Τέσσερα βιβλία για την Ευρώπη, με αφορμή τις πρόσφατες Ευρωεκλογές, τα αποτελέσματα των εκλογών στο Ηνωμένο Βασίλειο αλλά και τον σημερινό δεύτερο γύρο των βουλευτικών εκλογών στη Γαλλία.
«Αυτή είναι η ιστορία μιας φιλοδοξίας, ενός ονείρου, μιας ψευδαίσθησης, όπως θα έλεγαν μερικοί. Είναι η ιστορία ενός σχεδίου, μιας μακροχρόνιας και βασανιστικής προσπάθειας να ενωθούν ποικίλοι, διαφορετικοί και ετερογενείς λαοί, να τους δοθεί μια συλλογική ταυτότητα χωρίς να τους αφαιρεθεί η ατομική ταυτότητά τους, ώστε να γίνουν “εμείς οι Ευρωπαίοι”, nos Europai, όπως έλεγε τον 17ο αιώνα ο Άγγλος επιστήμονας, φιλόσοφος και πιστός υπηρέτης του βρετανικού στέμματος Φράνσις Μπέικον». Έτσι ξεκινάει το βιβλίο «Η επιδίωξη της Ευρώπης: Μια ιστορία» (εκδ. Αλεξάνδρεια, μτφρ. Ελένη Αστερίου) του Άντονι Πάγκντεν, ο οποίος δίδαξε στα πανεπιστήμια του Καίμπριτζ, της Οξφόρδης και στο Χάρβαρντ, προτού γίνει καθηγητής στο Johns Hopkins και στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας, στο Λος Άντζελες.
Ο καθηγητής Ιστορίας και Πολιτικών Επιστημών στο βιβλίο του διερευνά τον τρόπο που δημιουργήθηκε η Ευρωπαϊκή Ένωση, η οικονομική και πολιτική οντότητα των περίπου 450 εκατομμύρια πολιτών που προέρχονται από τόσο ανομοιογενείς κοινωνίες και κουλτούρες. Ο Πάγκντεν αξιοποιεί ένα ευρύ φάσμα υλικών από επίσημα ντοκουμέντα μέχρι τη λογοτεχνία μελετώντας σε βάθος την ιστορία της ευρωπαϊκής ενοποίησης (και την αξιοσημείωτη αντοχή της στους πάσης φύσεως κλυδωνισμούς) από τα τέλη των Ναπολεόντειων Πολέμων, που πρωτοεμφανίστηκε η ιδέα, έως το Brexit.
Ο Ίαν Κέρσοου είναι από τους πιο αξιόπιστους ιστορικούς στο πεδίο του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου, καθώς και από τους σημαντικότερους βιογράφους του Χίτλερ. Η μελέτη του Άγγλου Ιστορικού «Η Ευρώπη σε δίνη. 1950-2017» (εκδ. Αλεξάνδρεια, μτφρ. Μενέλαος Αστερίου) έρχεται ως συνέχεια εκείνης με τίτλο «Στην κόλαση των δύο πολέμων» και αφορά την ιστορία της Ευρώπης όπως διαμορφώθηκε από τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια μέχρι σήμερα.
Ο Κέρσοου ξεκινά τη μελέτη του από τις αλλαγές που προέκυψαν από τον Ψυχρό Πόλεμο και εν συνεχεία αναλύει τις εξελίξεις που συντελέστηκαν στις δύο πλευρές της Ευρώπης σε πολιτικό, οικονομικό, κοινωνικό, ιδεολογικό και πολιτιστικό πεδίο. Εστιάζει στο μεταπολεμικό «οικονομικό θαύμα» που είχε επακόλουθο την ανάδυση και την κυριαρχία του καταναλωτισμού, μελετά τη ρήξη με τις αξίες του παρελθόντος –όπως εκφράστηκε μέσα από τα κινήματα αμφισβήτησης της δεκαετίας του 1960–, την οικονομική άνθηση την οποία διαδέχτηκε η πετρελαϊκή κρίση του 1973, τις συνθήκες που ανάγκασαν τις χώρες της Ευρώπης σε αλλαγή πλεύσης στην κοινωνική πολιτική τις επόμενες δεκαετίες και καταλήγει στις συνέπειες της παγκοσμιοποίησης όπως τις βιώνουμε σήμερα.
