανάπτυξη υποδομών. Με αποχέτευση και δίκτυα δασοπυρόσβεσης. Ενας νέος σύγχρονος οικισμός.
Μόνο που το πρόβλημα είναι ότι ζούμε, απλώς, στην Ελλάδα και είμαστε εδώ και 100 χρόνια συνένοχοι και θεατές στο ίδιο έργο.
Ερμαια και χειροκροτητές
Οι καθ’ ύλην αρμόδιοι όλων των αποχρώσεων και των τάσεων έχουν αναθέσει κοντά έναν αιώνα το έργο της οικοδόμησης και της ανοικοδόμησης σε αυθαίρετους οικιστές και καταπατητές. Και κάθε φορά τους επιβραβεύουν ανανεώνοντάς τους την αρμοδιότητα του «σχεδιασμού» της χώρας. Γιατί έτσι τους βολεύει, γιατί τρέμουν στην ιδέα ότι τα πράγματα μπορεί να γίνουν αλλιώς. Γιατί η εφαρμογή των νόμων, ο σοβαρός σχεδιασμός θέλει δουλειά και συγκρούσεις. Δεν είναι δημοφιλής, δεν είναι ψευτοφιλολαϊκός.
Αλλά είμαστε και εμείς οι πολίτες, οι πάντα φωνασκούντες και ανεύθυνοι που συνεχίζουμε να παίζουμε με τους όρους της αυθαιρεσίας και της παρανομίας και να επιβραβεύουμε εκείνους τους υπουργούς, τους βουλευτές και τους δημάρχους που μας υπόσχονται «τακτοποιήσεις», εκείνους που μας ανανεώνουν την αρμοδιότητα του «σχεδιασμού» της χώρας. Που επιβραβεύουν την αυθαιρεσία μας, που δίνουν άφεση αμαρτιών στις παρανομίες μας. Που κλείνουν το μάτι στους επόμενους για την επόμενη γενιά αυθαιρέτων. Και έτσι με αυτή την «τίμια» συναλλαγή τούς κρατάμε στον αφρό των ημερών.
Αλήθεια εκατό χρόνια άναρχης, αυθαίρετης δόμησης όπου γης δεν είναι αρκετά; Εν έτει 2018 δεν υπάρχει άλλη λύση; Το πολιτικό κόστος από τους νεκρούς είναι πιο ελαφρύ από το πολιτικό κόστος μιας δυσάρεστης απόφασης για τους ψηφοφόρους-πελάτες;
Αυθαίρετη χώρα
Η ιστορία της κοντά έναν αιώνα άναρχης οικοδόμησης της χώρας συνδέεται με κοινωνικούς λόγους. Αυτό μας λένε εδώ και εκατό χρόνια. Με μια δεύτερη ανάγνωση, όμως, συνειδητοποιείς ότι στην πραγματικότητα συνδέεται και με την ανικανότητα διαχρονικά της πολιτείας να ανταποκριθεί στις κοινωνικές ανάγκες του πληθυσμού της. Συνδέεται με την ανικανότητα έστω και υποτυπώδους σχεδιασμού και προβολής του μέλλοντός μας.
Η πρώτη τεράστια έκρηξη κατασκευής αυθαιρέτων έγινε μετά τη Μικρασιατική καταστροφή όπου η χώρα υποδέχθηκε 1,5 εκατομμύριο πρόσφυγες. Ασφαλώς και τότε δεν μπορούσε να ανταποκριθεί στην εκρηκτική κοινωνική ανάγκη στέγασης των προσφύγων.
Το δεύτερο μεγάλο κύμα αυθαιρέτων συνδέεται με τη μεγάλη εσωτερική μετανάστευση που ακολούθησε το τέλος του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου. Και πάλι η πολιτεία ήταν ανίκανη να ανταποκριθεί στην πρόκληση.
Η τρίτη γενιά αυθαιρέτων από τη δεκαετία του ’60 έως τη δεκαετία του ’80 έλαβε άλλα χαρακτηριστικά με την τρομακτική άνθηση των αυθαιρέτων παραθεριστικής κατοικίας. Και ασφαλώς δεν πρόκειται για κάλυψη κοινωνικών αναγκών. Απλώς για μια ακόμη φορά η πολιτεία εξαργύρωσε την ανικανότητά της να κάνει χωροταξικό και πολεοδομικό σχεδιασμό δίνοντας το πράσινο φως για την οικοδόμηση και παράκτιων περιοχών χωρίς όρους και προϋποθέσεις.
Η τέταρτη γενιά αυθαιρέτων από τη δεκαετία του ’90 και μέχρι τις μέρες μας συνδέεται σχεδόν αποκλειστικά με τις ανάγκες κοινωνικής ανέλιξης και με καμιά απολύτως κοινωνική ανάγκη για στέγαση. Είναι το αποτέλεσμα μιας διαμορφωμένης πια πεποίθησης ότι μπορούμε να χτίσουμε όπου θέλουμε, όπως θέλουμε. Σε ρέματα, σε δάση, σε ακτές, σε καταπατημένες εκτάσεις. Και οι καθ’ ύλην αρμόδιοι, απλώς, μας βγάζουν από τη νιρβάνα μας και βγαίνουν από τη νιρβάνα τους μόνο για να μας διαβεβαιώσουν ότι δεν πρόκειται να τιμωρηθούμε για την παρανομία μας και πως θα κάνουν ό,τι περνάει από το χέρι τους για να μας «τακτοποιήσουν» το παράνομο κτίσμα.
Και κάπως έτσι ξεπεράσαμε το 1.500.000 αυθαίρετα. Κάπως έτσι τρία στα δέκα κτίρια που αναγείρονται είναι αυθαίρετα.
Οι επόμενοι νεκροί
Για να μη βαυκαλιζόμαστε, οι επόμενοι νεκροί θα βρεθούν κάπου ανάμεσα στις 100.000 στρέμματα δάσους που έχουν χτιστεί στην Αττική. Θα βρεθούν στον Μαραθώνα, στη Ραφήνα, τη Λούτσα, στον Ωρωπό. Πρόκειται για 100.000 στρέμματα δάσους που σύμφωνα με τους δημάρχους της περιοχής αποτελούν «οικιστικές πυκνώσεις», το τελευταίο εφεύρημα της πολιτείας προκειμένου οι οικισμοί που χτίστηκαν παρανόμως μέσα στα δάση να εξαιρεθούν από τους δασικούς χάρτες και να σωθούν… Μόνο που θα σωθούν οι οικισμοί, όχι οι άνθρωποι. Στην επόμενη μεγάλη φωτιά, στα επόμενα εννέα μποφόρ και ενώ θα ψάχνουμε εάν τα αεροπλάνα πέταξαν και εάν οι πυροσβέστες έφτασαν εγκαίρως. Και ενώ θα ψάχνουμε εάν ήταν εμπρηστής, καταπατητής, πυρομανής ή ξένος πράκτορας, κάποιοι θα ψάχνουν τους αγνοούμενούς τους και κάποιοι άλλοι τους νεκρούς τους.
