Η Μαρία Φραγκούλη μεταφράζει ποιήματα του Μάριο Αντρέα Ριγκόνι και του Τιτσιάνο Σκάρπα για την πανδημία στη γειτονική χώρα
Μάριο Αντρέα Ριγκόνι
Τον καιρό του κορονοϊού
Δαίμονά μου, δεν με προειδοποίησες
ότι ένας θανάσιμος ιός θα ’βγαινε
από δάσος ή ανατολίτικη αγορά,
μολύνοντας όλο τον κατοικημένο κόσμο.
Ή μήπως είσαι κρυφός του σύμμαχος;
Λόγω ηλικίας και αρρώστιας έχω μαραζώσει εδώ και χρόνια,
και τώρα ένα λάβαρο θανάτου σαλεύει
παντού. Στους αγρούς που έρημος διασχίζω
μέχρι κι οι κληματίδες βγάζουν χυμούς
που δεν είναι θρίαμβοι βακχικοί παρά πένθιμοι,
αν και ο ήλιος λαμποκοπά, αδιάφορος, στα πάντα.
Δεν υπήρχε ήδη αρκετό κακό στη γη;
Ή μήπως ακριβώς γι’ αυτό μια άγρια
προειδοποίηση στάλθηκε από τη σκοτεινή
δύναμη που κυβερνά την ύπαρξη;
Σημαίνει ότι το είδος μας –αν δεν αλλάξει
σύστημα ζωής– τελείωσε, για ν’ αντικατασταθεί
από άλλα; Ο πλάνης ιός μάς χλευάζει αν
σκεφτόμαστε μόνο την εξουσία και το κέρδος,
σαν τυφλοί που κρατούν τυφλούς από το χέρι.
Δεν είμαστε έτοιμοι για τις σάλπιγγες της έσχατης ώρας
και σίγουρα δεν θα ’μαστε ποτέ στο μέλλον:
η γη είναι η μόνη μας κατοικία!
Θα θέλαμε όμως κείνη η δυσοίωνη μέρα
να ήταν, αν όχι ξορκισμένη, έστω
όσο το δυνατόν πιο μακρινή.
—
Καρτέσιος
Καρτέσιε, σε τι ωφελεί το cogito και
το sum, αν ένας ασύλληπτος ιός γκρεμίζει
με μιαν ανάσα το cogito και το sum, και μόνο το ergo
αιωρείται στον μολυσμένο αέρα, όχι πια
ως αποδεικτικός κρίκος παρά σαστισμένο ερωτηματικό;
Η βέβαιη διατύπωσή σου ήταν πάντα μια ύποπτη
φούσκα, έτοιμη να σκάσει στα χέρια
του ανθρώπου-παιδιού, μα παρατηρούνται
διαφορετικοί χρόνοι και βαθμοί της αποκάλυψης.
Ο,τι βλέπεις τώρα από το φρούριο
του μυαλού σου αποδεικνύει ένα μόνο σίγουρο πράγμα:
δεν υπάρχει φιλοσοφία που να μην υποκύπτει στη φύση.
Ο Μάριο Αντρέα Ριγκόνι (Ασιάγκο, 1948), εκτός από καθηγητής Ιταλικής Φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο της Πάντοβα κι ένας από τους πιο γνωστούς μελετητές του Λεοπάρντι, είναι ο πρώτος που παρουσίασε και μετέφρασε στην Ιταλία το έργο του Σιοράν, με τον οποίο συνδέθηκε με πολύχρονη φιλία. Εχει γράψει δοκίμια, βιβλία με αφορισμούς και συλλογές διηγημάτων, ενώ αρθρογραφεί χρόνια στην «Corriere della Sera». Τα ποιήματα που δημοσιεύονται προέρχονται από την ανέκδοτη συλλογή «Συνομιλίες με τον δαίμονά μου» κι έχουν δημοσιευτεί στο ηλεκτρονικό περιοδικό «Il Primo Amore».
Τιτσιάνο Σκάρπα
Ο πιο σκληρός Απρίλης
Αυτός ο Απρίλης είναι όντως ο πιο σκληρός,
φουσκώνει τις σπιτικές φοκάτσες, πλάθει
πένθη και χόμπι, κι ενώ ακούμε
το δελτίο πολιτικής προστασίας, σκίζει
την κρούστα της ασφάλτου που αλείψαμε στον κόσμο,
τη σπάει με την ισχυρή ώθηση
των τρυφερών βλαστών του. Η πόλη περιφρουρείται
από οδοκαθαριστές, ο πατριωτισμός
είναι το άλλο όνομα του άγχους, τα λεφτά εξανεμίζονται
σαν ψέμα. Ηρθε η άνοιξη
λίγα μέτρα πέρα από το περβάζι, για να τη φτάσεις
αρκεί να πέσεις από τον πέμπτο όροφο.
Το υπερεγώ μου λέει: don’t you see? I was right, stay
at home and write! (Y todavía no has escrito el poema).
Την περασμένη βδομάδα πήγαμε
για ψώνια ντυμένοι σαν αρειανοί
προς αναγνώριση του παράξενου πλανήτη
δυο βήματα από το σπίτι. Προκειμένου να βγαίνω
όποτε θέλω, προκειμένου να νιώθω ελεύθερος,
χθες ήθελα να ’μουν το αφεντικό σκύλου,
σήμερα θα ήθελα να ’μουν σκύλος,
αύριο θα θέλω να έχω ένα αφεντικό – είναι η μοίρα
των δημοκρατιών. Οταν ήμουν γέρος,
ονειρευόμουν ν’ αλλάξω την ανθρωπότητα,
τώρα που έγινα
για πρώτη φορά παιδί,
αναρωτιέμαι σε τι χρησιμεύει
αυτή η γλώσσα που μιλώ.
Ετσι χωρίς εμάς ξυπνά ο Απρίλης
ένα προσωκρατικό πρωινό, τα δειλινά του
είναι τελείως μπλε.
Εξω κάποιος χτυπά τις καμπάνες,
ή ίσως βαρούν από μόνες τους.
—
Δυο φολίδες φορητής ομίχλης
Η ανάσα ξεχειλίζει κάτω από την άκρη
του υγειονομικού φίμωτρου,
διαρρέει γύρω από τη μύτη, ανεβαίνει,
μου θαμπώνει τα γυαλιά
μέσ’ από τους φακούς:
δυο φολίδες φορητής ομίχλης
που εξασθενίζει την ακτινοβολία των φαναριών,
εξοκέλλοντας σε ιριδίζοντες δακτυλίους.
Ακόμη κι αυτό το μηδαμινό
είναι συνέπεια της πανδημίας:
ένα χιλιοστό πέρα από τα μάτια μου
υπάρχουν μουντά, στρογγυλά ουράνια τόξα
στη μαύρη ατμόσφαιρα της νύχτας.
Τι είναι αυτό που βλέπω; Τα πράγματα
ή ο πυρετός του βλέμματός μου;
Τι είναι αυτό που ζω; Η ζωή
ή ο παροξυσμός των σπασμών μου;
Ο Τιτσιάνο Σκάρπα (Βενετία, 1963) έχει γράψει πεζογραφία, ποίηση, δοκίμια, θεατρικά κείμενα και σενάρια, ενώ αρθρογραφεί συχνά στον ιταλικό Τύπο. Τα ποιήματα γράφηκαν την περίοδο του εγκλεισμού. Κείμενα του συγγραφέα δημοσιεύονται τακτικά στο περιοδικό «Il Primo Amore».
