Τα κορίτσια του θρυλικού κατασκόπου στην εποχή του #MeToo.
Οι ταινίες του Τζέιµς Μποντ –λόγω της διαχρονικής δηµοφιλίας και επιδραστικότητάς τους, αλλά και της εποχής του #MeToo που επιχειρεί να αποδοµήσει τις κυρίαρχες αφηγήσεις πάνω σε έµφυλα ζητήµατα– µπαίνουν στο κάδρο και για τον τρόπο που χτίζουν και αναπαριστούν τα θρυλικά Bond girls (ένα ολόκληρο brand από µόνα τους). Το 1962 –όταν ο Σον Κόνερι υποδύθηκε για πρώτη φορά τον ήρωα του Iαν Φλέµινγκ στον «∆ρα Νο»– ο πράκτορας 007 χτίστηκε ως χαρακτήρας που ενσαρκώνει τη φαντασίωση του κυρίαρχου και ακαταµάχητου αρσενικού που µοιράζει τον χρόνο του ανάµεσα σε επικίνδυνες αποστολές και εκθαµβωτικές γυναικείες παρουσίες.
Ο 007 παίρνει πάντα το κορίτσι
Ο πρώτος Μποντ κοιµάται κάτω από έναν φοίνικα και ξυπνάει από το τραγούδι µιας πανέµορφης γυναίκας, που βγαίνει από τη θάλασσα µε λευκό µπικίνι και ασορτί ζώνη από την οποία κρέµεται ένα καταδυτικό µαχαίρι. Η Ούρσουλα Αντρες µένει στην ιστορία ως το πρώτο κορίτσι του Τζέιµς Μποντ και φοράει το πιο διάσηµο λευκό µαγιό στη διαδροµή του σινεµά. Η εντυπωσιακή εµφάνιση της Χάλι Μπέρι µε πορτοκαλί µπικίνι στην ταινία «Πέθανε µια άλλη µέρα» (2002) αποδεικνύει ότι το µοτίβο παραµένει αµετάβλητο µες στα χρόνια. Ο Μποντ σώζει τον κόσµο και παίρνει πάντα το κορίτσι.
Οπου και να βρίσκεται, ο διασηµότερος πράκτορας του κόσµου δεν έχει παρά να σηκώσει το βλέµµα του πάνω σε κάποια ακαταµάχητη γυναίκα όπως η Χάνι Ράιντερ (Ούρσουλα Αντρες), η Πούσι Γκάλορ –o σεξιστικός τόνος εδώ δεν είναι καν υπαινικτικός, είναι χυδαίος: σε σλανγκ µετάφραση το όνοµα σηµαίνει «µουνάκι µε το τσουβάλι»– (Ονορ Μπλάκµαν) ή η Ξένια Ονατόπ –Αποπάνοβα στην ελληνική µεταφορά του ονόµατος– (Φάµκε Γιάνσεν). Η Ντανιέλα Μπιάνκι ως Τατιάνα Ροµάνοβα στην ταινία «Από τη Ρωσία µε αγάπη» (1963) είναι µια Σοβιετική κατάσκοπος που ταξιδεύει µε τον Μποντ και ενώ διαφαίνεται ότι στην πορεία θα τον προδώσει, εκείνος τη µαγεύει µε τη γοητεία του και εγκαταλείπει τη χώρα της. Η Όνορ Μπλάκµαν ως Πούσι Γκάλορ στον «Goldfinger» (1964) είναι η δυναµική πιλότος του εχθρού αλλά πέφτει θύµα της γοητείας του Μποντ και τον βοηθάει να τον κατατροπώσει. Η Ακίκο Γουακαµπαγιάσι ως Ακι στο «Ζεις µονάχα δυο φορές» (1967) είναι µια Γιαπωνέζα πράκτορας της SIS την οποία σκοτώνει ο Μποντ γιατί προσπαθεί να τον δηλητηριάσει ύστερα από µια έντονη ερωτική νύχτα. Η Τζέιν Σέιµουρ ως Σολιτέρ στο «Ζήσε κι άσε τους άλλους να πεθάνουν» (1973) είναι η πνευµατική γκουρού του κακού Κανάνγκα και χάνει τα µοναδικά της χαρίσµατα αφού συνευρίσκεται ερωτικά µε τον θρυλικό κατάσκοπο.
Ηδη από τη δεκαετία του ’60 τα Βοnd girls εξελίσσονται, βιώνουν πιο έντονα τη σεξουαλικότητά τους, κερδίζουν κοµµάτια ανεξαρτησίας και διαφοροποιούνται από αρκετές στερεότυπες κινηµατογραφικές απεικονίσεις της προηγούµενης δεκαετίας. Παρά ταύτα, η γυναίκα λειτουργεί συµπληρωµατικά δίπλα στον Μποντ, όσο χειραφετηµένη και ανεξάρτητη και αν είναι (ας θυµηθούµε την Γκρέις Τζόουνς στο «Επιχείρηση Κινούµενος Στόχος» του 1985) και η γοητεία της χρησιµοποιείται για να εδραιώσει και να αναπαράγει τον µύθο του θρυλικού αρσενικού.
