Τα SOS και οι τάσεις στη σκηνή από τις παραστάσεις που θα δούμε.
Και ενώ έχουν ήδη ξεκινήσει οι επαναλήψεις παραστάσεων της περσινής σεζόν, που έρχονται με τη φόρα του word of mouth και (πολλές) του sold out, ας ρίξουμε μια ματιά στις νέες παραγωγές. Περιλαμβάνουν all time classic επιλογές, νεοελληνικά έργα που στρίβουν το μαχαίρι στο κόκαλο της σύγχρονης κοινωνίας, ιστορίες εμπνευσμένες από αληθινά γεγονότα, αλλά και έργα που μας έχουν συστηθεί στη μεγάλη οθόνη και τώρα βρήκαν τον δρόμο της θεατρικής σκηνής.
Κοινωνικά και σύγχρονα
Τα κοινωνικά θέματα –ο ρατσισμός, η βία, η κυριαρχία της εικόνας, οι έμφυλες ταυτότητες– δημιουργούν θεματικές που διαπερνούν πολλές από τις παραστάσεις. Το «Σπίτι» του Δημήτρη Καραντζά, μια περφόρμανς-παραβολή για τη βία, τον εθισμό στην εικόνα και την κατάργηση των ψευδαισθήσεων στη σύγχρονη εποχή, κάνει πρεμιέρα στη Μικρή Σκηνή της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση (30/9). Η Συντεχνία του Γέλιου παραμένει πιστή στην ιδέα ενός χειραφετημένου κοινωνικού θεάτρου για νέους και φέτος αναβιώνει την εμβληματική κωμωδία «Τζέλα, Λέλα, Κόρνας και… ο Κλεομένης» του Φόλκερ Λούντβιγκ, με τραγούδια του Φοίβου Δεληβοριά, σε σκηνοθεσία Βασίλη Κουκαλάνι (από 14/10, Σύγχρονο Θέατρο).
Η νέα παραγωγή της εμβληματικής ομάδας Complicité βασίζεται στο μυθιστόρημα της βραβευμένης με Νόμπελ Λογοτεχνίας Ολγκα Τοκάρτσουκ και έχει τίτλο «Οδήγησε το αλέτρι σου πάνω από τα οστά των νεκρών». Ενα έργο μυστηρίου με θεματικές για το σύμπαν, την ποίηση και τον ακτιβισμό (Στέγη Ιδρύματος Ωνάση, 4-7/10). Το «The doctor» θα μας συστήσει τον φετινό χειμώνα η Κατερίνα Ευαγγελάτου (8/12 στο Αμφι-Θέατρο), ένα σύγχρονο θεατρικό θρίλερ που εστιάζει σε κρίσιμα θέματα της σύγχρονης εποχής: στην ηθική της έμφυλης και φυλετικής ταυτότητας, των κοινωνικών προνομίων, της θρησκείας, της ψυχικής υγείας και της σεξουαλικότητας. Με τους Στεφανία Γουλιώτη και Νίκο Χατζόπουλο.
Η σκηνοθέτρια Μαριλένα Κατρανίδου υπογράφει μια ποιητική σκηνική σύνθεση που ανεβαίνει στην Πειραματική Σκηνή του Εθνικού Θεάτρου και εκκινεί από τις ιδέες του φιλοσόφου Μπιουνγκ-Τσουλ Χαν για την «κοινωνία της κόπωσης». Καταθέτει ένα ρέκβιεμ για τον σύγχρονο κόσμο που κρύβει την κούρασή του κάτω από τη σκόνη της υπερδραστηριότητας. Μια παράσταση «από, και για, τους απανταχού κουρασμένους ανθρώπους» (7/11).
