Με ένα από τα πιο αινιγµατικά και βαθιά_x000D_
υπαρξιακά έργα του Σαίξπηρ αναµετριέται ο ηθοποιός Τάσος Νούσιας στο θέατρο_x000D_
Αλφα Ιδέα.
Ο Ριχάρδος έχει συντριβεί υπό το βάρος των επιλογών του, έχει χάσει τον θρόνο του από τον Μπόλιµπροκ και βρίσκεται στη φυλακή. Ο άνθρωπος που ξυπνά τελικά µέσα στη µαταιόδοξη ψυχή του βασιλιά εκκινεί τον εσωτερικό σπασµό που τον οδηγεί στην αναζήτηση της αλήθειας. Με αφετηρία τον σαιξπηρικό Ριχάρδο, η κουβέντα κινείται γύρω από την εξουσία, τα εσωτερικά αδιέξοδα και τις λαµπρές ποιότητες που γεννούν φως σε άνυδρους καιρούς.
Ποια στοιχεία της προσωπικότητας του Ριχάρδου σε γοήτευσαν;
Στην παράσταση το έργο διαβάζεται ανάποδα, από τη στιγµή που ο Ριχάρδος µπαίνει στη φυλακή και κάνει µια αναδροµή σε όσα του έχουν συµβεί, απογυµνωµένος από αξιώµατα και µεγαλεία. Ο ήρωας έχει πια να περισώσει µόνο την ψυχή του. Αυτή είναι η τελική έξοδος του ανθρώπου όταν πέφτει πάνω του η σκιά του θανάτου. Ο Ριχάρδος πήρε λάθος αποφάσεις, συγκρούστηκε µε πρόσωπα και µεταλλάχθηκε µέσα από την εξουσία και τη µαταιοδοξία του. Είναι συγκλονιστική η συνειδητοποίησή του γιατί µαζί µε τη δόξα του εφήµερου κόσµου απεκδύεται την έπαρση και όλα αυτά που τον οδήγησαν στην πτώση. «∆εν έχω όνοµα και το όνοµα που µε βάφτισαν δεν ξέρω, ούτε καν ξέρω πώς να ονοµάσω πια τον εαυτό µου» λέει χαρακτηριστικά. Το κείµενο είναι εξόχως υπαρξιακό, φιλοσοφικό, θρησκευτικό και βαθιά πολιτικό. Εχει εξαιρετικές κωµικές σκηνές και αυτή είναι η µαγεία του Σαίξπηρ. Γράφει για όλη την κοινωνική διαστρωµάτωση, είναι το λαϊκό θέαµα της εποχής.
Πρόκειται για ένα από τα πιο ιδιαίτερα και λιγότερο παιγµένα έργα του Σαίξπηρ.
Αυτό ισχύει. Ισως γιατί είναι πολυπρόσωπο έργο, που θα το ευνοούσε µια µεγάλη παραγωγή. Εµαθα εκ των υστέρων ότι µε τον Ριχάρδο έκανε τη µεγάλη επιτυχία του ο Τάκης Χορν. Η δική µου σχέση µε το έργο ξεκινάει πριν από 27 χρόνια, όταν αποφάσισα να δώσω εξετάσεις για τη δραµατική σχολή. Με συγκλόνισε η πάλη και η κάθαρση από το κυνήγι της ανθρώπινης µαταιοδοξίας. Ο λόγος του Σαίξπηρ φέρνει τον άνθρωπο αντιµέτωπο µε τη γύµνια του. Επειτα από τόσα χρόνια επαγγελµατικής διαδροµής αισθάνοµαι ότι ήρθε η ώρα να πυκνώσω όλη αυτήν τη σπουδή στο πρόσωπο ενός ήρωα. Ηταν και αυτός ένας λόγος που θέλησα να επιχειρήσω να κάνω τον Ριχάρδο µε αυτήν τη µορφή, υποδυόµενος και άλλα πρόσωπα, τα οποία κουβαλάνε διαφορετικό βάρος, σώµα και ηχόχρωµα. Είναι ένα προσωπικό στοίχηµα.
