Μετά από τα ανατολίτικα παζάρια, ο τούρκος πρόεδρος τελικά έδωσε το πράσινο φως για την είσοδο της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ. Η κίνηση αυτή έρχεται μετά την αναστροφή του τούρκου προέδρου τον περασμένο Ιούλιο, και επιτρέπει στο ΝΑΤΟ να αυξήσει τα μέλη του από τη μια, ενώ δίνει στον Ερντογάν τα ανταλλάγματα που ζήτησε, με προεξάρχον την αγορά F16 από τις ΗΠΑ.
Τι προηγήθηκε
Η Άγκυρα προσπάθησε να αγοράσει αμερικανικά F-16 και να εκσυγχρονίσει αυτά που ήδη κατέχει ως αποζημίωση για την απομάκρυνσή της το 2019 από ένα διεθνές πρόγραμμα υπό την ηγεσία των ΗΠΑ ανάπτυξης και παραγωγής νέων μαχητικών αεροσκαφών F-35. Η Ουάσιγκτον απομάκρυνε την Τουρκία από το σχέδιο όταν η Άγκυρα προχώρησε σε αγορά του αμυντικού συστήματος S-400 από τη Ρωσία παρά τις προειδοποιήσεις των ΗΠΑ.
Η εξέλιξη οδήγησε σε διμερή κρίση μεταξύ των δύο συμμάχων και στην επιβολή κυρώσεων από την Ουάσιγκτον στην Τουρκία τον Δεκέμβριο του 2020 στον τομέα της άμυνας βάσει του νόμου Countering America’s Adversaries Through Sanctions (CAATSA) – η πρώτη φορά που τέτοιες κυρώσεις στόχευαν μέλος του ΝΑΤΟ.
Αυτό έκανε το βέτο της Άγκυρας στην προσπάθεια της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ να αποτελεί αγκάθι σε μια ήδη δύσκολη σχέση με τη Δύση για περισσότερο από ένα χρόνο. Η Σουηδία και η Φινλανδία υπέβαλαν αίτηση για ένταξη τον Μάιο του 2022 μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022.
Του βγήκε το παζάρι
Ο Ερντογάν έπαιξε πολύ καλά το παιχνίδι ισχύος με τους συμμάχους του, χρησιμοποιώντας την ικανότητά του να ασκεί βέτο σε νεοεισερχόμενους στη στρατιωτική συμμαχία για να εξασφαλίσει διάφορες παραχωρήσεις και υποσχέσεις για το καθεστώς του. Αλλά η απόφαση του Ερντογάν μπορεί επίσης να επηρεάστηκε από το ενδιαφέρον για την αποκατάσταση των σχέσεων με τη Δύση και την απομάκρυνση από τη Ρωσία του Πούτιν — παρά την αγάπη του Τούρκου προέδρου να παίζει σε διπλό ταμπλό στην παγκόσμια σκηνή.
Ενώ το ΝΑΤΟ πάλευε να βρει έναν σκοπό μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία το έκανε κλειδί για την παγκόσμια πολιτική για άλλη μια φορά και ο Ερντογάν εκμεταλλεύεται σε μεγάλο βαθμό αυτή την δραματικά αλλαγμένη κατάσταση.
Κέρδη της Τουρκίας
Ο Ερντογάν πήρε πολλές παραχωρήσεις που θα αυξήσουν το πολιτικό του κεφάλαιο, συμπεριλαμβανομένης της δράσης της Σουηδίας κατά των κουρδικών κινημάτων, ενώ το ΝΑΤΟ συμφώνησε να δημιουργήσει έναν νέο «ειδικό συντονιστή για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας» σύμφωνα με το συμφέρον του Ερντογάν να χρησιμοποιήσει το ΝΑΤΟ για την αντιμετώπιση εσωτερικών προκλήσεων, όχι μόνο των συνοριακών συγκρούσεων.
Τον περασμένο χρόνο, η Σουηδία συμφώνησε επίσης να εκδώσει αρκετούς Τούρκους πολίτες για δίκη, παρά τη συνεχιζόμενη διελκυστίνδα μεταξύ της Τουρκίας και των σουηδικών δικαστηρίων. Ανεπίσημα, υπήρχαν υπόνοιες τον περασμένο Ιούλιο ότι η κυβέρνηση Μπάιντεν συμφώνησε να βοηθήσει να ξεπεραστεί το αδιέξοδο του Κογκρέσου σχετικά με την πώληση μαχητικών αεροσκαφών F-16 και άλλου στρατιωτικού εξοπλισμού στην Τουρκία.
Ένα πράγμα που δεν βρίσκεται ρεαλιστικά στο τραπέζι, ωστόσο, είναι η ένταξη της Τουρκίας στην ΕΕ. Η προσχώρηση στην ΕΕ καθορίζεται από μια εντελώς ξεχωριστή διαδικασία και ένα πολύ πιο αυστηρό σύνολο απαιτήσεων. Η δημοκρατική οπισθοδρόμηση στην Τουρκία υπό τον Ερντογάν καθιστά αυτό το ενδεχόμενο ιδιαίτερα απίθανο να συμβεί σύντομα.
Τι κερδίζει το ΝΑΤΟ από την ένταξη της Σουηδίας
Η ένταξη της Σουηδίας, μετά την περσινή είσοδο της Φινλανδίας, ολοκληρώνει το σκανδιναβικό μπλοκ των χωρών του ΝΑΤΟ που γεωγραφικά βρίσκεται κοντά στη Ρωσία. Αλλά ίσως το πιο σημαντικό είναι ότι η Σουηδία, παρά την ιστορία της ουδετερότητάς της, υπήρξε εδώ και καιρό σημαντικός κατασκευαστής πυροβολικού, αεροπλάνων και άλλων όπλων. Είναι σε καλή θέση για να βοηθήσει στον έλεγχο του κρίσιμου εναέριου χώρου πάνω από τη Βαλτική Θάλασσα. Και η επίσημη είσοδός του στο ΝΑΤΟ θα το καταστήσει αμέσως κεντρικό και στρατηγικό μέρος του αναδυόμενου προφίλ άμυνας και ασφάλειας της ΕΕ.
Αντίδραση της Ρωσίας
Αν και στο παρελθόν ο Πούτιν είχε προτείνει ότι θα θεωρούσε την επέκταση του ΝΑΤΟ ως μια επιθετική κίνηση κατά της Ρωσίας, μέχρι στιγμής, υπάρχει μικρή δημόσια αντίδραση. Οι αναλυτές μιλούν συχνά για το πρόβλημα του «διλήμματος ασφαλείας» στις διεθνείς σχέσεις, όπου οι ενέργειες που γίνονται για την αύξηση της ασφάλειας μιας χώρας, ακόμη και αν είναι αμυντικού χαρακτήρα, συχνά θεωρούνται απειλητικές από άλλους. Θα δούμε αν η αυξημένη ισχύς του ΝΑΤΟ προκαλεί οποιαδήποτε απάντηση από τη Ρωσία.
Διαβάστε επίσης: Τουρκία: Ο Ερντογάν δίνει προς έγκριση του κοινοβουλίου την είσοδο της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ
