Παρά τις σφοδρές επικρίσεις, το Ευρωκοινοβούλιο ενέκρινε την Τρίτη τα αμφιλεγόμενα άρθρα 11 και 13 που αφορούν τα πνευματικά δικαιώματα στο διαδίκτυο. Επί της ουσίας, σκοπός της νέας νομοθεσίας είναι να προστατευτεί ο δημιουργός από την παράνομη αναπαραγωγή και διανομή του έργου του στο διαδίκτυο.
Δείτε επίσης: «Μαύρη» μέρα για το διαδίκτυο: «Πέρασε» από το Ευρωκοινοβούλιο το άρθρο 13 για τα πνευματικά δικαιώματα
Όπως γράφει ο Κωνσταντίνος Τζωαννόπουλος, MSc, PhD Μηχανικών Παραγωγής & Διοίκησης Πολυτεχνείου Κρήτης, Απόφοιτος ΚΔ’ Σειράς Εθνικής Σχολής Δημόσιας Διοίκησης & Αυτοδιοίκησης, αυτή η μεταρρύθμιση, εναντίον της οποίας έχουν μιλήσει ακαδημαϊκοί, επιστήμονες της Πληροφορικής, ακόμη και ο επικεφαλής της Γερμανικής Επιτροπής για την Προστασία Προσωπικών Δεδομένων (https://www.eff.org/deeplinks/2019/03/german-data-privacy-commissioner-says-article-13-inevitably-leads-filters-which) θα περιορίσει ακόμα περισσότερο τα ήδη ελάχιστα δικαιώματα των πολιτών σε ό,τι αφορά το τι μπορούν να κάνουν με οτιδήποτε μπορεί να θεωρηθεί πνευματική ιδιοκτησία τρίτων, ενώ θα έχει και τραγικές συνέπειες σε ό,τι αφορά τη δυνατότητα του κάθε πολίτη να δημιουργεί και να μοιράζεται τη δημιουργική του δουλειά με άλλους, ακόμη και στις ιδιωτικές μας επικοινωνίες. Οι δυο καταστροφικότερες διατάξεις, τις οποίες προωθούν με ιδιαίτερη ζέση τόσο η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η οποία αποκάλεσε τους επικριτές του νομοσχεδίου «όχλο» (και τα μάζεψε όπως-όπως, χωρίς καν να αναλάβει την ευθύνη για το σχετικό άρθρο: https://boingboing.net/2019/02/18/sopa2-0-acta2-0.html) και η ηγεσία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, είναι τα άρθρα 11 (φόρος συνδέσμων – linktax) και 13 (φίλτρα ανεβάσματος – uploadfilters). Ξεκινάμε από το πιο καταστροφικό από τα δυο άρθρα, το 13, ενάντια στο οποίο τάσσεται ακόμα και ο ειδικός εισηγητής του ΟΗΕ για την προαγωγή και προστασία του δικαιώματος στην ελευθερία της γνώμης και της έκφρασης (https://www.ohchr.org/Documents/Issues/Opinion/Legislation/OL-OTH-41-2018.pdf):
Δείτε επίσης: Η «προστασία» των πνευματικών δικαιωμάτων ως κερκόπορτα για τη διάβρωση των πολιτικών, ατομικών και δημιουργικών ελευθεριών
Άρθρο 13: Αυτόματη, προληπτική λογοκρισία
· Οι εμπορικές σελίδες, εφαρμογές και πλατφόρμες όπου οι χρήστες αναρτούν περιεχόμενο πρέπει να καταβάλουν κάθε προσπάθεια ώστε να έχουν αγοράσει τις απαραίτητες άδειες για οτιδήποτε υπάρχει περίπτωση να αναρτήσουν σε αυτές οι χρήστες τους. Δηλαδή, ό,τι καλύπτεται αυτή τη στιγμή από copyright, αλλά και για πολλές ακόμα δεκαετίες, το σύνολο της πνευματικής και πολιτιστικής κληρονομιάς του 20ου και του 21ου αιώνα. Αυτό βέβαια είναι απολύτως αδύνατο και τεχνικά και οικονομικά, ειδικά για μικρές υπηρεσίες. Σκεφτείτε επίσης ότι στην Ευρωπαϊκή Ένωση, κάθε παράταση της ισχύος του copyright έχει αναδρομικό χαρακτήρα.
· Επίσης, η συντριπτική πλειοψηφία των sites θα είναι υπόλογα για την προσβολή πνευματικής ιδιοκτησίας τρίτων από τους χρήστες τους. Έτσι, καλούνται να εγκαταστήσουν τεχνολογίες τέτοιες που να ανιχνεύουν αν κάτι που πάτε να ανεβάσετε, να στείλετε (έστω και σαν απλό ιδιωτικό μήνυμα, π.χ. προσωπικό μήνυμα στο Viber, στο Facebook ή ως email) ταυτοποιείται ως «προστατευμένο», οπότε η αποστολή, επισύναψη ή ανάρτησή του θα απαγορεύεται. Προσέξτε τώρα το «αστείο»: Οι ευρωβουλευτές που στηρίζουν το άρθρο 13 ισχυρίζονται ότι το άρθρο αυτό δεν προβλέπει φίλτρα, επειδή δεν αναφέρεται (πλέον) αυτή η λέξη στο τελικό κείμενο. Ωστόσο, η λειτουργικότητα που απαιτείται είναι αυτή ακριβώς.
· Σε περίπτωση που ένα δικαστήριο κρίνει ότι τα φίλτρα δεν είναι αρκετά αυστηρά, πάλι το site θεωρείται υπόλογο. Έτσι, για να καλύψουν τα νώτα τους, οι online υπηρεσίες θα εφαρμόσουν τα πιο αυστηρά φίλτρα που μπορείτε να φανταστείτε, τα οποία βεβαίως είναι επιρρεπή σε λάθη – τέτοια παραδείγματα έχουμε άπειρα.
· Το περιεχόμενο που θα αναρτάτε online δεν θα είναι άμεσα διαθέσιμο. Θα πρέπει πρώτα να περάσει από τα φίλτρα αυτά, τα οποία θα κάνουν αυτόματη, προληπτική ΛΟΓΟΚΡΙΣΙΑ ελέω «πνευματικών δικαιωμάτων τρίτων».
· Πολλές υπηρεσίες που δραστηριοποιούνται στην Ευρώπη απλά θα διακόψουν την παροχή των υπηρεσιών τους για να αποφύγουν δικαστικές περιπέτειες.
· Τα φίλτρα λογοκρισίας θα βλάψουν και τους δημιουργούς: διασκευές, κριτικές, memes, ακόμη και μαθήματα μουσικής που βασίζονται σε κομμάτια copyrighted υλικού θα απαγορευτούν και θα πάψουν να είναι διαθέσιμα.
· Τεκμήριο ενοχής, όχι αθωότητας. Ακόμη κι αν το περιεχόμενο που αναρτάτε είναι δικό σας και απλά έχει ομοιότητες με κάτι που προστατεύεται από copyright (το φίλτρο ContentID του Youtube κάνει συνέχεια τέτοια λάθη), το βάρος της απόδειξης ότι το μπλοκάρισμα του υλικού σας ως «παράνομου» ήταν εσφαλμένο θα βαρύνει εσάς. Μάλιστα, η ένστασή σας ΔΕΝ θα έχει ανασταλτικό χαρακτήρα.
· Θα ενταθεί το φαινόμενο της λογοκρισίας και των εκβιασμών μέσω ψευδών αναφορών για «παραβίαση» πνευματικών δικαιωμάτων. Αυτό ήδη αποτελεί μεγάλο πρόβλημα (https://www.theguardian.com/technology/2016/may/23/copyright-law-internet-mumsnet, https://www.eff.org/deeplinks/2017/01/copyright-shouldnt-be-tool-censorship)
· Ενίσχυση και δημιουργία μονοπωλίων. Οι μόνοι που θα μπορούν να σηκώσουν το οικονομικό και τεχνολογικό βάρος της εφαρμογής του άρθρου 13 θα είναι οι αμερικανικοί γίγαντες όπως η Google (η ειρωνεία είναι ότι η Κομισιόν ισχυρίζεται πως προωθεί αυτό το νομοθέτημα για να υποχρεώσει τη Google να σεβαστεί τους δημιουργούς). Επίσης, υπάρχει ήδη μια αμερικανική εταιρεία, η Audible Magic, η οποία στηρίζει το άρθρο 13 και κάνει άγριο lobbying. Γιατί; Γιατί αναπτύσσει αυτά ακριβώς τα φίλτρα και θα έχει για κάμποσο καιρό μονοπώλιο στην ευρωπαϊκή αγορά!
