Για μόνιμη απειλή μιλάει στο Documento ο άτυπος υπουργός Εξωτερικών του αρμενικού Αρτσάχ, μιας οντότητας που εδώ και 30 χρόνια δεν έχει αναγνωριστεί από άλλο κράτος.
Ο πρόσφατος πόλεμος στο Ναγκόρνο Καραμπάχ (Αρτσάχ στα αρμενικά) ανέσυρε μνήμες από το όχι και τόσο μακρινό 1994, όταν και έληξε ο πρώτος πόλεμος εκεί. Ο δεύτερος πόλεμος στο Ναγκόρνο Καραμπάχ έληξε άδοξα για τους Αρμένιους. Χωρίς αυτό να σημαίνει ότι το Αζερμπαϊτζάν πέτυχε εξ ολοκλήρου τους στόχους του, δηλαδή την πλήρη εξάλειψη του αρμενικού στοιχείου από τα διεθνώς αναγνωρισμένα εδάφη του Αζερμπαϊτζάν.
Οι Αρμένιοι του Αρτσάχ στις 2 Σεπτεμβρίου 1991 κήρυξαν τη Δημοκρατία του Ναγκόρνο Καραμπάχ εντός της ΕΣΣΔ, ενώ στις 10 Δεκεμβρίου του ίδιου έτους ανακήρυξαν τη Δημοκρατία του Αρτσάχ έπειτα από δημοψήφισμα, αποκτώντας τυπικά «κράτος», το οποίο όμως δεν αναγνωρίζεται από άλλο κράτος του κόσμου, ούτε από την ίδια την Αρμενία, ενώ τα εδάφη που καταλαμβάνει αποτελούν μέρος των διεθνώς αναγνωρισμένων εδαφών του Αζερμπαϊτζάν.
Σε κάθε περίπτωση, το Αρτσάχ μετά την ήττα του στον δεύτερο πόλεμο στο Ναγκόρνο Καραμπάχ έχει συρρικνωθεί εδαφικά και βρίσκεται σε δύσκολη θέση. Αυτήν τη στιγμή ρωσικά ειρηνευτικά στρατεύματα έχουν αναπτυχθεί ανάμεσα σε Αρμένιους και Αζέρους και αποτρέπουν κάποια μια νέα σύγκρουση.
Το Documento συζήτησε με τον αρμόδιο επί των Εξωτερικών της αποκαλούμενης «Δημοκρατίας του Αρτσάχ» Ταβίτ Παπαγιάν για τις προκλήσεις και τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν η χώρα και ο λαός του.
Μετά τον πρόσφατο πόλεμο οι ρωσικές ειρηνευτικές δυνάμεις έχουν τοποθετηθεί ανάμεσα στις δυνάμεις του Αρτσάχ και του Αζερμπαϊτζάν. Η διαδικασία ειρήνευσης έχει προωθηθεί; Ποιος ο ρόλος της Ρωσίας και της Τουρκίας αυτήν τη στιγμή;
Θεωρούμε ότι οι Ρώσοι στρατιώτες της ειρηνευτικής δύναμης είναι μια από τις σημαντικές εγγυήσεις για την ειρήνη και τη σταθερότητα στην περιοχή, διότι δίχως αυτήν τη δύναμη το Αζερμπαϊτζάν και η Τουρκία σίγουρα θα ξεκινούσαν ακόμη έναν επιθετικό πόλεμο. Γι’ αυτό τον λόγο η Ρωσία τώρα παίζει σταθεροποιητικό ρόλο και παρέχει ασφάλεια στη χώρα. Η Τουρκία είναι παρούσα στην περιοχή και είναι η πρώτη φορά που το κάνει με επίσημο τρόπο. Ανεπισήμως φυσικά η Τουρκία έχει διεισδύσει στην περιοχή από την κατάρρευση (σ.σ.: της ΕΣΣΔ). Επισήμως τώρα έχουν κατοχυρώσει την παρουσία τους μετά τον πόλεμο. Δεν θεωρούμε ότι η πράξη αυτή σταθεροποιεί την κατάσταση, αλλά αυτό είναι που έχουμε.