Η έκδοση «Η ιδέα της Ευρώπης» (εκδ. Δώμα, μτφρ. Θ. Σαμαρτζής) περιλαμβάνει το περίφημο δοκίμιο του Τζορτζ Στάινερ για την ευρωπαϊκή ιδέα, η οποία σε θεωρητικό επίπεδο υπήρξε σπουδαία, ωστόσο στην υλοποίησή της προσέκρουσε στην πραγματικότητα. Ο Στάινερ, από τους σημαντικότερους στοχαστές της εποχής μας αναφέρεται στην πολιτισμική ταυτότητα της Ευρώπης αλλά και στο φάντασμα της ιστορικής παρακμής που πλανάται πάνω από αυτήν.
«Είναι ζωτικής σημασίας για την Ευρώπη να διατρανώσει ορισμένες εξάρσεις της ψυχής, τις οποίες ο εξαμερικανισμός του πλανήτη ―με όλα του τα πλούτη και όλη του την απλοχεριά― έχει ρίξει στο σκοτάδι, ορισμένα ιδανικά συνδεόμενα με τη σχόλη, την ιδιωτικότητα, τον αναρχικό ατομικισμό, τα οποία σχεδόν πνίγονται μέσα στην επιδεικτική κατανάλωση και την ομοιομορφία του αμερικανικού μοντέλου» αναφέρει ο Στάινερ. Τονίζει πως οι εποχές αλλάζουν άρδην και αυτό μας κάνει είτε το θέλουμε είτε όχι να συμφιλιωθούμε με τη σκέψη πως οι μεγάλες στιγμές της γηραιάς ηπείρου έχουν παρέλθει ανεπιστρεπτί και ότι είναι πλέον ανάγκη να βρει νέο ρόλο στις διεθνείς πολιτικές και κοινωνικές εξελίξεις.
Ο Τίμοθι Γκάρτον Ας ταξιδεύει στην Ευρώπη από τις αρχές της δεκαετίας του 1970. Τα πρώτα χρόνια για σπουδές και αργότερα για να συναντήσει ανθρώπους οι οποίοι έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη της ευρωπαϊκής πολιτικής – μεταξύ αυτών ο Χέλμουτ Κολ, η Μάργκαρετ Θάτσερ και ο Τόνι Μπλερ. Είναι καθηγητής Ευρωπαϊκών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, διδάκτορας στην έδρα Isaiah Berlin του Κολεγίου Σεντ Αντονι και επιστημονικός συνεργάτης στο Ινστιτούτο Χούβερ του Πανεπιστημίου Στάνφορντ. Διατηρεί επίσης μακροχρόνια συνεργασία με το «New York Review of Books» και τη βρετανική εφημερίδα «The Guardian», ενώ έχει γράψει έντεκα βιβλία για την ιστορία της κεντρικής και της ανατολικής Ευρώπης.
Στο βιβλίο του «Πατρίδες. Μια προσωπική ιστορία της Ευρώπης» (εκδ. Ψυχογιός, μτφρ. Δημήτρης Δουλγερίδης) που κυκλοφόρησε πρόσφατα στα ελληνικά καταγράφει τη σύγχρονη ιστορία της Ευρώπης μέσα από τα βιώματά του με έναν τρόπο προσωπικό που όμως αφορά ένα ευρύ φάσμα αναγνωστών. «Όταν λοιπόν λέω “προσωπική” Ιστορία, δεν εννοώ την Ιστορία ιδωμένη μόνο “από τη δική μου πλευρά”. Εννοώ την Ιστορία όπως τη βίωσαν πολλοί άνθρωποι και την αναδεικνύουν μέσα από τις δικές τους αφηγήσεις» σημειώνει ο Ας στην εισαγωγή του βιβλίου που αποτελεί μια έξοχη ξενάγηση στην ευρωπαϊκή ήπειρο από έναν άνθρωπο που δεν αναλύει μόνο θεωρητικά αλλά γνωρίζει από πρώτο χέρι όλα αυτά για τα οποία γράφει.
Διαβάστε επίσης:
Η μαφία της Μυκόνου, δύο δολοφονίες και το χαμένο ηχητικό – Την Κυριακή στο Documento
Άνοιξε τις πύλες του το 43ο Πανελλήνιο Φεστιβάλ Βιβλίου Θεσσαλονίκης
