Διαστάσεις σκανδάλου με εμπλοκή υπαλλήλων του Λιμενικού Σώματος λαμβάνει η υπόθεση με το λαθρεμπορικό πλοίο στη Ρόδο το οποίο «φυγαδεύτηκε νύχτα» και συγκεκριμένα τα ξημερώματα της περασμένης Τετάρτης, παρά το γεγονός ότι είχε υπάρξει εισαγγελική εντολή προς το Λιμενικό για συλλήψεις, κατάσχεση του πλοίου και υποβολή μήνυσης για λαθρεμπορία. Το πλοίο-φάντασμα κατάφερε να διαφύγει ανενόχλητο με κατεύθυνση προς τα χωρικά ύδατα της Τουρκίας.
Αν και ο απόπλους του πλοίου είχε απαγορευτεί ρητώς, ουδείς γνωρίζει αν η απαγόρευση αυτή συνοδευόταν από την απαραίτητη φύλαξη, κάτι που εγείρει υποψίες και ερωτήματα σχετικά με ποινικώς κολάσιμη εμπλοκή λιμενικών υπαλλήλων. Στο λιμάνι της Ρόδου είχε όμως καταπλεύσει το «Eirini 1» και τον Ιούλιο του 2021, όταν επίσης ελέγχθηκε από το λιμενικό. Ωστόσο οι Ελληνες Λιμενικοί διαπίστωσαν ότι δεν αντιμετωπίζει κανένα πρόβλημα, ενώ σε αντίστοιχο έλεγχο τον Ιανουάριο του 2021 στο λιμάνι της Βαλέτας στη Μάλτα του είχαν βεβαιωθεί 28 σοβαρές παραβάσεις, με αποτέλεσμα να του απαγορευτεί ο απόπλους για 31 μέρες.
Είναι ερώτημα πώς ένα φορτηγό πλοίο 30 ετών κατάφερε μέσα σε λίγους μήνες να βγει με «λευκό μητρώο» και λίγο καιρό αργότερα να διαφεύγει ανενόχλητο, ακριβώς από το ίδιο λιμάνι από το οποίο είχε «καθαρίσει» από όλες του τις παραβάσεις. Ο τρόπος που «φυγαδεύτηκε» το πλοίο, η κάλυψη που υπήρξε και η προσπάθεια να θολώσουν τα νερά των ερευνών γεννούν ερωτήματα τα οποία οφείλει άμεσα να απαντήσει ο υπουργός Ναυτιλίας Γιάννης Πλακιωτάκης. Εμπειροι αξιωματικοί του Λιμενικού σχολίαζαν στο Documento πως στις συνηθισμένες περιπτώσεις λαθρεμπορίας δεν συναντούν τέτοιου είδους συμπεριφορές, αφήνοντας να εννοηθεί ότι το φορτίο του πλοίου ίσως τελικά να μην ήταν πετρέλαιο και ο μέχρι τώρα άγνωστος ιδιοκτήτης να αποτελεί «βαρύ» όνομα.
Τα έγγραφα που δημοσιεύει σήμερα το Documento σχετικά με το λαθρεμπορικό πλοίο-φάντασμα είναι αποκαλυπτικά. Οπως προκύπτει από τον φάκελο του πλοίου στο Equasis, ένα πληροφοριακό πανευρωπαϊκό σύστημα ανταλλαγής πληροφοριών, το πλοίο διαθέτει ιστορικό παραβάσεων από το 2009.
Το ενδιαφέρον ωστόσο εστιάζεται στο 2021. Ηταν 25 Ιανουαρίου του 2021 όταν το «Eirini 1» έδεσε στο λιμάνι της Βαλέτας στη Μάλτα. Οι Μαλτέζοι επιθεωρητές ανεβαίνουν στο πλοίο για να το επιθεωρήσουν (port state control). Κατά τον έλεγχο εντοπίζουν συνολικά 28 «ελλείψεις» ή «παρατηρήσεις» σύμφωνα με τα δεδομένα του Equasis. Πρόκειται για μια σειρά από παραβάσεις και προβλήματα ναυσιπλοΐας αλλά και αξιοπλοΐας του πλοίου. Οι αρχές της Μάλτας απαγορεύουν τον απόπλου του. Το «Eirini 1» παραμένει αγκυροβολημένο στη Βαλέτα για 31 μέρες. Χρονικό διάστημα αρκετά μεγάλο, κάτι που σημαίνει ότι το πλοίο εμφάνιζε σοβαρά προβλήματα.
