Το 1ο Φεστιβάλ Βιβλίου Χανίων ολοκληρώθηκε με μεγάλη επιτυχία, με το κοινό που το παρακολούθησε να αυξάνεται καθημερινά με γεωμετρική πρόοδο. Η αίσθηση που αφήνει είναι ότι από την πρώτη μέρα δημιούργησε πυρήνες ανθρώπων οι οποίοι αγκάλιασαν τη διοργάνωση και αποτέλεσε θέμα συζήτησης στις παρέες της πόλης.
Το στοίχημα των διοργανωτών για ένα φεστιβάλ που έχει επίκεντρο τον άνθρωπο και τις ιδέες και όχι την πώληση βιβλίων κερδήθηκε. Τέσσερα βιβλιοπωλεία της πόλης (Koukoubook, Μυθολογία, Το τρενάκι, Libraire) δημιούργησαν κοινοπραξία και συνεργάστηκαν για την προώθηση του βιβλίου, ωστόσο δεν συμμετείχαν εκδότες με περίπτερα.
Στο φεστιβάλ που πραγματοποιήθηκε από την Τετάρτη 29 Ιουνίου έως την Κυριακή 3 Ιουλίου από τον Δήμο Χανίων σε συνδιοργάνωση με την Περιφέρεια Κρήτης και με την υποστήριξη του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, κεντρικό θέμα ήταν οι «Γραμμές των συνόρων», γύρω από το οποίο έτρεξαν ποικίλες και πολύμορφες συζητήσεις. Οι θεματικοί άξονες που αναπτύχθηκαν ήταν: «Τα όρια Ιστορίας και Λογοτεχνίας», «Σύνορα στην Ευρώπη», «Διαβαίνοντας τα σύνορα της προσφυγιάς» «Μίκης Θεοδωράκης: Ένας διανοούμενος εκτός ορίων». Οι εκδηλώσεις έλαβαν χώρα στο Μεγάλο Αρσενάλι και στο Θέατρο Μίκης Θεοδωράκης, στο Γιαλί Τζαμί, στον Φιλολογικό Σύλλογο «Χρυσόστομος», στη Φορτέτζα και στον Χώρο Τέχνης Χανίων.
Η μεγάλη τιμώμενη του φεστιβάλ ήταν η Μάρω Δούκα, η οποία στην κατάμεστη αίθουσα όπου έλαβε χώρα η συγκινησιακά φορτισμένη εκδήλωση της παρουσίασης του νέου της βιβλίου («Να είχα, λέει, μια τρομπέτα», εκδόσεις Πατάκη), τιμήθηκε με χρυσή πλακέτα της πόλης για το έργο και την προσφορά της στα γράμματα. Κι αυτό είχε ιδιαίτερη σημασία γιατί συνέβη στη δική της πρωτεύουσα του κόσμου όπως χαρακτήρισε τα Χανιά.
Σπουδαία στιγμή του φεστιβάλ ήταν η συνομιλία του Ουκρανού συγγραφέα Αντρέι Κούρκοφ με τον πρόεδρο της Εθνικής Βιβλιοθήκης Σταύρο Ζουμπουλάκη σχετικά με τη σχέση της χώρας του με τη Ρωσία μέσα στον χρόνο αλλά και τον πόλεμο στην Ουκρανία, με αφορμή την κυκλοφορία του βιβλίου «Γκρίζες μέλισσες» (εκδόσεις Καστανιώτη, μτφρ. Δημήτρης Τριανταφυλλίδης).
Ενδιαφέρουσα ήταν η συζήτηση των Ερίκ Βιιγιάρ, Μάρως Δούκα, Μιχάλη Μοδινού με τον επίκουρο καθηγητή Νεοελληνικής Φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο Κρήτης Γιάννη Δημητρακάκη πάνω στον τρόπο που η ιστορία καταγράφει τον καθημερινό άνθρωπο. Οι διαφορετικές προσεγγίσεις έφεραν μια εποικοδομητική διαφωνία της Μάρως Δούκα με τον Ερίκ Βιιγιάρ, η οποία συζητήθηκε αργότερα στις παρέες του φεστιβάλ.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον, ειδικά για όσους δεν ζήσαμε στα Χανιά και δεν γνωρίζουμε καλά την τοπική ιστορία, είχαν οι συζητήσεις για την εβραϊκή κοινότητα της πόλης, όπως εκείνη του συγγραφέα και προέδρου της Εταιρείας Συγγραφέων, Ιωσήφ Βεντούρα με τη δημοσιογράφο Αλεξάνδρα Χριστακάκη, καθώς και εκείνη του Τηλέμαχου Μουδατσάκι με την καθηγήτρια Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Αλεξάνδρα Ζερβού και τον καθηγητή Φιλοσοφίας του πανεπιστημίου Κρήτης Πέτρο Αναστασιάδη.