Οι ανθρώπινες σχέσεις μπαίνουν στο μικροσκόπιο από την Κλέλια Ανδριολάτου και τον Πάνο Παπαδόπουλο, που σκηνοθετούν και συναντιούνται επί σκηνής στον «Εραστή», ένα από τα πιο αινιγματικά έργα του βραβευμένου συγγραφέα Χάρολντ Πίντερ. Στον πυρήνα του έργου βρίσκονται ο έρωτας και η διαβρωτική πορεία του χρόνου στη ζωή ενός ζευγαριού (Νέος Κόσμος, 15/11).
Ενας ιδιαίτερα επιδραστικός συγγραφέας και σκηνοθέτης της εποχής μας, ο Σάιμον Στόουν, εμπνέεται από την κλασική τραγωδία «Γέρμα» και την ξαναγράφει μεταφέροντάς τη στο σήμερα. Η «Γέρμα» του Λόρκα, που πρωτοανέβηκε το 1934 στη Μαδρίτη και έρχεται στο θέατρο Πόρτα στις 27/10, πραγματεύεται την αδυναμία μιας γυναίκας να τεκνοποιήσει, σε ένα φτωχό συντηρητικό περιβάλλον. Ο Βαγγέλης Θεοδωρόπουλος σκηνοθετεί, με τη Μαρία Κίτσου να ερμηνεύει τον κεντρικό ρόλο.
Ο Αρης Μπινιάρης αναμετριέται ξανά με τον δυστοπικό κόσμο του Προμηθέα (θέατρο Γκλόρια, 27/11) σε μια σύγχρονη ανάγνωση που προσεγγίζει τον μύθο μες στα όρια μιας φυλακής υψίστης ασφαλείας. Στην παράσταση ενσωματώνονται στίχοι του ράπερ Αγνωστος Χειμώνας.
All time classic σταθερά
Τα κλασικά έργα δεν λείπουν ούτε από το φετινό ρεπερτόριο. Η «Δωδέκατη νύχτα» του Ουίλιαμ Σαίξπηρ, 68 χρόνια μετά την πρώτη παρουσίασή της από τον Κάρολο Κουν, ζωντανεύει ξανά στο ιστορικό Υπόγειο σε σκηνοθεσία του Γιάννη Κακλέα με μια ομάδα νέων ηθοποιών. Το έργο δίνει έμφαση στα επίκαιρα ζητήματα σεξουαλικής ταυτότητας και ρευστότητας των φύλων (7/10). Ο Βασίλης Παπαβασιλείου ανοίγει τη σεζόν για το Εθνικό Θέατρο στην Κεντρική Σκηνή Τσίλλερ με την κωμωδία ηθών του Κάρλο Γκολντόνι «Ο ιμπρεσάριος από τη Σμύρνη» και έναν πολυμελή θίασο. Ο «Πλατόνωφ» του Τσέχωφ –το πρώτο του έργο, που το έγραψε σε ηλικία είκοσι ετών– ανεβαίνει στις 16 Οκτωβρίου σε σκηνοθεσία της Δανάης Σπηλιώτη στο Νέο Θέατρο Θησείον. Με οχτώ ερμηνευτές και ζωντανή μουσική επί σκηνής στήνεται ένα καλοκαιρινό πάρτι στην αυλή ενός αρχοντικού που καταρρέει.
Το θέατρο Πορεία επέλεξε το κορυφαίο ψυχογράφημα της ανθρώπινης ύπαρξης, το «Εγκλημα και τιμωρία» του Φιόντορ Ντοστογέφσκι που ακολουθεί την ιστορία του Ρασκόλνικοφ, ενός φοιτητή που πιστεύει πως η διανοητική και ψυχική ανωτερότητα δίνουν δικαίωμα στο άτομο να διαπράττει εγκλήματα για το καλό της ανθρωπότητας. Τη θεατρική μεταφορά υπογράφει ο Θανάσης Τριαρίδης και τη σκηνοθεσία ο Δημήτρης Τάρλοου (23/11). Εναν άλλο Ρώσο συγγραφέα, τον Μιχαήλ Μπουλγκάκοφ, και την «Καρδιά του σκύλου» επέλεξαν οι Εφη Μπίρμπα και Αρης Σερβετάλης για το θέατρο Κιβωτός (Δεκέμβριος). Πρόκειται για ένα ευφυές μείγμα σατιρικής και φιλοσοφικής λογοτεχνίας που ακροβατεί στα όρια της επιστημονικής φαντασίας και του ρεαλισμού, θίγει ζητήματα που αφορούν την ατομική ταυτότητα και εγείρει ερωτήματα για τις συνέπειες των κοινωνικών επιταγών.
