Οι Ευρωπαίοι πολίτες δεν χρειάζονται άλλο glyphosate. Όπως έχει αποδειχθεί, αυτό το πιθανώς καρκινογόνο χημικό βρίσκεται παντού γύρω μας: σε υδροφόρες πηγές σε όλη την Ευρώπη, στο 45% των αγροτικών εδαφών, σε τρόφιμα όπως δημητριακά, ηλιόσποροι, φακές και μπιζέλια, και ποτά όπως μπύρα και κρασί. Κατ’ επέκταση, βρίσκεται και στο ανθρώπινο σώμα.
Τη φετινή χρονιά μάθαμε από τα Monsanto Papers με ποιον τρόπο η εταιρία απέκρυψε τους κινδύνους από το Roundup, το εμβληματικό της προϊόν. Η Monsanto ισχυρίζεται ότι δεν γνωρίζει αν το Roundup προκαλεί καρκίνο και μάλιστα ότι δεν επιθυμεί να το μάθει. Την ίδια στιγμή, η Monsanto κάνει ό,τι είναι περνά από το χέρι της για να χειραγωγήσει την έρευνα και την κοινή γνώμη, έτσι ώστε οι ρυθμιστικές αρχές, να εγκρίνουν το προϊόν της. Το γεγονός αυτό απλά επιβεβαιώνει κάτι που ήδη γνωρίζαμε: η Monsanto, όπως και άλλες εταιρίες, δεν είναι άξια εμπιστοσύνης.
Αυτό κάνει ακόμα πιο εξοργιστικό το γεγονός ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση έδωσε τόσο μεγάλο περιθώριο στη Monsanto να επηρεάσει τις κοινοτικές διαδικασίες. Η Ευρωπαϊκή Ένωση βασίστηκε σε εσωτερικές και μη δημοσιευμένες έρευνες της Monsanto και στην ερμηνεία που η ίδια η εταιρία έδωσε σε αυτές, αντί να αναλύσει διεξοδικά αυτές τις έρευνες. Ακόμα χειρότερα, η Ευρωπαϊκή Ένωση στην αναφορά της αντέγραψε λέξη προς λέξη την άποψη της Monsanto που χαρακτήριζε υψηλής ποιότητας δημοσιευμένες έρευνες ως «αναξιόπιστες» και «μη σχετικές». Η Ευρωπαϊκή Ένωση οφείλει ακόμα να απαντήσει στο ερώτημα γιατί επέτρεψε στη Monsanto να αξιολογήσει το ίδιο της το προϊόν ως ικανό για έγκριση, αντί να συντάξει τη δική της ανεξάρτητη αξιολόγηση.
Παρά τα παραπάνω, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επέμενε, από το Μάιο έως τον Οκτώβριο του 2017, ότι το glyphosate έπρεπε να λάβει πλήρη και απεριόριστη άδεια για την Ευρωπαϊκή Ένωση για άλλα 10 χρόνια. Σε μία προσπάθεια εκφοβισμού των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων, η Επιτροπή δήλωσε ότι η άδεια του glyphosate δεν «θα ανανεωθεί χωρίς την απαραίτητη υποστήριξη από τα κράτη μέλη».
Στα τέλη Οκτωβρίου όμως είδαμε ότι δεν ήμασταν οι μόνοι που είχαμε εξοργιστεί. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο συνέστησε την απαγόρευση του glyphosate μέσα στα επόμενα 5 χρόνια, με τη μερική του απαγόρευση να ξεκινά ήδη αυτή τη χρονιά. Σε μία «ανεπίσημη» ψηφοφορία, 9 κράτη μέλη δήλωσαν ότι δεν θα υποστήριζαν μία άδεια διάρκειας 10 χρόνων, ενώ 16 κράτη μέλη δήλωσαν ότι θα την υπερψήφιζαν.
Μία μέρα αργότερα, η Επιτροπή έκανε το πρώτο βήμα για να τηρήσει τη δήλωσή της να «βρει μία λύση που τυγχάνει της μεγαλύτερης δυνατής υποστήριξης» Η νέα πρόταση της Επιτροπής μείωνε την περίοδος έγκρισης από τα 10 στα 5 χρόνια, δηλώνοντας ότι οδηγείται σε αυτή την πρόταση από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.
Στην επίσημη ψηφοφορία της 9ης Νοεμβρίου, τα αποτελέσματα παρέμειναν τα ίδια: 9 κράτη καταψήφισαν, ενώ οι 16 κυβερνήσεις που στηρίζαν το glyphosate παρέμειναν πεισματικά στη θέση τους. Η Επιτροπή όμως ακόμα δεν είχε την υποστήριξη της πλειοψηφίας.
Τελειώνουν επομένως όλα εδώ; Υπάρχει άλλη επιλογή εκτός από μία νέα 5ετή έγκριση για το πιο ευρέως χρησιμοποιούμενο ζιζανιοκτόνο στην Ευρώπη, το οποίο συνδέεται με σοβαρές επιπτώσεις στο περιβάλλον και την υγεία μας; Περισσότεροι από ένα εκατομμύριο Ευρωπαίοι πολίτες έχουν υπογράψει το αίτημα της Ευρωπαϊκής Πρωτοβουλίας Πολιτών για την απαγόρευση του glyphosate. Σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες, το μεγαλύτερο ποσοστό των πολιτών στη Γερμανία, τη Γαλλία, την Ιταλία, την Πορτογαλία και την Ελλάδα επίσης επιθυμούν την απαγόρευσή του.
Η τελική πράξη θα παιχτεί την ερχόμενη Δευτέρα, 27 Νοεμβρίου, στην Επιτροπή Προσφυγών. Σε αυτή τη συνάντηση, η Επιτροπή και κάθε κράτος μέλος μπορούν ακόμα να προτείνουν αλλαγές στην πρόταση.
Η Greenpeace δεν θα σταματήσει να δουλεύει για την ολική απαγόρευση του glyphosate στην Ευρώπη. Αυτή τη στιγμή όμως, μία μερική απαγόρευση είναι αυτό που μπορούμε να πετύχουμε, όπως έχει προτείνει το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Μία τέτοια απαγόρευση θα μπορούσε να αποτελεί το πρώτο βήμα για την ολική απαγόρευση του glyphosate, όπως ακριβώς συνέβη και με τα νεονικοτινοειδή εντομοκτόνα που απειλούν τις μέλισσες. Έπειτα από την μερική απαγόρευση του 2013, η Ευρωπαϊκή Ένωση πρότεινε φέτος την απαγόρευση των νεονικοτινοειδών σε κάθε χρήση στην ύπαιθρο. Ακόμα και κυβερνήσεις που συνήθως είναι υπέρ των φυτοφαρμάκων, όπως το Ηνωμένο Βασίλειο και η Ιρλανδία, υποστηρίζουν αυτό το σχέδιο.
Μερικές φορές η Ευρωπαϊκή Ένωση προχωρά με αργές κινήσεις. Προτιμάμε όμως τις αργές κινήσεις από την απόλυτη αδράνεια. Γι’ αυτό το λόγο περιμένουμε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τις κυβερνήσεις των κρατών μελών να αξιοποιήσουν τη συνάντηση της ερχόμενης Δευτέρας ώστε να πετύχουν ένα αποτέλεσμα που θα μπορέσει να μειώσει αποτελεσματικά τη χρήση του glyphosate και την έκθεσή μας σε αυτό.
* Ο Δημήτρης Ιμπραήμ είναι υπεύθυνος εκστρατειών στο ελληνικό γραφείο της Greenpeace