Τι περιμένει στο μέλλον το Αρτσάχ; Δεδομένου ότι έχετε αποκλείσει το ενδεχόμενο της ενσωμάτωσής του στο Αζερμπαϊτζάν ως αυτόνομης περιοχής,θα συνεχίσει να είναι ανεξάρτητο;
Αυτή είναι η μόνη κατάσταση (σ.σ.: η ενσωμάτωση στο Αζερμπαϊτζάν) που είναι μη αποδεκτή για εμάς, διότι ακολουθεί αντιαρμενική φιλοσοφία και είναι η βάση του κράτους τους. Οπότε είναι απολύτως αδύνατο να ζήσεις σε ένα τέτοιο κράτος. Τώρα κάποιες αλλαγές έχουν γίνει αλλά στον πυρήνα του ζητήματος τα πάντα παραμένουν όπως πριν. Συνεπώς, αυτό είναι παντελώς απαράδεκτο για εμάς, δηλαδή να υπάρχουν οποιεσδήποτε σχέσεις με το Αζερμπαϊτζάν και η ύπαρξη αυτής της χώρας εντός μιας ενιαίας οντότητας. Πρέπει να ζήσουμε μαζί δίπλα δίπλα ως γείτονες, αλλά δεν μπορούμε να ζήσουμε εντός του Αζερμπαϊτζάν, είναι αδύνατον.
Μπορεί η Ευρωπαϊκή Ένωση να έχει κάποιον ρόλο στην περιοχή του Καυκάσου και συγκεκριμένα στο Αρτσάχ; Εάν ναι, ποιος θα μπορούσε να είναι αυτός;
Μπορεί να έχει κάποιο ρόλο. Για παράδειγμα θέλουμε τους Ευρωπαίους να παίξουν ανθρωπιστικό και πολιτικό ρόλο. Ξέρετε, εδώ έχουμε κάποια πολύ δύσκολα ερωτήματα, παραδείγματος χάριν οι αιχμάλωτοι του πολέμου και οι απαχθέντες. Δεν ξέρουμε τι απέγιναν πολλοί άνθρωποι. Θα αιτηθούμε σε διαφορετικές ευρωπαϊκές δομές ώστε να μας βοηθήσουν να το ξεκαθαρίσουμε. Νομίζω ότι υπάρχουν πολλά πράγματα και πολλά από αυτά είναι κοινό έδαφος. Για παράδειγμα, ενδιαφερόμαστε ιδιαίτερα για τη διατήρηση της κουλτούρας μας, που τώρα βρίσκεται σε κίνδυνο. Το Αζερμπαϊτζάν καταστρέφει τα πάντα στις κατεχόμενες περιοχές του Αρτσάχ. Ολο τον αρμενικό πολιτισμό. Αυτό σχετίζεται με την πολιτιστική κληρονομιά. Οπότε ενδιαφερόμαστε για τη διεθνή εμπλοκή στην παρακολούθηση αυτής της κατάστασης. Ακόμη ενδιαφερόμαστε για τη διεξαγωγή ανθρωπιστικών και εκπαιδευτικών εγχειρημάτων.
Τριάντα χρόνια ανεξαρτησίας δεν είναι μεγάλο διάστημα με μακροϊστορικούς όρους, αλλά πολλά έχουν συμβεί σε αυτό το διάστημα. Ποιες ήταν οι προκλήσεις αρχικά για το Αρτσάχ και ποιες είναι οι προκλήσεις τώρα;
Βασικά, οι προκλήσεις παραμένουν ίδιες: η επιβίωση. Γιατί νιώθουμε να απειλείται η ύπαρξή μας από το Αζερμπαϊτζάν. Οπότε οι βασικές προκλήσεις είναι συνεχείς και θα κάνουμε ό,τι είναι δυνατόν για να σώσουμε τη χώρα μας από την καταστροφή.
Κάποιο μήνυμα που θέλετε να στείλετε στον ελληνικό λαό;
Θεωρούμε ότι οι Έλληνες είναι αδερφικός λαός. Θεωρούμε ότι υπάρχει μια χιλιετής επαφή και συνεργασία. Παλαιότερα ήμασταν μέρος του ίδιου πολιτισμού υπό τους Βυζαντινούς για πολλούς αιώνες. Θεωρούμε ότι η Ελλάδα είναι πολύ κοντά στη δική μας χώρα. Εύχομαι για ό,τι καλύτερο. Γνωρίζουμε για όλα αυτά τα πράγματα που συμβαίνουν στην Ελλάδα με τις φωτιές κ.λπ. Έχουμε τα πιο θερμά συναισθήματα για τον ελληνικό λαό.