Οι περισσότερες από τις πρωταγωνίστριες καταλήγουν στο κρεβάτι του Μποντ (σπάνια µε άλλους άντρες) και αρκετές στο τέλος πληρώνουν βαρύ τίµηµα και πεθαίνουν. Μια έρευνα πάνω στη σειρά ταινιών του Μποντ η οποία δηµοσιεύτηκε το 2009 στο περιοδικό «Sex Roles» κατέδειξε ότι µέχρι το 2002 (δηλαδή µέχρι και την 20ή ταινία του – «Πέθανε µια άλλη µέρα») ο Βρετανός πράκτορας είχε ερωτικές επαφές µε 46 διαφορετικές γυναίκες και ερωτοτρόπησε µε 52. Η νεότητα είναι ακόµη ένα στοιχείο άρρηκτα συνδεδεµένο µε τους γυναικείους χαρακτήρες του Μποντ. Η Μόνικα Μπελούτσι αποτελεί τη µοναδική εξαίρεση που έσπασε αυτό τον κανόνα µε τον ρόλο της Λουτσία Κάρα στο «Spectre».
Μπορεί µια γυναίκα να υποδυθεί τον Μποντ;
Η µατιά του Τζειµς Μποντ πάνω στη γυναίκα παραµένει ηδονοβλεπτική και βυθισµένη σε έναν ρετρό σεξισµό, παρά τις µικρές φεµινιστικές δόσεις στο σενάριο και τις δυναµικές πρωταγωνίστριες που επιχειρούν να προσαρµόσουν την κινηµατογραφική αφήγηση στην εποχή του #MeToo. Σε µια περίοδο που αµφισβητείται το εδραιωµένο πλαίσιο δεκαετιών είναι φυσικό να πυκνώνουν η συζήτηση και η αντιπαράθεση. H ιδέα ότι µια γυναίκα ηθοποιός αξίζει κάποια στιγµή να ενσαρκώσει τον 007 κάνει την εµφάνισή της εδώ και αρκετά χρόνια σε δηµοσιεύµατα και κοινωνικά δίκτυα.
Ο Ντάνιελ Κρεγκ, ο οποίος έχει δηλώσει ότι αποχωρεί από το franchise µετά το «No time to die», εξήγησε στο «Radio Times» γιατί πιστεύει ότι δεν χρειάζεται να υποδυθεί τον συγκεκριµένο ρόλο µια γυναίκα στο µέλλον. «Θα πρέπει να υπάρχουν καλύτεροι ρόλοι για γυναίκες και έγχρωµους ηθοποιούς» λέει και προσθέτει: «Γιατί πρέπει µια γυναίκα να υποδύεται τον Τζέιµς Μποντ, όταν σίγουρα υπάρχει ένας εξίσου καλός ρόλος µε τον Τζέιµς Μποντ αλλά για γυναίκα;». Στο ίδιο πλαίσιο κινείται και η παραγωγός Μπάρµπαρα Μπρόκολι η οποία δήλωσε στο «Variety» το 2020: «Μπορεί να έχει οποιοδήποτε χρώµα, αλλά ο Τζέιµς Μποντ είναι άντρας».
Εξάλλου, δεν είναι λίγοι αυτοί που επιθυµούν ο Τζέιµς Μποντ (και φυσικά τα κορίτσια του) να παραµείνει ακριβώς όπως καθιερώθηκε και αγαπήθηκε από το ευρύ κοινό, προσαρµοσµένος απλώς στο πνεύµα της εποχής. Χωρίς φαντεζί αυτοκίνητα, εντυπωσιακά γκάτζετ και πανέµορφες γυναίκες, σίγουρα θα µιλούσαµε για ένα εντελώς διαφορετικό brand. Οταν ένα τεράστιο κοµµάτι της κινηµατογραφικής βιοµηχανίας βρίθει σεξισµού και στερεότυπων αφηγήσεων για τη γυναίκα, ο πράκτορας 007 (φτιαγµένος ακριβώς για να αρέσει σε όλους) δεν θα µπορούσε να αποτελεί εξαίρεση. Από την άλλη πλευρά, οι µύθοι φτιάχνονται και για να αποδοµούνται.
«Στον πυρήνα του παραµένει ο ίδιος χαρακτήρας, όπως είχε ξεκινήσει να τον γράφει ο Ιαν Φλέµινγκ. Είναι σεξιστής και µισογύνης» σχολιάζει σε συνέντευξή του ο Κρίστοφ Λίντνερ, καθηγητής ΜΜΕ και Πολιτισµού στο Πανεπιστήµιο του Αµστερνταµ και συγγραφέας του βιβλίου «Το φαινόµενο Τζέιµς Μποντ: Μια κριτική µατιά». «Εχει ακριβώς την ίδια απήχηση µε τη σειρά “Mad men”, είναι µια ένοχη απόλαυση. Πιάνεις τον εαυτό σου να σου αρέσει κάτι ενώ ξέρεις ότι είναι λάθος» προσθέτει ο Λίντνερ. Αυτό το στοιχείο δεν είναι κάτι που δεν γνωρίζει και η παραγωγή των ταινιών. Γι’ αυτό το 1995 η Τζούντι Ντεντς αποκαλεί τον Μποντ σεξιστή, µισογύνη και δεινόσαυρο στην ταινία «Επιχείρηση χρυσά µάτια».
