Με τις περιοχές που δίνουν πάνω από το 50% του ΑΕΠ της χώρας σε lockdown η ελληνική οικονομία είναι ήδη στο ψυγείο
Μέχρι τη Δευτέρα ακόμη η επιβολή ενός σκληρού lockdown ήταν το χειρότερο δυνατό σενάριο, το οποίο όλοι σε κυβέρνηση και αγορά ξόρκιζαν. Πλέον έγινε πραγματικότητα και επιβάλλεται στο λεκανοπέδιο που παράγει το 47% του συνολικού ΑΕΠ της χώρας (επίσης σε Πάτρα, ίσως και στη Θεσσαλονίκη, άρα θα αφορά κάτι παραπάνω από το 50% της οικονομίας). Επιπλέον είναι αβέβαιο πότε θα τελειώσει και τι θα το διαδεχτεί. Κανείς πια δεν πιστεύει πως θα απαλλαγούμε από τα περιοριστικά μέτρα πριν από τον Μάιο, δηλαδή πριν από το Πάσχα.
Αν και δεν γνωρίζουμε για πόσο καιρό θα… ανοιγοκλείνει η οικονομία σαν ακορντεόν, γνωρίζουμε πολύ καλά, με βάση την επεξεργασία των στοιχείων της ΕΛΣΤΑΤ για τις επιπτώσεις της καραντίνας του περασμένου Μαρτίου, ότι η επιβολή σκληρού lockdown δεν πλήττει μόνο τις επιχειρήσεις στις οποίες επιβάλλεται λουκέτο αλλά το σύνολο της οικονομίας, καθώς προκαλεί συρρίκνωση της κατανάλωσης, βάθεμα της ύφεσης, απώλεια δεκάδων χιλιάδων θέσεων εργασίας, αύξηση της ανεργίας και πλήγμα στα δημοσιονομικά.
Συγκεκριμένα, με βάση τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, η εμπειρία του προηγούμενου lockdown έδειξε ότι το δεύτερο τρίμηνο του 2020 ο κύκλος εργασιών της οικονομίας διαμορφώθηκε σε 59 δισ. ευρώ έναντι 78,8 δισ. ευρώ του αντιστοίχου τριμήνου του 2019, είχαμε δηλαδή πτώση 20 δισ. ευρώ ή 25%. Αυτό σημαίνει ότι σε μηνιαία βάση οι απώλειες ήταν 6,6 δισ. ευρώ. Ειδικά για τις επιχειρήσεις των οποίων η λειτουργία αναστάλθηκε υποχρεωτικά, η μείωση του τζίρου ήταν 55,9% και σε μηναία βάση 1,36 δισ. ευρώ. Οσο για το πλήγμα στα ταμεία των επιχειρήσεων, είχε προέλθει τότε από τη συρρίκνωση της καταναλωτικής δαπάνης των νοικοκυριών κατά 12,7%, που κάνοντας τις πράξεις έβγαινε 1,36 δισ. ευρώ τον μήνα.
Νέα πτώση κατανάλωσης 7%
Με δεδομένο λοιπόν ότι αυτήν τη φορά το lockdown επιβάλλεται στο ήμισυ και κάτι της οικονομίας (Αττική, Πάτρα, Θεσσαλονίκη) και όχι στο σύνολο, ένας μήνας lockdown θα δώσει πιθανώς απώλειες κύκλου εργασιών για την οικονομία 3,3 δισ. ευρώ, απώλειες τζίρου για τις κλειστές επιχειρήσεις 0,7 δισ. ευρώ και πτώση καταναλωτικής δαπάνης 0,7 δισ. ευρώ ή ποσοστό κοντά στο 7%.
Σε ό,τι αφορά τις επιπτώσεις στα νοικοκυριά, κατά την καραντίνα του περασμένου Μαρτίου τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ είχαν δείξει ότι το διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών μειώθηκε κατά 3,87 δισ. ευρώ ή κατά 11,8% σε σχέση με το αντίστοιχο τρίμηνο του 2019, ποσό που ισοδυναμούσε με πτώση 1,29 δισ. ευρώ τον μήνα. Κατά συνέπεια, από το νέο lockdown το διαθέσιμο εισόδημα θα μειωθεί κατά 650 εκατ. ευρώ.
Στην απασχόληση δε οι οικονομολόγοι υπολογίζουν ότι για κάθε μήνα καθολικού πανελλαδικού lockdown οι θέσεις εργασίας μειώνονται κατά 50.000 και οι άνεργοι αυξάνονται κατά 15.000 (καθώς κάποιος κόσμος απογοητευμένος παύει να ψάχνει για δουλειά)??. Με βάση αυτά, από το νέο lockdown ενδέχεται να χαθούν 25.000 θέσεις εργασίας, αν και η ζημιά θα γίνει αντιληπτή σε μεταγενέστερο χρόνο, όταν έρθει η επανεκκίνηση της οικονομίας καθώς όλοι σήμερα βρίσκονται σε αναστολή σύμβασης και η εκκολαπτόμενη αύξηση της ανεργίας εμφανίζεται από την ΕΛΣΤΑΤ ως αύξηση του αριθμού των οικονομικά μη ενεργών.
Υφεση άνω του 10%
Σε ό,τι αφορά τις επιπτώσεις στο ΑΕΠ, αν λάβουμε υπόψη ότι η ύφεση το δεύτερο τρίμηνο του 2020, κατά την καραντίνα του περασμένου Μαρτίου, έφτασε το 15,2%, είναι πιθανό η ύφεση το πρώτο τρίμηνο του 2021 να ξεπεράσει το 10%.
Σε ό,τι αφορά τα μέτρα στήριξης της οικονομίας, στις αρχές Φεβρουαρίου που άρχιζε η εκ νέου ένταση των περιοριστικών μέτρων το υπουργείο Οικονομικών υπολόγιζε το δημοσιονομικό κόστος των μέτρων στήριξης στα 500-600 εκατ. ευρώ τον μήνα. Τη Δευτέρα 8 Φεβρουαρίου ο υπουργός Οικονομικών Χρήστος Σταϊκούρας ανακοίνωσε ότι το δημοσιονομικό κόστος της πανδημίας σε μηνιαία βάση υπολογίζεται σε 2,4 δισ. ευρώ και ήδη κινείται πολύ ψηλότερα από τις προβλέψεις του προϋπολογισμού. Δύο μέρες αργότερα, με την ανακοίνωση του σκληρού lockdown, ο λογαριασμός ανέβηκε στα 3 δισ. ευρώ τον μήνα.
Με ανάλογο τρόπο, τη Δευτέρα 8 Φεβρουαρίου οι εκτιμήσεις από το υπουργείο Οικονομικών ανέφεραν ότι οι ανάγκες για μέτρα στήριξης της οικονομίας θα αυξάνονταν έως τα 10 δισ. ευρώ ως τον Απρίλιο, άρα εφόσον η κυβέρνηση είχε εγγράψει μόνο 7,5 δισ. για μέτρα στήριξης το 2021, απαιτούνταν πρόσθετο κονδύλι 2,5 δισ. Με την έλευση του σκληρού lockdown το οικονομικό επιτελείο σήκωσε πλέον τα χέρια ψηλά καθώς ναι μεν αναγνώρισε ότι θα χρειαστεί η κατάθεση συμπληρωματικού προϋπολογισμού, αλλά πρόσθεσε ότι θα περιμένει ένα διάστημα να δει πού πάει το πράγμα προτού υπολογίσει το τελικό ύψος τους.
Η φοροδιαφυγή… πήρε τα λεφτά από την εστίαση
Ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών ισχυρίζεται ότι η κυβέρνηση έδωσε πολλά λεφτά στον κλάδο αλλά τις επιχειρήσεις που φοροδιαφεύγουν δεν μπορεί να τις… στηρίξει
Την περασμένη Τετάρτη, την ώρα που σε πολλές ελληνικές πόλεις οι επαγγελματίες της εστίασης μάζευαν τα κλειδιά των επιχειρήσεών τους για να τα στείλουν στο Μαξίμου διαμαρτυρόμενοι για την ανεπάρκεια των μέτρων στήριξης και τα λουκέτα που πολλαπλασιάζονται στον κλάδο, ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών Θεόδωρος Σκυλακάκης έδινε συνέντευξη στο ραδιόφωνο του Πρώτου Θέματος, διατυπώνοντας την άποψη της κυβέρνησης.
Η κυβερνητική άποψη ήταν πως τα μέτρα στήριξης για την εστίαση ήταν υπερεπαρκή καθώς ο κλάδος το 2019 είχε τζίρο 6,4 δισ. ευρώ και το 2020 4,6 δισ., άρα ο χαμένος τζίρος ήταν 1,8 δισ. ευρώ και η κυβέρνηση έδωσε συνολικές ενισχύσεις στην εστίαση 1,9 δισ. ευρώ, υπερκαλύπτοντας τις απώλειες τζίρου λόγω πανδημίας. Με την εστίαση ωστόσο, κατέληξε ο κ. Σκυλακάκης, υπήρξαν δύο αντικειμενικές δυσκολίες: αφενός έμεινε για πολύ καιρό κλειστή, άρα οι επιχειρήσεις που δεν έκαναν delivery είχαν πιεστεί, αφετέρου ένα κομμάτι των επιχειρήσεων εστίασης φοροδιαφεύγει, κρύβοντας μέρος του τζίρου του, κι αυτούς δεν μπορούσαν να τους στηρίξουν…Κατά τον κ. Σκυλακάκη η κυβέρνηση τα έκανε όλα καλά και για τα λουκέτα φταίει το ξερό κεφάλι των επιχειρηματιών που έκαναν φοροδιαφυγή.
Ας δώσει αναλυτικά στοιχεία
Επειδή εμείς θυμόμασταν κάπως διαφορετικά τα νούμερα (βάσει της ΕΛΣΤΑΤ), επικοινωνήσαμε με τον πρόεδρο της ΠΟΕΣΕ και της ΓΣΕΒΕΕ Γιώργο Καββαθά για να δούμε τι λέει η ομοσπονδία.
Οπως λέει ο Γ. Καββαθάς, ο τζίρος της εστίασης τα τρία πρώτα τρίμηνα του 2019 ήταν 4,73 δισ. ευρώ και το ίδιο διάστημα του 2020 μειώθηκε σε 3,05 δισ., επομένως η απώλεια τζίρου ήταν 1,7 δισ. ευρώ στο εννεάμηνο 2020 (η ΕΛΣΤΑΤ δεν έχει ανακοινώσει ακόμη στοιχεία δ΄ τριμήνου). Αν και τα νούμερα της ΠΟΕΣΕ και του Θεόδ. Σκυλακάκη για τους τζίρους είναι διαφορετικά, είναι κοντά ως προς το μέγεθος του τζίρου που χάθηκε.
Σε ό,τι αφορά όμως το ύψος των μέτρων στήριξης ο κ. Καββαθάς μας είπε ότι αδυνατεί να καταλάβει πού βρήκε το 1,9 δισ. ευρώ ο κ. Σκυλακάκης, ότι ο ίδιος γνωρίζει πως με τις δύο τελευταίες επιστρεπτέες (4η και 5η) η εστίαση στηρίχτηκε με 525 εκατ. ευρώ αλλά δεν έχει στοιχεία για τις τρεις πρώτες και ότι δεν έχει υπόψη επιχειρήσεις της εστίασης που να πήραν φτηνά δάνεια από το ΤΕΠΙΧ ΙΙ ή το Ταμείο Εγγυοδοσίας. «Τώρα αν έχουν δοθεί χρήματα στο βιομηχανικό catering και το γνωρίζει μόνο ο κ. Σκυλακάκης, καλό θα ήταν να μας το πει κι εμάς» καταλήγει ο πρόεδρος της ΠΟΕΣΕ. «Πιθανόν ο κ. Σκυλακάκης να περιλαμβάνει σε αυτό το ποσό τις αναστολές ΦΠΑ, ασφαλιστικών εισφορών κ.λπ. που πάντως δεν αφορούν πραγματικά λεφτά που μας δόθηκαν, αλλά υποχρεώσεις που θα πρέπει να πληρώσουμε σε λίγους μήνες» τονίζει ο κ. Καββαθάς.
Στήριξε πρώτα τους μεγάλους
Οσο για το κυβερνητικό επιχείρημα ότι πρόβλημα έχουν κατά κύριο λόγο οι επιχειρηματίες που έκαναν φοροδιαφυγή, ο κ. Καββαθάς απαντά: «Η ΠΟΕΣΕ είχε ζητήσει και το θεωρούσε δίκαιο και ηθικό να στηριχτούν όλες οι επιχειρήσεις ισότιμα με αποζημιώσεις της τάξης του 30% επί του τζίρου των μηνών που ήταν κλειστές με κρατική εντολή. Αν υιοθετούνταν η πρότασή μας, καθένας θα έπαιρνε κάποια χρήματα ανάλογα με τον δηλωμένο τζίρο του, οπότε δεν καταλαβαίνω προς τι η συζήτηση για φοροδιαφυγή. Η κυβέρνηση επέλεξε όμως να μοιράσει τα χρήματα με έναν αλγόριθμο ανάλογα με τον αριθμό των εργαζομένων –που όμως ήταν σε αναστολή, δεν επιβάρυναν την επιχείρηση–, άρα έκανε μια επιλογή που στήριζε πρωτίστως τους μεγάλους του κλάδου σε βάρος των μικρότερων. Αυτή είναι η αλήθεια» καταλήγει ο πρόεδρος της ΠΟΕΣΕ.
Το λιανεμπόριο επιστρέφει στην απόγνωση
Μόλις δύο εβδομάδες κράτησαν τα χαμόγελα στο λιανεμπόριο της Αττικής – που άνοιξε στις 18 Ιανουαρίου, επανήλθε ύστερα από 15 μέρες στα click away και click inside και την Πέμπτη 11 Φεβρουαρίου έκλεισε ξανά. Μετά την απώλεια του εορταστικού τζίρου χάνεται κι ο χειμερινός εκπτωτικός τζίρος.
Η αντίδραση του Εμπορικού Συλλόγου Αθηνών (ΕΣΑ) στην ανακοίνωση της επιβολής σκληρού lockdown ήταν άμεση, με επαναφορά του αιτήματος για γενναία μέτρα στήριξης και τονισμό του κινδύνου για μαζικά λουκέτα στο λιανεμπόριο. «Έχουμε επανειλημμένως τονίσει ότι το τρίτο lockdown θα οδηγήσει σε λουκέτο μία στις δύο εμπορικές επιχειρήσεις και για να το αποφύγουμε πρέπει προσεκτικά και στοχευμένα να εφαρμόσουμε αμέσως ένα γιγαντιαίο πλάνο στήριξης, χωρίς αποκλεισμούς και εξαιρέσεις» ανέφερε η ανακοίνωση του ΕΣΑ, παραπέμποντας στην έρευνα μεταξύ 100 εμπορικών επιχειρήσεων-μελών του η οποία είχε δημοσιευτεί στις 25 Ιανουαρίου, δείχνοντας ότι επτά στους δέκα μαγαζάτορες της Αθήνας αδυνατούσαν να αποπληρώσουν τις συσσωρευμένες δανειακές, ασφαλιστικές και φορολογικές υποχρεώσεις τους και ότι ένας στους δύο δήλωνε ότι αν γίνει ξανά lockdown και δεν συνοδευτεί από κούρεμα οφειλών, θα υποχρεωθεί να βάλει λουκέτο.
«Τι άλλο πια να πούμε; Η καταστροφή προχωράει και περιμένουμε να δούμε πόσο θα κρατήσει το νέο lockdown. Είναι άλλο να κρατήσει δύο εβδομάδες, άλλο τέσσερις» δήλωσε στο Documento ο διευθυντής του ΕΣΑ Σωτήρης Αντωνίου. Στην ερώτησή μας για τις προτεραιότητες που βάζει ο σύλλογος ως προς τα μέτρα στήριξης ο Σωτ. Αντωνίου απαντάει: «Επείγει η στήριξη των εμπορικών με είδη μόδας, ρούχα και παπούτσια που στόκαραν εποχικά και δεν τους δόθηκε ο χρόνος να πουλήσουν το εμπόρευμά τους, οπότε δεν έχουν λεφτά. Πρέπει να επιδοτηθεί είτε η αγορά του νέου εποχικού εμπορεύματος είτε η ζημιά, γιατί οι άνθρωποι έχουν να πληρώσουν παλαιές επιταγές και προμηθευτές και θα είναι αδύνατο να συνεχίσουν αν δεν στηριχθούν». Ο πρόεδρος του Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Πειραιά (ΕΒΕΠ) και του Περιφερειακού Επιμελητηριακού Συμβουλίου Αττικής (ΠΕΣΑ) Βασίλης Κορκίδης από την πλευρά του τονίζει ότι εφόσον η αγορά της Αττικής θα… ανοιγοκλείνει για τους επόμενους δυο μήνες και οι πόροι κατά το υπουργείο Οικονομικών είναι περιορισμένοι, «πρέπει στο εξής και μετά την ολοκλήρωση των πληρωμών της πέμπτης επιστρεπτέας αντί για οριζόντια μέτρα να υπάρξουν έκτακτα μέτρα, στοχευμένα προς τις κλειστές και πληττόμενες επιχειρήσεις της Αττικής και προς τα “επιχειρηματικά νοικοκυριά”, που ζουν αποκλειστικά από το εισόδημα της επιχειρηματικής τους δραστηριότητας και βρίσκονται σε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης με ελάχιστα ή μηδενικά ταμειακά διαθέσιμα». Η πρόταση που προτίθεται να καταθέσει λοιπόν ο πρόεδρος του ΕΒΕΠ και του ΠΕΣΑ προς τα αρμόδια υπουργεία είναι να επιδοτηθούν οι πάγιες δαπάνες των κλειστών επιχειρήσεων και να καταβληθεί κατά προτεραιότητα η έκτη επιστρεπτέα σε όσες επιχειρήσεις της Αττικής είχαν μείωση τζίρου άνω του 20% τον Ιανουάριο. Τέλος, κατά τον κ. Κορκίδη, πολύ σημαντικό κατά το προσεχές δίμηνο που η οικονομία θα ανοιγοκλείνει σαν ακορντεόν, είναι «να συμμετάσχουν στην επιτροπή των ειδικών κάποια επιχειρηματικά στοιχεία, ώστε όποιες δραστηριότητες δεν προκαλούν μεγάλη κινητικότητα και επιδημιολογική επιβάρυνση να λειτουργούν, διότι όσο μεγαλώνει η ζημιά τα μέτρα στήριξης δεν αρκούν για να τη μαζέψουν».