Το Εργοστάσιο του Μέλλοντος (Factory of the Future) ξεκίνησε επίσημα τη λειτουργία του την 1η Σεπτεμβρίου, έχει έδρα τη Θεσσαλονίκη και σε διάστημα τριών ετών (2020) θα μπορεί να τροφοδοτεί την παγκόσμια βιομηχανία με «αλάνθαστα» εκτυπωμένα προϊόντα νανοτεχνολογίας σε μεγάλες διατάξεις, που μπορούν να βρουν εφαρμογή σε μία σειρά από τομείς, όπως οι αυτοκινητοβιομηχανίες, τα «πράσινα» σπίτια, η ενέργεια, τα κτίρια, τα «έξυπνα» υφάσματα και οι συσκευασίες.
Ουσιαστικά, το Εργοστάσιο του Μέλλοντος θα παράγει εκτυπωμένες οργανικές ηλεκτρονικές διατάξεις, όπως οργανικά φωτοβολταϊκά για παραγωγή ενέργειας και OLEDs για φωτισμό, μέσα από δύο βασικές γραμμές παραγωγής, οι οποίες θα λειτουργούν πλήρως αυτοματοποιημένα, μηδενίζοντας τα ελαττώματα των προϊόντων και συνεπώς τις απώλειες. Θα υπάρχει, εξάλλου, η δυνατότητα παραγωγής τέτοιων διατάξεων σε πολλά μέτρα, ακόμη και χιλιόμετρα, ή σε δεκάδες τετραγωνικά, ενιαία, και σε ελάχιστο χρόνο (μερικά μέτρα ανά λεπτό).
Η κατασκευή του Εργοστασίου στηρίζεται στο φιλόδοξο πρόγραμμα Smart Line, που χρηματοδοτείται από την ΕΕ -στο πλαίσιο του Horizon 2020- και έχει επτά εταίρους, με πρωταγωνιστή και συντονιστή το Εργαστήριο Νανοτεχνολογίας του ΑΠΘ (LTFN). Οι υπόλοιποι εταίροι είναι βιομηχανίες και ερευνητικά κέντρα από τη Γερμανία (τρεις εταίροι), από την Ολλανδία (ένας), από την Ιταλία (Fiat) και από την Ελλάδα (OET-Organic Electronic Technologies). Το έργο Smart Line έχει διάρκεια τρία χρόνια (θα ολοκληρωθεί τον Αύγουστο του 2020) και προϋπολογισμό περίπου 5,5 εκατομμύρια ευρώ, εκ των οποίων τα 4,3 εκατ. από την ΕΕ.
«Είναι από τα πιο φιλόδοξα προγράμματα, που έχει στόχο την ανάπτυξη της Βιομηχανίας του Μέλλοντος που θα παίξει καθοριστικό ρόλο στον ψηφιακό μετασχηματισμό στην Ελλάδα και στην Ευρώπη» δήλωσε ο διευθυντής του Εργαστηρίου Νανοτεχνολογίας ΑΠΘ και υπεύθυνος του έργου, Στέργιος Λογοθετίδης, κατά την παρουσίαση των εγκαταστάσεων του Κέντρου Οργανικών και Εκτυπωμένων Ηλεκτρονικών στη Θέρμη Θεσσαλονίκης.
Σύμφωνα με τον κ. Λογοθετίδη, ήδη προηγήθηκαν δύο χρόνια δοκιμών για την άριστη λειτουργία των δύο γραμμών παραγωγής, ενώ μέσα στον επόμενο χρόνο το Smart Line θα βελτιστοποιήσει τις μετρήσεις και τον έλεγχο παραγωγής, χρησιμοποιώντας την «οπτική μετρολογία», ταυτόχρονα και κατά τη διάρκεια παραγωγής, ώστε να επιτευχθεί το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα στο προϊόν (99%). Υπογράμμισε, δε, ότι τα οφέλη που θα προκύψουν από το έργο θα μείνουν στην Ελλάδα, συγκεκριμένα στην περιοχή της Θεσσαλονίκης, καθώς πάνω από το 70% των πνευματικών δικαιωμάτων θα ανήκουν στον συντονιστή του και αναλογικά στους εταίρους.
Ο υπεύθυνος της ΟΕΤ, Βασίλης Μάτσκος, ανέφερε ότι η καινοτομία στο έργο Smart Line είναι το λογισμικό που θα χρησιμοποιηθεί, για να παίρνουν τα όργανα της γραμμής παραγωγής τις αποφάσεις και να δίνουν εντολές για τις διορθωτικές κινήσεις που πρέπει να γίνουν, ώστε κατά τη διάρκεια της παραγωγής να επιτυγχάνεται η βέλτιστη ποιότητα στον ελάχιστο χρόνο. «Δημιουργείται ένα διεθνές στάνταρ για τη διαδικασία της παραγωγής στα οργανικά ηλεκτρονικά, αλλά και για την ίδια την παραγωγή» σημείωσε ο κ. Μάτσκος.
Το Smart Line
Αυτό που επιτυγχάνει το Εργοστάσιο του Μέλλοντος είναι η ανάπτυξη έξυπνων συστημάτων, ικανών να ελέγξουν την ποιότητα υλικών σε νανοκλίμακα και νανοδιατάξεις και η ενσωμάτωση αυτών των συστημάτων στις γραμμές παραγωγής, που έχει κατασκευάσει εξολοκλήρου ο συντονιστής του έργου με τη βοήθεια των εταίρων. Ακόμη, επιτυγχάνεται η αυτοματοποίηση στην εκτύπωση των οργανικών ηλεκτρονικών, η βελτιστοποίηση των διατάξεων και η ενσωμάτωσή τους σε εφαρμογές σε διάφορες βιομηχανίες.
Ο χρόνος ζωής των υλικών, μέχρι στιγμής, είναι τα δέκα χρόνια και το βάρος τους ελάχιστο, ενώ έχουν και την ιδιότητα της διαφάνειας. Σε ό,τι αφορά την αυτοκινητοβιομηχανία, η Fiat έχει ήδη δρομολογήσει την κατασκευή ενός οχήματος μικρού κυβισμού, που θα ενσωματώσει στην οροφή του φωτοβολταϊκά, παραγόμενα στο «έξυπνο» Εργοστάσιο του Μέλλοντος.
Στα ηλεκτρικά αυτοκίνητα, το ενεργειακό όφελος των οργανικών φωτοβολταϊκών είναι δεδομένο, ενώ στα συμβατικά ο ρόλος τους είναι βοηθητικός (εξοικονόμηση ενέργειας στο 15%) κυρίως για την ψύξη και θέρμανση του οχήματος.
«Η τεχνογνωσία βρίσκεται εδώ, μπορούμε να πουλήσουμε αυτήν τη γνώση, ακόμη και να νοικιάσουμε τον εξοπλισμό σε εταιρείες που ενδιαφέρονται να παράξουν κάτι συγκεκριμένο. Αυτό ενδιαφέρει τα πανεπιστήμια, που θέλουν να έχουν έσοδα» κατέληξε ο κ. Λογοθετίδης.