· Τέλος, η καινοτομία στην Ευρωπαϊκή Ένωση θα πάψει να υφίσταται, καθώς το κόστος εκκίνησης θα είναι δυσβάσταχτο: αν έχουν πάνω από τρία χρόνια στην ευρωπαϊκή αγορά και βγάζουν πάνω από 5 εκατομμύρια ευρώ, θα πρέπει να βάλουν φίλτρα. Οπότε τι θα γίνεται; Ανά τριετία θα κλείνουν;
Άρθρο 11: Χαράτσι για συνδέσμους
· Η αναπαραγωγή ειδήσεων με παραπάνω από μία λέξη (!) ή περισσότερο από μια πολύ σύντομη περιγραφή θα απαιτεί σχετική άδεια. Αυτό πιθανότατα θα καλύψει και τις περιλήψεις (snippets) ειδήσεων που χρησιμοποιούνται κατά κόρον. Υπάρχει αρκετή ασάφεια ως προς το τι σημαίνει το «σύντομη περιγραφή», αλλά υπάρχει ο κίνδυνος να καταστεί νομικά επικίνδυνη η χρήση περιλήψεων με συνδέσμους.
· Καμία απολύτως εξαίρεση: Το άρθρο επηρεάζει και μεγάλες ειδησεογραφικές πλατφόρμες, και εγκυκλοπαίδειες όπως η Wikipedia, ακόμη και blogs μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα.
· Πολλοί θεωρούν πως η οδηγία θα δημιουργήσει έσοδα για τους ειδησεογραφικούς οργανισμούς από μεγάλες υπηρεσίες (πχ. Google News), που χρησιμοποιούν περιλήψεις άρθρων. Στην πράξη όμως, θα πλήξει τους μικρούς παίχτες (πχ. blogs) και οι μεγάλες υπηρεσίες πιθανότατα θα αναστείλουν τη λειτουργία τους στην ΕΕ αφαιρώντας απ’ τα ειδησεογραφικά sites ακόμα και αυτή την κίνηση απ’ τους συνδέσμους προς τα άρθρα τους.
· Είναι ανόητο: Ουσιαστικά ποινικοποιείται το να στείλεις αναγνώστες στην αρχική σου πηγή.
· Τελικά, το άρθρο 11 θα περιορίσει τη ροή της πληροφορίας και της ενημέρωσης.
Δυστυχώς, σχεδόν όλοι οι Έλληνες ευρωβουλευτές, εκτός από τον κ. Νίκο Χουντή και την κυρία Σοφία Σακοράφα, στήριξαν στην ψηφοφορία της 12ης Σεπτεμβρίου 2018 αυτά τα δυο άρθρα (κάποιοι ψήφισαν μόνο το ένα από αυτά, κάποιοι και τα δυο). Ειρήσθω εν παρόδω, το άρθρο 14 του Συντάγματος της Ελλάδας απαγορεύει την προληπτική λογοκρισία και δεν προβλέπει εξαίρεση ούτε για την πνευματική ιδιοκτησία οποιουδήποτε. Σε ό,τι αφορά δε τα όσα περιβάλλουν τις μεθοδεύσεις γύρω από το σχετικό νομοσχέδιο, δυστυχώς η συμπεριφορά της Κομισιόν και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου δημιουργεί εύλογες υποψίες.
(Σ’ αυτό το άρθρο ενσωματώνεται και υλικό του Νίκου Ρούσσου από το σχετικό του άρθρο: https://roussos.cc/2019/03/05/copyright-reform/)