Οι 28 παραβάσεις που εντοπίστηκαν στη Μάλτα
Το είδος των παραβάσεων που εντοπίζουν οι επιθεωρητές της Μάλτας συγκλίνει σε κάτι συγκεκριμένο. Το πλοίο συνήθιζε να κινείται με ζητούμενο να μην μπορεί να εντοπιστεί. Συγκεκριμένα, το πλοίο δεν διαθέτει «έγγραφα πυξίδας», ώστε να δηλώνεται το πού ακριβώς βρίσκεται ανά πάσα ώρα και στιγμή. Ακόμη, το πλοίο δεν διαθέτει «Oil record book», δηλαδή «βιβλίο καταγραφής καυσίμων» όπως ονομάζεται. Σύμφωνα με τις διεθνείς συμβάσεις ναυσιπλοΐας, κάθε φορτηγό πλοίο υποχρεούται να διαθέτει το σχετικό βιβλίο καταγραφής, όπου καταγράφονται όλες οι μεταφορτώσεις και εγγραφές πετρελαίου, οι σχετικές ποσότητες κ.λπ. Επιπλέον οι ελεγκτές δεν εντόπισαν ούτε «σχέδιο ισοστάθμισης», κάτι που ίσως σχετίζεται με το γεγονός ότι το πλοίο διέθετε επιπλέον δεξαμενές για να μπορεί να κάνει λαθρεμπόριο πετρελαίου, ενώ ήταν εξαφανισμένα τα ημερολόγια βάρδιας, η θεώρηση σημαίας της Γουιάνας, σχέδια πρόληψης μόλυνσης, σχέδια πυρόσβεσης κ.λπ.
Εκτός όμως από αυτές τις ελλείψεις, το πλοίο παρουσιάζει ζημιές στο κύτος του, κάτι που εγείρει σοβαρό ζήτημα αξιοπλοΐας.
Μετά τον έλεγχο ο πλοίαρχος του «Eirini 1» υπέβαλε αίτηση θεραπείας για τη διόρθωση των παραβάσεων. Σύμφωνα με αυτήν, στο λιμάνι της Βαλέτας θα διόρθωνε το ζήτημα των ζημιών στο κύτος του πλοίου και τα υπόλοιπα σε άλλο ευρωπαϊκό λιμάνι.
Δεν ήταν η πρώτη φορά που κατά τη διάρκεια ελέγχου σε λιμάνι εντοπίζονται παρανομίες στο συγκεκριμένο πλοίο. Ηταν Απρίλιος του 2009 όταν στην Ινδία επιθεωρητές εντοπίζουν δώδεκα «ελλείψεις», ενώ μόλις δύο μήνες νωρίτερα, τον Φεβρουάριο του 2009, ξανά επιθεωρητές στο Μουμπάι της Ινδίας είχαν εντοπίσει έξι «ελλείψεις», σύμφωνα πάντα με τα στοιχεία του Equasis.
«Καθαρό» όταν ελέγχεται στη Ρόδο
Παρά τις διαπιστώσεις των ελεγκτών στη Βαλέτα, η εικόνα που εμφανίζεται να παρουσιάζει το πλοίο πέντε μήνες μετά στη Ρόδο είναι εντελώς διαφορετική.
Στις 5 Ιουλίου του 2021 το «Eirini 1» καταφτάνει στη Ρόδο, όπου περνά ξανά από επιθεώρηση. Ωστόσο οι λιμενικοί που το εξετάζουν δεν βρίσκουν τίποτε μεμπτό. Οι 28 παραβάσεις που είχαν εντοπιστεί κατά τον αντίστοιχο έλεγχο στη Βαλέτα δεν εντοπίζονται και το πλοίο παίρνει πιστοποιητικό ότι όλα είναι εντάξει. Μάλιστα στη Ρόδο δεν μένει παραπάνω από λίγες ώρες. Είναι εντυπωσιακό ότι μέσα σε πέντε μήνες το πλοίο έχει καταφέρει να συμμορφωθεί πλήρως με τη ναυτιλιακή νομοθεσία. Ειδικά για ένα φορτηγό πλοίο 30 ετών.