Τον «Βασιλιά Ληρ» σκηνοθετεί ο Στάθης Λιβαθινός στο Θέατρο της Οδού Κεφαλληνίας (8/11). Η διασκευή του Στρατή Πασχάλη προσεγγίζει το έργο ως μια σκληρή σκηνική μελέτη γύρω από το θέμα της διαχρονικής πάλης των γενεών. Στον ρόλο του βασιλιά Ληρ η Μπέτυ Αρβανίτη. Το ίδιο έργο ανεβάζει και ο Γιάννης Χουβαρδάς στο Εθνικό Θέατρο τον Δεκέμβριο. «Μια τραγωδία που εκτυλίσσεται σε ένα σύμπαν όπου η εξουσία σημαίνει τα πάντα και η αμφισβήτησή της οδηγεί στο τίποτα» σημειώνεται στην περιγραφή της παράστασης.
Κουστουρίτσα επί σκηνής
Η εμβληματική ταινία «Underground» του Εμίρ Κουστουρίτσα –βραβευμένη με Χρυσό Φοίνικα το 1995– ανεβαίνει στη σκηνή του θεάτρου Ακροπόλ σε διασκευή και σκηνοθεσία Νικίτα Μιλιβόγεβιτς. Η επική ιστορία δύο φίλων, του Μπλάκι και του Μάρκο, παρουσιάζεται με φόντο την πολιτική αναταραχή και τον πόλεμο στην πρώην Γιουγκοσλαβία. Πρωταγωνιστούν οι Βασίλης Χαραλαμπόπουλος, Γιάννης Τσορτέκης και Αλεξάνδρα Αϊδίνη (18/11). Φυσικά θα υπάρχει ορχήστρα που θα παίζει την εμβληματική μουσική του Μπρέγκοβιτς αλλά και πρωτότυπες συνθέσεις.
Αλλη μία αγαπημένη κινηματογραφική ιστορία έρχεται με το «Closer», το πολυβραβευμένο έργο του Πάτρικ Μάρμπερ που μεταφέρθηκε με επιτυχία στη μεγάλη οθόνη από τον Μάικ Νίκολς το 1994. Ανεβαίνει στο θέατρο Χώρα, από τον Δημήτρη Αγιοπετρίτη-Μπογδάνο (4/11).
Νεοελληνικά έργα και αληθινές ιστορίες
Το νέο θεατρικό έργο του Γιάννη Τσίρου («Αόρατη Ολγα», «Αξύριστα πηγούνια») «Αράφ» παρουσιάζεται από τον Οκτώβριο στο θέατρο Αποθήκη (20/10) σε σκηνοθεσία του Γιώργου Παλούμπη. Ενα ακόμη έργο «μικρόκοσμου», μια αλληγορία που βάζει τον άνθρωπο και την κοινωνία στο μικροσκόπιο.