Δυνατές στιγμές ήταν επίσης η παρουσία του Περουβιανού συγγραφέα Σαντιάγο Ρονκαλιόλο («Αλλά ρύσαι ημάς από του πονηρού», εκδόσεις Καστανιώτη, μτφρ. Κώστας Αθανασίου), του Βάσκου Μπερνάρντο Ατσάγα («Σπίτια και τάφοι», εκδόσεις Εκκρεμές, μτφρ. Κώστας Αθανασίου), η εκδήλωση με θέμα το Latin Noir, καθώς και οι παρουσιάσεις των βιβλίων του Σταύρου Καρτσωνάκη («Νίκος Γκάτσος. Δώστε μου μια ταυτότητα να θυμηθώ ποιος είμαι. Ποίηση και στιχουργική 1931-1991», εκδόσεις Μετρονόμος), του Βαγγέλη Ραπτόπουλου («Ανέγγιχτη», εκδόσεις Κέδρος), του Πέτρου Μάρκαρη («Κίνημα αυτοκτονίας», εκδόσεις Κείμενα) και της Ζυράννας Ζατέλη («Ορατή σαν αόρατη», εκδόσεις Κείμενα).
Σημαντική ήταν η συζήτηση τριών εκδοτών: του Φοίβου Βλάχου (εκδόσεις Κείμενα), του Θανάση Συλιβού (εκδόσεις Μετρονόμος) και της Κατερίνας Θανοπούλου (εκδόσεις Άπαρσις) σχετικά με τη σημερινή πραγματικότητα και το μέλλον των εκδόσεων, καθώς και εκείνη των Γιάννη Δούκα, Χάρη Ψαρρά, Ορφέα Απέργη, Λένιας Ζαφειροπούλου, Κρυστάλλης Γλυνιαδάκη πάνω στη σχέση της ποίησης με την Ιστορία, ενώ συγκινητική η μελωδική εξερεύνηση της ουσίας του ποιητικού λόγου του Κωνσταντίνου Καβάφη από τον συνθέτη και ερμηνευτή Κώστα Γανωτή (κιθάρα, φωνή) με τη συμμετοχή του Χάικ Γιαζιτζιάν (ούτι, φωνή).
Δύο από τις εκδηλώσεις που θα συζητιούνται για καιρό ήταν εκείνη με τον συγγραφέα, δημοσιογράφο και μελετητή του δημοτικού τραγουδιού Παντελή Μπουκάλα πάνω στον Διονύσιο Σολωμό, καθώς και εκείνη με τον Δημήτρη Καταλειφό να διαβάζει ποιήματά του από τις συλλογές «Συμπληγάδες γενεθλίων» και «Πίσω από θολά τζάμια» (και οι δύο από εκδόσεις Πατάκη) στους δεκάδες ανθρώπους που πέρασαν στη Φορτέτζα με φουσκωτές βάρκες για να τον ακούσουν.
Στο 1ο Φεστιβάλ Βιβλίου Χανίων συμμετείχαν περισσότεροι από 100 ομιλητές -συγγραφείς από την Ελλάδα, την Κύπρο, την Γαλλία, την Ισπανία, την Ιταλία, την Μεγάλη Βρετανία, την Ουκρανία και το Περού, εκδότες, ακαδημαϊκοί, μεταφραστές-, σε περισσότερες από 60 παρουσιάσεις, συζητήσεις, σεμινάρια, συναυλίες, προβολές ντοκιμαντέρ, μελοποιημένες αφηγήσεις παραμυθιών και θεατρικά αναλόγια βιβλίων σύγχρονης ελληνικής και ξένης πεζογραφίας, ποίησης, δοκιμίου, παιδικής λογοτεχνίας, από δεκάδες εκδότες.
Η πρώτη φορά του φεστιβάλ απέδειξε ότι πρόκειται για μια διοργάνωση την οποία έχει ανάγκη η πόλη, ενώ δημιούργησε νέο πόλο πολιτισμού στην Ελλάδα, με ουσιαστική παρουσία. Είναι μεγάλη ευκαιρία για τα Χανιά να αποδείξουν σε ευρύτερη κλίμακα ότι οι μεγάλες διοργανώσεις δεν χρειάζεται πάντα να ξεκινούν από τις μεγάλες πρωτεύουσες. Ελπίζουμε σύντομα το φεστιβάλ να εξελιχθεί σε θεσμό.
*Οι φωτογραφίες προέρχονται από το Εργαστήριο Ψηφιακών Μέσων & Στρατηγικής Επικοινωνίας – Τμήμα Επικοινωνίας και Ψηφιακών Μέσων Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας