Νέες αυξήσεις 8%-63% στις τιμές του ηλεκτρισμού ανακοινώθηκαν για το Δεκέμβριο.
Από το καλοκαίρι του 2021 μας τσουλουφρίζουν συνεχώς οι λογαριασμοί του ηλεκτρικού ρεύματος. Υπάρχει ένα ερώτημα: Πώς φθάσαμε από τα 6,71 ευρώ που ήταν η τιμή της μεγαβατώρας το 2005, χωρίς μάλιστα τις πρόσθετες επιβαρύνσεις από τις ρυθμιζόμενες χρεώσεις που το 2005 δεν υπήρχαν, στους σημερινούς ληστρικούς λογαριασμούς.
Η κυβέρνηση ισχυρίζεται ότι για την αύξηση των τιμών του ρεύματος ευθύνεται η διεθνής ενεργειακή κρίση και ο Πούτιν. Φυσικά λέει ψέματα και θα το αποδείξουμε.
Διεθνείς ενεργειακές κρίσεις έχουν υπάρξει και πριν από το 2020. Όπως το 2009 και το 2016-2017 καμία όμως από αυτές δεν είχε ως συνέπεια αυξήσεις στις τιμές του φυσικού αερίου και του ηλεκτρικού ρεύματος.
Ποιες ήταν οι διαφορές μεταξύ των περιστατικών αφ’ ενός του 2009 και 2016-2017 και αφ’ ετέρου 2022-2024 που οδήγησαν σε τόσο διαφορετικά αποτελέσματα;
Είναι τέσσερες πλευρές του νεοφιλελευθερισμού στην ενέργεια: α) Η λειτουργία του target model στην Ελλάδα από τον Νοέμβριο 2020. β) Η λειτουργία του χρηματιστηρίου ενέργειας (ξεκίνησε τη λειτουργία του τον Ιούνιο του 2020, είχε ψηφιστεί η ίδρυση του τον Ιούνιο 2018) και μάλιστα σε αντίθεση με τις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες εδώ με απόφαση Μητσοτάκη – Χατζηδάκη περνάει το 100% της ηλεκτρικής ενέργειας από το Χρηματιστήριο όταν στις άλλες χώρες περνάει το 20-40% και σε κάποιες ελάχιστο π.χ. στη Γερμανία και τη Γαλλία το 29% της ενέργειας πωλείται στη χρηματιστηριακή αγορά, στην Ιταλία το 11%, ενώ στην Πολωνία μόλις το 1%. γ) Η πλήρης ιδιωτικοποίηση της ΔΕΗ το 2021 μέσω της αύξησης του μετοχικού κεφαλαίου (ΑΜΚ) της ΔΕΗ κατά 750 εκατομμύρια ευρώ, στην οποία, με απόφαση του Υπερταμείου, δεν συμμετείχε το Δημόσιο με αποτέλεσμα τη μείωση του ποσοστού του από 51,23% σε 34,12%. δ) Η πρόωρη και βίαιη απολιγνιτοποίηση (με απόφαση της κυβέρνησης το 2020) με συνέπεια την απόλυτη πρωτοκαθεδρία του φυσικού αερίου (ΦΑ) στην ηλεκτροπαραγωγή πάνω από το 40%.
Η λειτουργία target model και του Χρηματιστηρίου Ενέργειας βάσει του “target model” αποτελούν σημαντικές ποιοτικές μεταβολές και οδήγησαν σε ακόμη μεγαλύτερες και ριζικότερες αλλαγές
Η ουσία του target model είναι ότι με αυτό καθιερώθηκε η χρηματιστηριοποίηση του ρεύματος.
Όταν καθιερώθηκε το target model, χαιρετίσθηκε από τον κ. Χατζηδάκη και όχι μόνο, ως το μέσον για να πέσουν οι τιμές ρεύματος και για να διεισδύσουν οι ΑΠΕ με επενδύσεις του ιδιωτικού τομέα χωρίς κρατικές ενισχύσεις ή εγγυήσεις. Και τα δύο διαψεύσθηκαν παταγωδώς.
Η πραγματικότητα απέδειξε ότι το target model οδήγησε σε μόνιμα αυξημένες τιμές ρεύματος διότι:
- αποσυνέδεσε τις τιμές από το κόστος παραγωγής
- οδήγησε σε μόνιμα υψηλές τιμές σε σχέση με το κόστος. Οι τιμές που προσφέρονται στο χρηματιστήριο ηλεκτρικής ενέργειας από τις μονάδες ΦΑ είναι κατά κανόνα πολύ μεγαλύτερες από το κόστος παραγωγής.
Συμπέρασμα, για την ακρίβεια στο ηλεκτρικό ρεύμα φταίει ο νεοφιλελευθερισμός, διότι οι νεοφιλελεύθερες πολιτικές στην Ελλάδα και Ε.Ε. μετέτρεψαν την ενέργεια από κοινωνικό αγαθό σε χρηματιστηριακό προϊόν και ιδιωτικοποίησαν όλες τις βασικές δημόσιες ενεργειακές επιχειρήσεις και ως συνέπεια είχαμε τη δημιουργία καρτέλ από τα 5 ιδιωτικά ολιγοπώλια που ελέγχουν το χώρο. Όσο η ΔΕΗ ήταν δημόσια απορροφούσε τις αυξήσεις. Η σημασία να υπάρχει Δημόσια Επιχείρηση Ηλεκτρισμού επιβεβαιώνεται και από το γεγονός ότι την περίοδο 2016-2019 δεν έγιναν αυξήσεις στην τιμή του ρεύματος (ήταν 9 λεπτά η τιμή της κιλοβατώρας) παρότι η τότε κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ εφάρμοζε μνημονιακές πολιτικές. Συνεπώς η κυρίαρχη αιτία είναι ότι το ρεύμα από κοινωνικό αγαθό έγινε χρηματιστηριακό εμπόρευμα με τις ευρωπαϊκές οδηγίες και κατευθύνσεις
Εκτός όμως από τις βασικές ευθύνες που έχει η Ε.Ε. για όλα τα ανωτέρω υπάρχουν και πολιτικές ευθύνες της κυβέρνησης Μητσοτάκη διότι οι τιμές στην Ελλάδα αυξάνονται περισσότερο και για μεγαλύτερο διάστημα από ότι στην υπόλοιπη Ευρώπη.
Αυτές είναι: α) η απόφαση της κυβέρνησης να περνάει το 100% της ηλεκτρικής ενέργειας από το Χρηματιστήριο όταν στις άλλες χώρες περνάει το 20-40%
β) το ξεπούλημα της ΔΕΗ και τη μετέτρεψε σε ΙΕΗ
γ) προχώρησε πρώτη από όλες τις χώρες στη βίαιη και πρόωρη απολιγνιτοποίηση
δ) γιατί ενώ επιτρέπεται να γίνουν ενέργειες μονομερώς από τα κράτη μέλη δυνάμει της αναθεωρημένης μετά την ενεργειακή κρίση του 2022, ενωσιακής νομοθεσίας (Οδηγία 2024/1711), η κυβέρνηση δεν έχει κάνει τίποτα. Η αναθεωρημένη οδηγία επιτρέπει την επιβολή πλαφόν σε ό,τι αφορά την αγορά της λιανικής
Επειδή λοιπόν η τιμή του ρεύματος διαμορφώνεται κατά 90% από την τιμή της χονδρικής μέσω τη ρήτρα αναπροσαρμογής που από 1.1.2024 βαφτίστηκε «Μηχανισμός Διακύμανσης». Ο τρόπος δηλαδή με τον οποίο λειτουργεί το Χρηματιστήριο Ενέργειας είναι αισχρός διότι η χοντρική τιμή δεν διαμορφώνεται από το κόστος παραγωγής της κάθε πηγής ενέργειας συν ένα λογικό κέρδος αλλά, ο τελευταίος του καρτέλ που πουλάει ρεύμα για να συμπληρωθούν οι ποσότητες που καταναλώνουμε και χρησιμοποιούμε, ορίζει την τιμή για όλους!
Αυτός ο απαράδεκτος τρόπος διαμόρφωσης της χοντρικής τιμής έχει ως αποτέλεσμα να αισχροκερδεί με ιλιγγιώδη υπερκέρδη το καρτέλ των τεσσάρων μεγαλοεπιχειρηματιών (Μυτιληναίος με την Protergia, Περιστέρης με την Ήρων Ενεργειακή, Λάτσης με την Elpedison και Μυτιληναίος και Βαρδινογιάννης με την Korinthos Power) που παράγουν ρεύμα από το φυσικό αέριο καθώς και οι μεγαλομέτοχοι της ιδιωτικής πλέον ΔΕΗ η οποία πρέπει να αλλάξει όνομα και να ονομαστεί ΙΕΗ.
Για να αντιμετωπίσει τη λαίλαπα των αυξήσεων η κυβέρνηση φοβούμενη κοινωνική έκρηξη επιδότησε για ένα διάστημα τους λογαριασμούς. Ουσιαστικά όμως αυτό που έκανε είναι ότι έδωσε 9 δισ. στους ιδιώτες ηλεκτροπαραγωγούς δηλαδή επιδοτήσαμε τα υπερκέρδη τους.
Συνεπώς επιβάλλεται να υπάρξει ένα παλλαϊκό κίνημα με σύνθημα «Ρεύμα φτηνό για το λαό και όχι πράσινα κίτρινα μπλε και πορτοκαλί παραμύθια»
Οριστική λύση βέβαια ώστε να έχουμε ρεύμα φτηνό για όλο το λαό μπορεί να υπάρξει μόνο αν καταργηθεί το target model και το Χρηματιστήριο Ενέργειας και να Ηλεκτρικό Ρεύμα γίνει πάλι δημόσιο αγαθό μέσα από μια σύγχρονη ενιαία καθετοποιημένη Δημόσια ΔΕΗ.
* Ο Θανάσης Πετράκος είναι πρώην βουλευτής, στέλεχος της Ενωτικής Πρωτοβουλίας ΜεΡΑ25 – Ανατρεπτικής Οικολογικής Αριστεράς.
Διαβάστε επίσης: