Ο θεσµός του προέδρου της ∆ηµοκρατίας είναι ιστορικό κατάλοιπο της βασιλευόµενης. Υπό το προηγούµενο σύνταγµα του 1952 (ή και πρωτύτερα) υπήρχε ο µονάρχης ως αρχηγός του κράτους που παρενέβαινε συνταγµατικά και πολιτικά, ενώ τώρα υφίσταται ο πρόεδρος της ∆ηµοκρατίας ως τυπικός ρυθµιστής του πολιτεύµατος.
Ο δήθεν υπερκοµµατικός χαρακτήρας του θεσµού και το υπερβολικό κύρος µε τον οποίο τον ντύνει η κυρίαρχη ιδεολογία δεν έχουν καµιά σχέση µε την πραγµατικότητα. Στον κόσµο των κοινωνικών αντιθέσεων στον οποίο ζούµε και στην κυριαρχία της πολιτικής και των συστηµικών πολιτικών κοµµάτων ο θεσµός δεν µπορεί παρά να είναι αναπόσπαστο κοµµάτι του.
Στην αρχική του εκδοχή, αυτή του 1975, το σύνταγµα εξόπλιζε µε υπερεξουσίες τον πρόεδρο της ∆ηµοκρατίας. Του έδινε για παράδειγµα τη δυνατότητα να διαλύσει τη Βουλή ή να παύσει την κυβέρνηση ή να κηρύξει κατάσταση πολιορκίας, να άρει τις συνταγµατικές ελευθερίες και να επιβάλει ουσιαστικά ένα στρατιωτικό καθεστώς. Γιατί συνέβαινε αυτό;
Επειδή η κυρίαρχη τάξη µετά την πτώση της δικτατορίας φοβόταν την ορµητική άνοδο της λαϊκής οργής και του λαϊκού κινήµατος. Ανησυχούσε ότι θα µπορούσαν να αναδειχθούν µια κοινοβουλευτική πλειοψηφία και µια κυβέρνηση ριζοσπαστική, η οποία θα επιχειρούσε βαθιές αλλαγές, όπως για παράδειγµα αποµάκρυνση από το ΝΑΤΟ, έξοδο από την ΕΟΚ, εθνικοποίηση των στρατηγικών τοµέων της οικονοµίας. Ηθελε εποµένως να υπάρχει µια ακόµη δικλίδα ασφαλείας (εκτός από το βαθύ κράτος των σωµάτων ασφαλείας και των Ενόπλων ∆υνάµεων) που, αν χρειαστεί, να συγκρουστεί µε τη Βουλή και να ανατρέψει οποιοδήποτε τέτοιο εγχείρηµα.
Οι υπερεξουσίες αυτές δεν χρειάστηκε να εφαρµοστούν, καθώς η πορεία των πραγµάτων δεν πήρε τέτοια επικίνδυνη τροπή για το καθεστώς. Τόσο πριν όσο και µετά την εκλογή του ΠΑΣΟΚ το 1981 ο ηγέτης του φρόντισε να παρέχει εγγυήσεις (τόσο στον τότε πρόεδρο της ∆ηµοκρατίας Κ. Καραµανλή όσο και στην πρεσβεία των ΗΠΑ) ότι δεν πρόκειται να εφαρµόσει το ριζοσπαστικό πρόγραµµά του, που περιλάµβανε το σύνθηµα «ΕΟΚ και ΝΑΤΟ το ίδιο συνδικάτο», την «κοινωνικοποίηση» στρατηγικών τοµέων της οικονοµίας, την υιοθέτηση νέου συντάγµατος µέσα από διαδικασία Συντακτικής Συνέλευσης.
Στη συνέχεια, και ορθά, κατά την αναθεώρηση του 1986 οι υπερεξουσίες του προέδρου της ∆ηµοκρατίας αφαιρέθηκαν. Το πολίτευµα όµως µετατράπηκε σε πρωθυπουργοκεντρικό. Ο πρόεδρος της ∆ηµοκρατίας παρέµεινε σε έναν τυπικό και συµβολικό ρόλο, να απολαµβάνει ένα ψευδεπίγραφο κύρος και µια καθόλου ευκαταφρόνητη χορηγία, η οποία φαντάζει προκλητική, ειδικά στις µέρες της νεοφιλελεύθερης, µνηµονιακής φτώχειας, όταν για παράδειγµα οι απόφοιτοι των πανεπιστηµίων µας δεν µπορούν να στήσουν τη ζωή τους εξαιτίας των µισθών πείνας.
Ούτε θα πρέπει να αναζητάµε στον θεσµό του προέδρου της ∆ηµοκρατίας τα δήθεν αντίβαρα στον κυβερνητικό αυταρχισµό και στις αντισυνταγµατικές πρακτικές του. Ο πρόεδρος της ∆ηµοκρατίας εκδίδει και δηµοσιεύει τους νόµους, υπογράφει το (κυβερνητικό) διάταγµα διορισµού της ηγεσίας της ∆ικαιοσύνης κ.λπ., όπως επιτάσσει το σύνταγµα. Αν η κυβέρνηση καταπατά το σύνταγµα, όπως π.χ. µε το άρθρο 16, µόνος θεµατοφύλακας των δικαιωµάτων είναι ο λαός και οι αγώνες του.
Κατά συνέπεια η εκλογή του προέδρου της ∆ηµοκρατίας βρίσκεται πολύ µακριά από τα πραγµατικά προβλήµατα της κοινωνίας µας. Η φτώχεια, η κραυγαλέα κοινωνική ανισότητα και αδικία, η εµπλοκή της χώρας ολοένα και βαθύτερα στους διάφορους πολέµους, η κυριαρχία µιας ασύδοτης και ανάλγητης ολιγαρχίας του πλούτου, αυτά είναι τα ουσιαστικά διακυβεύµατα της εποχής µας.
Διαβάστε επίσης:
Μίμης Δομάζος: Αγωνία για τον «στρατηγό» του ελληνικού ποδοσφαίρου – Στο νοσοκομείο με ανακοπή
Βορίδης καλεί Τραμπ στην Ελλάδα για… μαθήματα: «Να έρθει για να διδαχτεί τι κάνουμε…» (Video)