Επιστροφή με τόνους λαθραίου πετρελαίου
Στο απάνεμο λιμάνι της Ρόδου το «Eirini 1» επιστρέφει και πάλι στις 30 Νοεμβρίου 2021. Οι λόγοι της προσέγγισης είχαν να κάνουν με επανατροφοδοσία του πλοίου σε βασικά είδη ανάγκης. Στην κεντρική υπηρεσία της ΑΑΔΕ έχει φτάσει πληροφορία σχετικά με το «Eirini 1». Σύμφωνα με αυτήν, το πλοίο φέρεται να εμπλέκεται σε λαθρεμπόριο πετρελαίου. Από την Κεντρική Υπηρεσία της ΑΑΔΕ και την ειδική υπηρεσία που παρακολουθεί τη διέλευση τέτοιων πλοίων δίνεται εντολή να ξεκινήσει συντονισμένος έλεγχος. Πράγματι το κλιμάκιο που μετέβη στη Ρόδο διενήργησε αυτοψία μαζί με άντρες του Λιμενικού. Κατά τον έλεγχο διαπιστώθηκε ότι το πλοίο εμφάνιζε δεξαμενή λυμάτων ή πόσιμου ύδατος, αλλά στην πραγματικότητα διέθετε δεξαμενές πετρελαίου για να πραγματοποιεί λαθρεμπόριο, ενώ εντοπίζονται τόνοι λαθραίων καυσίμων.
Εφυγε… νύχτα με σβηστά φώτα και αφύλαχτο
Το πλοίο δεσμεύεται από τις λιμενικές αρχές και δίνεται εντολή να απαγορευτεί ο απόπλους του. Παράλληλα δίνεται εντολή από την προϊσταμένη της Εισαγγελίας Πρωτοδικών Ρόδου Μαρία Παπαγιαννίδου να υποβληθεί μήνυση για λαθρεμπορία, να κατασχεθεί το πλοίο και να γίνουν συλλήψεις από τις λιμενικές αρχές. Ωστόσο καμία από τις εισαγγελικές εντολές δεν διεκπεραιώθηκε και τα ξημερώματα της Τετάρτης 8 Δεκεμβρίου το πλοίο έφυγε ανενόχλητο από τη Ρόδο με κατεύθυνση προς τα τουρκικά χωρικά ύδατα.
Κατά τη φυγή του εντοπίστηκε από παρατηρητήριο του Πολεμικού Ναυτικού και ενημερώθηκε το λιμενικό. Το πλοίο φέρεται να κινείται «με απενεργοποιημένο σύστημα αναγνώρισης» και «σβηστά φώτα ναυσιπλοΐας». Σκάφος του λιμενικού καταδιώκει το πλοίο και ρίχνει προειδοποιητικές βολές. Είναι όμως αργά.
Πιο αναλυτικά, το σήμα του ΛΣ προς το Κέντρο Επιχειρήσεων αναφέρει:
«Σε συνέχεια ανωτέρω σχετικών αναφέρουμε την 080010/12-21 υπηρεσία μας ενημερώθηκε από στρατιωτικό παρατηρητήριο Αγιος Στέφανος ότι εν θεμάτι πλοίο κινείται με απενεργοποιημένο το αυτόματο σύστημα αναγνώρισης (AIS) και με ταχύτητα εννέα (09) κόμβων ΒΑ προς τουρκικές ακτές. Αμεσα ενημερώθηκε ΠΛΣ 616 υπηρεσίας μας που βρισκόταν σε προγραμματισμένη περιπολία και προέβη σε καταδίωξη ανωτέρου πλοίου διαπιστώνοντας ότι κινείται με σβησμένα φώτα ναυσιπλοΐας. Πραγματοποιήθηκαν προειδοποιήσεις με ηχητικά και φωτεινά σήματα καθώς και προειδοποιητικές βολές σε ασφαλή τομέα με αρνητικά αποτελέσματα. Εν θεμάτι πλοίο συνέχισε ΒΑ προς τουρκικές ακτές και εισήλθε στα τουρκικά χωρικά ύδατα περί την 080040/12-21. Ενημερώθηκε σχετικά εισαγγελέας υπηρεσίας. Από υπηρεσία μας διενεργείται προανάκριση. Παρακαλούμε για την ενημέρωσή σας».
Ο τρόπος που «φυγαδεύτηκε» το πλοίο, η κάλυψη που υπήρξε και η προσπάθεια να θολώσουν τα νερά γεννά ερωτήματα. Εμπειροι αξιωματικοί του Λιμενικού σχολίαζαν στο Documento πως στις περιπτώσεις λαθρεμπορίας δεν συναντούν τέτοιου είδους συμπεριφορές, καθώς συνήθως επιφέρουν την επιβολή προστίμων, αφήνοντας να εννοηθεί ότι το φορτίο του πλοίου ίσως τελικά να μην ήταν πετρέλαιο αλλά κάτι άλλο και ο μέχρι τώρα άγνωστος ιδιοκτήτης να αποτελεί «βαρύ» όνομα.