Το έργο είναι υπαρξιακό, αλλά εστιάζει και σε ζητήµατα εξουσίας, διαφθοράς και µαταιοδοξίας. Ποιο κοµµάτι υπερισχύει;
Πιστεύω ότι εµπλέκονται όλα µαζί, γιατί αυτά τα ζητήµατα πάντοτε θα απασχολούν τον άνθρωπο, ειδικά όσο υπάρχουν εκεί έξω πωλητές ελπίδας. Ο άνθρωπος βρίσκεται «στις ίδιες πόλεις να γυρνά», όπως λέει και ο Καβάφης. Η αλήθεια είναι ότι δεν έχει διαχειριστεί την τελική έξοδο, δεν έχει συµφιλιωθεί µε τη θνητότητά του. Αυτό είναι κατάρα γιατί αντιλαµβάνεται το τέλος και τη φθορά του από πολύ νωρίς. Και ως εκ τούτου γίνεται αρπακτικός, µικρονοϊκός και απαιτητικός καθώς προσπαθεί να αποκτήσει την «αθανασία» µέσα σε έναν κύκλο ζωής, καθορίζοντας τη ζωή των άλλων και τρεφόµενος ως οργανισµός από τους υπόλοιπους. Αυτή η αντίληψη δυστυχώς εγκλωβίζει τον άνθρωπο και τον κάνει επιβιωτικό και όχι συµβιωτικό. Ο Ριχάρδος όµως βρίσκει τελικά την έξοδο, ανακαλύπτει αυτό το φως που υπάρχει πέρα από τη ζωή και στο τέλος ειρηνεύει. Η παράσταση έχει ένταση και µεγάλες διαδροµές καθώς ο ήρωας ενηλικιώνεται µέσα της για να αποκτήσει τελικά ενσυναίσθηση.
Η φύση του ανθρώπου είναι αυτό που προκαλεί την ανθρώπινη µαταιοδοξία; Το κοινωνικό σύστηµα δεν είναι φτιαγµένο για να την τροφοδοτεί;
Μήπως οι κοινωνίες δεν είναι ένα µωσαϊκό ανθρώπων που έχουν προσδιορίσει µέσα σε συγκεκριµένο πλαίσιο τις εκάστοτε σχέσεις τους; Οι οµάδες, οι οπαδοί, οι τάσεις, τα κριτήρια, οι ταυτότητες είναι στοιχεία που συνθέτουν µια κοινωνία και ταυτόχρονα αποτελούν µικροκοινωνίες. Αν κάποιος παραβιάζεται ή βιάζεται πιο συστηµατικά από κάποιον άλλον, αυτό έχει σίγουρα επίκτητες απολήξεις. ∆εν είναι όµως µόνο ο φυσικός προορισµός και οι δεξιότητες που ανθίζουν ή καταστρέφονται µέσα σε ένα κοινωνικό σύνολο. Εγώ στέκοµαι στα βασικά χαρακτηριστικά του ανθρώπου που έχουν να κάνουν µε την επίγνωση της θνητότητας και της ανασφάλειας που αυτή του δηµιουργεί.
Υστερα από τόσα χρόνια διαδροµής στον χώρο του θεάτρου πού πιστεύεις ότι σε οδηγεί αυτό το ταξίδι;
Από το ξεκίνηµά µου έχουν περάσει 23 ολόκληρα χρόνια. Γιατί το κάνω αυτό; Η απάντηση είναι µία και ολοκληρωτική: το θέατρο συνδέεται µε τον συγκερασµό όλων των υπόλοιπων τεχνών, πραγµάτων, δεξιοτήτων και ιδιοτήτων. Η υποκριτική και η ενσάρκωση ενός ήρωα είναι ικανή να ενσωµατώσει ό,τι άλλο υπάρχει µέσα σου σε γνωστικό επίπεδο. Και ο ίδιος ο χαρακτήρας που υποδύεσαι σε οδηγεί σε νέα γνώση. Ο ρόλος που έχει γραφτεί από έναν συγγραφέα προκύπτει ως γέννηµα από µια πνευµατική σχέση που δηµιούργησε κάποιος άλλος. Αυτή η σχέση παραδίνεται σε σένα για να της δώσεις σάρκα και οστά. Μιλάµε για ανθρωπογεωγραφία, κοινωνία, επιστήµη, τέχνη και δεξιότητα. Τα πάντα χωράνε µέσα στην παλέτα. Αυτή η αποκαλυπτική εµπειρία σε κρατάει σε αυτήν τη δουλειά. Να µπορείς να αναζητάς ως άλλος Ριχάρδος τη σχέση σου µε την τελική έξοδο. Ζεις µε έναν ήρωα, µεγαλώνει µέσα σου, ωριµάζει και τελικά καλείσαι να τον αποχαιρετίσεις όταν κλείνει ο παραστάσιµος κύκλος. Τη θνησιγένεια λοιπόν την αντιλαµβανόµαστε και µέσα στη δουλειά.