Η βραβευμένη με το Κρατικό Βραβείο Συγγραφής Θεατρικού Εργου για το 2022 Ζέτη Φίτσιου υπογράφει ένα εκρηκτικό ολοκαίνουργιο «Μίξερ» (16/10 στο Μικρό Γκλόρια). Ο συνδυασμός της ξεκαρδιστικής δεκαπεντασύλλαβης γραφής και της μουσικής του Θοδωρή Οικονόμου δημιουργεί ένα σύγχρονο μιούζικαλ τσέπης που επιχειρεί να λειτουργήσει ως «ξόρκι» για την εποχή που ζούμε. Η «Απλή μετάβαση» των Γεράσιμου Ευαγγελάτου και Θέμη Καραμουρατίδη είναι το μιούζικαλ μιας ολόκληρης γενιάς που μεγάλωσε πιστεύοντας ότι θα αλλάξει τον κόσμο αλλά «σκόνταψε» πάνω στην πραγματικότητα. Παρουσιάζεται σε σκηνοθεσία Μίνου Θεοχάρη στο θέατρο Ακροπόλ (από 9/10).
Το θέατρο Επί Κολωνώ παρουσιάζει το πρώτο θεατρικό έργο του Γιώργου Χατζηνικολάου «Στέλιος Κασόνγκο» σε σκηνοθεσία της Ελένης Σκότη. Θίγονται τα επίκαιρα ζητήματα του ρατσισμού και των φυλετικών διακρίσεων. Το κείμενο γράφτηκε έπειτα από έρευνα πάνω στα προβλήματα της μαύρης κοινότητας στην Αθήνα (20/10).
Η Νεφέλη Μαϊστράλη εμπνεύστηκε από ένα διάσημο έγκλημα που συντάραξε την Ελλάδα στις αρχές του 20ού αιώνα, το «Εγκλημα της Χαροκόπου» ή το «Εγκλημα του αιώνα» όπως το χαρακτήρισαν οι δημοσιογράφοι της εποχής. Το 1931 στις όχθες του ποταμού Κηφισού ξεβράστηκαν σακιά που περιείχαν το διαμελισμένο πτώμα ενός άντρα. Η έρευνα της αστυνομίας είχε υποδείξει ως ενόχους την πεθερά, τη σύζυγο, τον ξάδερφό της και την υπηρέτρια του σπιτιού. Η κοινή γνώμη συνταράσσεται τότε όχι μόνο από την αγριότητα του εγκλήματος, αλλά κυρίως από το γεγονός ότι οι βασικοί δράστες ήταν γυναίκες.
Το έργο «Κακούργα πεθερά» σε σκηνοθεσία Θανάση Ζερίτη είναι εμπνευσμένο και από το ομώνυμο τραγούδι του 1931 του Ιάκωβου Μοντανάρη (θέατρο Πόρτα 4/12). Η σκηνοθέτρια Μάρθα Μπουζιούρη καταθέτει μια παράσταση θεάτρου ντοκιμαντέρ αγγίζοντας ένα επίπονο και εκκωφαντικά επείγον θέμα με την πολύτιμη συμβολή μιας καλλιτεχνικής ομάδας που αποτελείται αποκλειστικά από γυναίκες.
Η παράσταση «Pietà» ψηλαφεί το προσωπικό και συλλογικό τραύμα της γυναικοκτονίας. Εμπνευση και οδηγός της παράστασης στάθηκαν πέντε γυναίκες-μητέρες που βίωσαν την υπέρτατη απώλεια: οι Κούλα Αρμουτίδου (μητέρα Ελένης Τοπαλούδη), Ελένη Κρεμαστιώτη (μητέρα Ερατούς Μανωλακέλλη), Κατερίνα Κώτη (μητέρα Ντόρας Ζαχαριά), Αλεξάνδρα Μάκου (μητέρα Γαρυφαλλιάς Ψαρράκου) και Ρόζα Φωτιάδου (μητέρα Σοφίας Σαββίδου) (6/10, Θέατρο του Νέου Κόσμου).
Ο συγγραφέας Θανάσης Τριαρίδης και η σκηνοθέτρια Ελενα Σωκράτους, μετά τη συνεργασία τους στο «Lebensraum», συναντιούνται ξανά στον θεατρικό μονόλογο «HIV» που αφηγείται την ιστορία της Νιγηριανής εργαζόμενης στο σεξ και θύματος τράφικινγκ Επίφανι Γκούντμαν που διαπομπεύτηκε για «λόγους δημόσιας υγείας» από τον Ανδρέα Λοβέρδο και τελικά αυτοκτόνησε στην Αθήνα το 2012 (θέατρο Σταθμός, 23/09).