Γιατί ο ΙΜΟ χαρακτήριζε το «Eirini 1» ύποπτο
Το συγκεκριμένο πλοίο είχε ναυπηγηθεί το 1991 και ήταν τύπου «tanker», ενώ είχε χαρακτηριστεί από τον Διεθνή Οργανισμό Ναυσιπλοΐας (IMO) ως «ύποπτο» (suspect), λόγω συχνών εναλλαγών της σημαίας αλλά και της ονομασίας του.
Συγκεκριμένα, από τον Νοέμβριο του 2007 μέχρι και τον Νοέμβριο του 2008 διέθετε σημαία του Αγίου Χριστοφόρου, νησιωτικού κράτους στην Καραϊβική. Από το 2008 μέχρι και τον Σεπτέμβριο του 2017 κυκλοφορούσε με σημαία του Παναμά. Από τον Σεπτέμβριο του 2017 μέχρι τον Μάρτιο του 2020 πλέει με σημαία της Τανζανίας. Από τον Μάρτιο του 2020 μέχρι τον Δεκέμβριο του 2020 πλέει με σημαία του Τόγκο, στη συνέχεια με σημαία του Καμερούν και από τον Ιούνιο του 2021 μέχρι σήμερα με σημαία της Γουιάνας.
Εκτός όμως από τις συχνές αλλαγές σημαίας, το πλοίο είχε αλλάξει πέντε φορές και ονομασία από το 2007 μέχρι το 2020. Πιο αναλυτικά, από το 2007 μέχρι τον Σεπτέμβριο του 2013 ονομαζόταν «Royal Queen». Από το 2013 μέχρι τον Γενάρη του 2018 «Sifana» και από το 2018 μέχρι τον Μάρτιο του 2020 «Τazihri», για να μετονομαστεί τον Μάρτιο του 2021 σε «Eirini 1».
Ενας ακόμη λόγος για τους οποίους το πλοίο είχε χαρακτηριστεί «ύποπτο» είναι και το γεγονός ότι σε άλλη χώρα έχει «καταστατική έδρα» και αλλού την επιχειρησιακή. Το συγκεκριμένο πλοίο διαθέτει «registration» στα νησιά Μάρσαλ και «καταστατική έδρα» στο Πορτ Σάιντ της Αιγύπτου.
Διπλή έρευνα για την εμπλοκή λιμενικών
Η «φυγάδευση» του πλοίου με αυτό τον εντελώς εξωφρενικό τρόπο προκάλεσε την άμεση κινητοποίηση της προϊσταμένης της Εισαγγελίας Πρωτοδικών Ρόδου Μ. Παπαγιαννίδου, η οποία, όπως μας λένε ασφαλείς πηγές, έμεινε άφωνη με τις εξελίξεις. Είναι χαρακτηριστικό ότι αυτήν τη στιγμή διεξάγονται δύο παράλληλες έρευνες σχετικά με την εμπλοκή λιμενικών στη φυγάδευση του πλοίου και την εξαφάνιση με αυτό τον τρόπο στοιχείων που θα οδηγούσαν στην πάταξη κυκλώματος λαθρεμπορίας.
Η πρώτη έρευνα διενεργείται από την εισαγγελία της Ρόδου έπειτα από εντολή της προϊσταμένης. Η εισαγγελία είχε ζητήσει να υποβληθεί από τις λιμενικές αρχές μήνυση για λαθρεμπορία, να κατασχεθεί το πλοίο και να γίνουν συλλήψεις, Ωστόσο τίποτε από αυτά δεν συνέβη. Ούτε βεβαιώθηκε η πράξη της λαθρεμπορίας ούτε κατασχέθηκε το πλοίο. Αντίθετα, το μόνο που επέβαλαν ήταν η απαγόρευση απόπλου του «Eirini 1». Αυτό όμως πρακτικά σημαίνει ότι το πλοίο θα έπρεπε να φυλάσσεται, κάτι που είτε δεν έγινε καθόλου είτε έγινε πλημμελώς.
Η δεύτερη έρευνα διεξάγεται από την Υπηρεσία Εσωτερικών Υποθέσεων του Λιμενικού Σώματος. Ωστόσο η έρευνα της υπηρεσίας κινείται σύμφωνα με πληροφορίες του Documento μέσα από ένα… σύννεφο νομικίστικων αναγνώσεων που αποπροσανατολίζουν από την ουσία της υπόθεσης και πιθανότατα θέλουν να βγάλουν… λάδι τους συναδέλφους τους. Συγκεκριμένα, το Εσωτερικών Υποθέσεων θεωρεί πως από τη στιγμή που δεν είχε υπάρξει πράξη κατάσχεσης του πλοίου που να αποδεικνύει το αδίκημα της λαθρεμπορίας δεν μπορούσαν να κάνουν κάτι.