Οι αστροναύτες που είχαν «εγκλωβιστεί» για 9 μήνες στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό επέστρεψαν στη Γη, αλλά τώρα αρχίζει μία νέα δύσκολη περίοδος για εκείνους. Η επιστροφή σε περιβάλλον που κυριαρχεί η βαρύτητα απαιτεί υπομονή και αποκατάσταση αρκετών μηνών, έως ότου οι συνήθειες και οι λειτουργίες του σώματος να επανέλθουν. Μερικές φορές μάλιστα, η αποκατάσταση δεν είναι πλήρης…
«Το διάστημα είναι μακράν το πιο ακραίο περιβάλλον που έχει συναντήσει ποτέ ο άνθρωπος και απλώς δεν έχουμε εξελιχθεί για να αντιμετωπίζουμε τις ακραίες συνθήκες», λέει ο καθηγητής Ντέιμιαν Μπέιλι ο οποίος μελετά την ανθρώπινη φυσιολογία, στο Πανεπιστήμιο της Νότιας Ουαλίας.
Η είσοδος στο διάστημα αλλάζει το ανθρώπινο σώμα. «Σαν να είσαι σε διακοπές», λέει ο αστροναύτης Τιμ Πικ, ο οποίος πήγε στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό το 2015. «Η καρδιά σου… χτυπά εύκολα. Οι μύες και τα οστά σας νιώθουν… άνετα. Πετάς γύρω από τον διαστημικό σταθμό σε αυτό το υπέροχο περιβάλλον μηδενικής βαρύτητας».
Φανταστείτε να περνάτε εβδομάδες ξαπλωμένοι στο κρεβάτι και να μη χρειάζεται να σηκωθείτε ποτέ -αυτή είναι στην πραγματικότητα μια τεχνική που χρησιμοποιούν οι επιστήμονες για να διερευνήσουν τις επιπτώσεις της μηδενικής βαρύτητας- και αρχίζετε να καταλαβαίνετε την εικόνα.
Μυϊκή δύναμη
Αλλά όταν πρόκειται για τη μυϊκή δύναμη, αυτή είναι μια διαφορετική υπόθεση. Ακόμα και η απλή πράξη της ορθοστασίας χρησιμοποιεί μύες σε όλο το σώμα για να σας κρατήσει όρθιους.
Και αυτό δεν συμβαίνει στο περιβάλλον μικροβαρύτητας του ISS. Η μυϊκή δύναμη αποκτά διαφορετικό νόημα όταν τα πάντα είναι σχεδόν ασήκωτα.
«Επιταχυνόμενη γήρανση»
Η καρδιά και τα αιμοφόρα αγγεία λειτουργούν επίσης ευκολότερα, καθώς δεν χρειάζεται πλέον να αντλούν αίμα ενάντια στη βαρύτητα – και αρχίζουν να αποδυναμώνονται.
Και τα οστά γίνονται πιο αδύναμα και εύθραυστα. Θα πρέπει να υπάρχει ισορροπία μεταξύ των κυττάρων που διασπούν τα παλιά οστά και εκείνων που δημιουργούν νέα. Όμως αυτή η ισορροπία διαταράσσεται χωρίς την ανατροφοδότηση και την αντίσταση της εργασίας ενάντια στη βαρύτητα.
«Κάθε μήνα, περίπου 1% των οστών και των μυών τους πρόκειται να “καεί”- πρόκειται για επιταχυνόμενη γήρανση», λέει ο καθηγητής Μπέιλι. Και αυτό γίνεται εμφανές κατά την επιστροφή στη Γη.
Όλα αυτά είναι ο λόγος για τον οποίο οι αστροναύτες πηγαίνουν στο διάστημα έχοντας άριστη φυσική κατάσταση.
Στη συνέχεια, η καθημερινή τους ρουτίνα περιλαμβάνει δύο ώρες άσκησης -ένας συνδυασμός διαδρόμου, ποδηλάτου και ασκήσεων με βάρη- για να διατηρήσουν όσο το δυνατόν περισσότερο την υγεία των μυών και των οστών.
Και τώρα, η Σούνι και ο Μπουτς θα ξεκινήσουν ένα εντατικό πρόγραμμα άσκησης για να ανακτήσουν τη χαμένη τους λειτουργία.
«Πιθανότατα θα χρειαστούν μερικούς μήνες για να χτίσουν τη μυϊκή τους μάζα», λέει η δρ Έλεν Σάρμαν, η οποία ήταν η πρώτη Βρετανίδα στο διάστημα.
Η οστική μάζα θα μπορούσε να χρειαστεί «μερικά χρόνια» μέχρι να ανακτηθεί – αλλά ακόμη και τότε, υπάρχουν «λεπτές αλλαγές στον τύπο των οστών που αναδομούμε μετά την επιστροφή στη Γη, οι οποίες μπορεί να μην επανέλθουν ποτέ σε εντελώς φυσιολογικά επίπεδα».
Αλλά αυτό είναι μόνο οι μύες και τα οστά – το διάστημα αλλάζει ολόκληρο το σώμα.
Ακόμη και οι τύποι των καλών βακτηρίων που ζουν μέσα μας – το μικροβίωμα – μεταβάλλονται. Τα υγρά στο σώμα μετατοπίζονται επίσης στη μικροβαρύτητα.
Αντί να έλκονται προς τα κάτω, προς τα πόδια, όπως στη Γη, τα υγρά μεταφέρονται προς τα πάνω, προς το στήθος και το πρόσωπο.
Το πρησμένο πρόσωπο είναι μια από τις πρώτες αισθητές αλλαγές στο σώμα.
Αλλά αυτό μπορεί επίσης να οδηγήσει σε πρήξιμο στον εγκέφαλο και σε αλλαγές στο μάτι, συμπεριλαμβανομένων του οπτικού νεύρου, του αμφιβληστροειδούς και ακόμη και του σχήματος του ματιού.
Και αυτό το «νευρο-οφθαλμικό σύνδρομο που σχετίζεται με τη διαστημική πτήση» μπορεί να οδηγήσει σε θολή όραση και δυνητικά μη αναστρέψιμη βλάβη.
«Ζαλίζομαι»
Η μικροβαρύτητα διαστρεβλώνει επίσης το αιθουσαίο σύστημα, το οποίο είναι ο τρόπος με τον οποίο ισορροπείτε και αισθάνεστε προς τα πού είναι το πάνω.
Στο διάστημα, δεν υπάρχει ούτε πάνω, ούτε κάτω, ούτε πλάγια.
Αυτό μπορεί να σας αποπροσανατολίσει όταν πηγαίνετε προς τα πάνω αλλά και όταν επιστρέφετε στη Γη.
Ο Τιμ Πικ λέει: «Αυτή η αρχική φάση της παύσης της ζάλης, της ανάκτησης της ισορροπίας σας και της δύναμης να περπατάτε κανονικά, διαρκεί μόλις δύο ή τρεις ημέρες. «Αυτές οι πρώτες δύο ή τρεις ημέρες πίσω στη Γη μπορεί να είναι πραγματικά εξοντωτικές».
Διαβάστε επίσης
«Brain regain» Μητσοτάκη και άλλα νεοφιλελεύθερα παραμύθια!
Καταγγελίες Παπανικολάου κατά Άδωνη: Βάζει τα τρολ του και ζητούν την απόλυσή μου
Η Δικαιοσύνη στη χώρα του Κυριάκου
Επιστρέφει η Ρωσία στους Ολυμπιακούς Αγώνες με τη νέα πρόεδρο της ΔΟΕ;
