Ένας αιώνας συμπληρώνεται στις 24 Ιουλίου από τότε που μπήκε η τελευταία υπογραφή στις συνθήκες της Λωζάννης κλείνοντας τις διαπραγματεύσεις μεταξύ των νικητών του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου από τη μία πλευρά και της διαδόχου της ηττημένης Οθωμανικής αυτοκρατορίας, της Τουρκικής Δημοκρατίας από την άλλη πλευρά. Σε αυτή τη συνθήκη επιβεβαιώθηκε η ισχύς των Μεγάλων Δυνάμεων καταμερίζοντας σφαίρες επιρροής, τους όρους του εμπορίου με το διεθνές καθεστώς των στενών του Βοσπόρου και οικονομικά συμφέροντα στη Μέση Ανατολή, δηλαδή τα πολύτιμα πετρέλαια. Στη Λωζάννη μπήκε και η τελική υπογραφή στην εξαφάνιση της στρατηγικής της Μεγάλης Ιδέας ως στρατηγικό όραμα ανάπτυξης της χώρας.
Έναν αιώνα άντεξε το διπλωματικό αποτέλεσμα αυτής της συνθήκης η οποία αποτέλεσε και το ορόσημο των ελληνοτουρκικών σχέσεων. Καθόρισε τα σύνορα και τα ίδια τα εθνικά κράτη καθώς με την εξαναγκαστική ανταλλαγή πληθυσμών.
Το ερωτήματα που μπαίνουν και ανιχνεύει η ειδική έκδοση του Documento αυτή την Κυριακή 23.07.2017 είναι πώς είδε τη συνθήκη και τι προβλήματα αντιμετώπισε η Ελλάδα, πώς την αντιμετώπισε η τουρκική πλευρά, πώς άντεξε η συνθήκη τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα, ποιες είναι και ποιοι εκφράζουν αναθεωρητικές τάσεις. Όλα τα ερωτήματα φυσικά έχουν προβολή στο σήμερα και στο μέλλον, κάτω από τις πλέον πρόσφατες διπλωματικές κινήσεις και διακηρύξεις της ελληνικής κυβέρνησης.
Γιατί γνωρίζοντας το παρελθόν μπορείς να εξηγήσεις τόσο το σήμερα στη διπλωματική σκακιέρα όσο και να ανιχνεύσεις τις τάσεις του μέλλοντος.
Γράφουν:
* Σπύρος Αλεξίου (εκπαιδευτικός, συγγραφέας)
* Λάμπρος Μπαλτσιώτης (επίκουρος καθηγητής Ιστορίας των Μειονοτήτων στα Βαλκάνια, Πάντειο Πανεπιστήμιο)
* Χρήστος Μπαξεβάνης [διδάκτωρ Νομικής ΑΠΘ, διεθνολόγος, ειδικός εμπειρογνώμων ΕΕ (2017-2019)]
* Δημήτρης Σταματόπουλος (καθηγητής Βαλκανικής και Ύστερης Οθωμανικής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας)
* Γιάννης Χουβαρδάς [PhD (c) διεθνολόγος, πολιτικός επιστήμονας]
* Νίκος Χριστοφής (Αναπληρωτής καθηγητής τουρκικής ιστορίας και πολιτικής, Shaanxi Normal University, Σιάν, Κίνα)