Υπό το βάρος της Ιστορίας
Τα τελευταία χρόνια το θέατρο αντλεί έμπνευση από γεγονότα και προσωπικότητες που σημάδεψαν τη σύγχρονη ελληνική ιστορία, όπως ο Εμφύλιος Πόλεμος και η Αντίσταση, αλλά και από ανθρώπινες ιστορίες που «ξεθάβονται» από τα συρτάρια της μνήμης και έτσι παραμένουν ζωντανές. Μία πρόταση-έκπληξη έρχεται από την ομάδα Τα Μπάσταρδα του Σίσυφου η οποία παρουσιάζει τη «Σήψη» (από 28/10, Θέατρο Καλλιρόης), βασισμένη στην «Ιστορία (κωμικοτραγική) του νεοελληνικού κράτους» – το θρυλικό βιβλίο του Βασίλη Ραφαηλίδη. Είναι, όμως, και εμπνευσμένη από «Το μεγάλο μας τσίρκο» που μας μεταφέρει στα χρόνια του Καραϊσκάκη και του Κολοκοτρώνη αλλά και στην Ελλάδα του σήμερα.
«Το νούμερο 31328» του Ηλία Βενέζη αποτυπώνει την πραγματική εμπειρία του συγγραφέα στα τάγματα εργασίας μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή. Ενα νέο αγόρι ξεκινάει ένα μεγάλο ταξίδι στα βάθη της Τουρκίας με τα πόδια χωρίς παπούτσια, φαγητό και νερό. Στο Θέατρο του Νέου Κόσμου (από 11/12) σε σκηνοθεσία του Βασίλη Μαυρογεωργίου.
Η «Constantinopoliad, an epic», περφόρμανς που δημιούργησαν η εικαστική καλλιτέχνιδα Kάθριν Χάμιλτον, γνωστή και ως Sister Sylvester, με την Αιγύπτια μουσικό Νταντά ελ Σάζλι, εικονοποιεί τις σελίδες της «Κωνσταντινουπολιάδας», του ημερολογίου που είχε κρατήσει ο Καβάφης όταν ο ίδιος και η οικογένειά του εγκατέλειψαν την Αλεξάνδρεια (21-26/11, Ωνάσειος Βιβλιοθήκη).
Δέκα δυνατές επιστροφές
«Η άνοδος του Αρτούρο Ούι» του Μπέρτολτ Μπρεχτ (Ark, 18/10)
«Καλά, εσύ σκοτώθηκες νωρίς» του Χρόνη Μίσσιου (Σύγχρονο Θέατρο, 25/09)
«Goodbye Lindita» του Μάριο Μπανούσι (Εθνικό Θέατρο, 20/9)
«Κωλόκαιρος» του Αντώνη Τσιοτσιόπουλου (Χώρα, 4/10)
«Αρκουδοράχη» του Εντ Τόμας (Θησείον, 12/10)
«Ο τυχαίος θάνατος ενός αναρχικού» του Ντάριο Φο (Γκλόρια, 1/10)
«Μια άλλη Θήβα» του Σέρχιο Μπλάνκο (Θέατρο του Νέου Κόσμου, 2/10)
«Ο καθένας πεθαίνει μόνος του» του Χανς Φάλαντα (Studio Μαυρομιχάλη, 30/09)
«Κωσταλέξι» από την 812: Coal Theatre Company (Θέατρο της Οδού Κυκλάδων – Λευτέρης Βογιατζής, 23/10)
«Τσιτάχ. Η ερημιά του τερματοφύλακα» του Βασίλη Κατσικονούρη (Θέατρο Σταθμός, 07/10)