Η κοινωνική πραγµατικότητα που βιώνουµε κάνει και αυτή έναν σκοτεινό κύκλο; Μπορεί να µας οδηγήσει σε κάτι φωτεινό;
∆εν είµαι λάτρης της ελπίδας. Σύµφωνα µε τον µύθο η ελπίδα ήταν αυτό που απέµεινε στο κουτί της Πανδώρας για παρηγοριά. Είµαι περισσότερο λάτρης της πράξης και των φωτεινών ανθρώπων που τραβάνε µπροστά ως µονάδες. Με συγκινούν µε την ακριβή έννοια του όρου και έτσι κινούµαι µαζί τους προσπαθώντας να τους φτάσω ή απλώς παρακολουθώντας τους µε σεβασµό. Μου λείπουν οι εξαιρετικές ποιότητες και όταν τις συναντάω γύρω µου νιώθω πλήρης. ∆υστυχώς όµως ο καιρός είναι άνυδρος και τα πρόσωπα τα έχει καταβάλει µια βαριά σκιά. Υπάρχουν µεταβολές που ζούµε πρώτη φορά ως γενιά. Για να χρησιµοποιήσω έναν µαθηµατικό όρο, είναι σαν να έχει µετατοπιστεί η κρίσιµη µάζα. Η Ευρώπη βέβαια έχει περάσει πολλές φορές από µαύρα σκοτάδια και ειδικά η Ελλάδα. Ισως βρισκόµαστε στη δίνη ενός τέτοιου σκοτεινού κύκλου που κάποια στιγµή θα κλείσει. Ο καθένας µας έχει τη δυνατότητα να βάλει ένα λιθαράκι και να κρατήσει αντίσταση στις δικές του ποιότητες. ∆εν πιστεύω στους πολιτευτές και στις κοµµατικές συµπάθειες και σιχαίνοµαι τον οπαδισµό. Ποτέ δεν πορεύτηκα µε αυτά. Ποτέ δεν ήµουν υπέρµαχος της παγκοσµιοποίησης και της ενωµένης Ευρώπης. Ο καθένας κουβαλάει την ντοπιολαλιά του, την οµορφιά του, την παράδοσή του, την ποικιλία και τη γλώσσα του.
Πιστεύεις ότι η σηµερινή κυβέρνηση συνέβαλε στην αµηχανία και στον κατακερµατισµό των αντιστάσεων;
Η κυβέρνηση βρήκε έδαφος και εφάρµοσε το παλαιό κόλπο που έχουµε δει τόσες φορές από τη µεταπολίτευση. Πουλάει εκδούλευση και δηµιουργεί έναν κρατικοδίαιτο οργανισµό, πασχίζοντας για την επιβίωσή της. ∆εν κάνει κάτι διαφορετικό. Ακόµη και οι µικρές κοινότητες εγκλωβίζονται συχνά µέσα στις ταυτότητες και τις κοµµατικές συµπάθειες. ∆ηµιουργήσαµε µια ιδιότυπη αναπηρία πρώτα απ’ όλα για τον ίδιο µας τον εαυτό και παραµείναµε αγκυλωµένοι σε µια θέση για πολύ καιρό. Είναι πολύ δύσκολο να σηκωθεί κανείς από αυτήν. Εχει κακοφορµίσει.
Με ποια φράση από τον Ριχάρδο θα ήθελες να κλείσουµε την κουβέντα µας;
Με µια βαθιά πολιτική φράση που λέει ο Γκαντ απευθυνόµενος στον Ριχάρδο: «Αχ, ανιψιέ. Και όλου του κόσµου αν ήσουν βασιλιάς θα ήταν ντροπή να δώσεις µε νοίκι αυτήν τη χώρα. Οµως όταν για κόσµο σου δεν έχεις παρά µονάχα τη χώρα αυτή, δεν είναι περισσότερο και από ντροπή να την ντροπιάζεις έτσι; Ενα λαµόγιο ήσουν της Αγγλίας. Οχι ο βασιλιάς της».