Τάσος Μαστρογιάννης στο Documento: Οι δασμοί τελικά επιβαρύνουν τον καταναλωτή

Επιστρέφοντας στο οβάλ γραφείο ο Ντόναλντ Τραμπ έβγαλε το «όπλο» των δασμών, υλοποιώντας άμεσα μια από τις βασικές προεκλογικές θέσεις του. Κήρυξε κι επίσημα εμπορικό πόλεμο στην Κίνα επιβάλλοντας δασμούς 10%, με το Πεκίνο να αντεπιτίθεται ευθύς αμέσως ανακοινώνοντας επιβολή δασμών σε μια σειρά από εισαγόμενα αμερικανικά προϊόντα.

Ωστόσο, ο Αμερικανός πρόεδρος έκανε μια παύση 30 ημερών στην επιβολή δασμών 25% σε Μεξικό και Καναδά μετά τις παρεμβάσεις των δύο χωρών, ενώ αναμένει να τηρήσουν τις δεσμεύσεις που έδωσαν για 10.000 στρατιώτες έκαστη στα βόρεια και τα νότια σύνορα των ΗΠΑ. Την ίδια ώρα έντονη αναστάτωση επικρατεί στην Ευρωπαϊκή Ενωση καθώς η κυβέρνηση Τραμπ προετοιμάζεται να επιβάλει νέους δασμούς στις ευρωπαϊκές εξαγωγές. Παρ’ όλα αυτά, η αναστολή τους σε Μεξικό και Καναδά έφερε κάποια αισιοδοξία ότι υπάρχει περιθώριο διαπραγμάτευσης στις Βρυξέλλες.

Για τις συνέπειες ενός εμπορικού πολέμου και το πώς οι δασμοί του Τραμπ απειλούν τις τσέπες των Αμερικανών μιλάει στο Documento ο επίκουρος καθηγητής Διεθνούς Πολιτικής Οικονομίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο Τάσος Μαστρογιάννης.

Τι θέλει να πετύχει ο Τραμπ με τους δασμούς;

Με την ανακοίνωση επιβολής δασμών σε εισαγόμενα προϊόντα από Καναδά, Μεξικό και Κίνα ο πρόεδρος Τραμπ κήρυξε εμπορικό πόλεμο στους εταίρους των ΗΠΑ. Με άλλα λόγια ξεκίνησε μια σύγκρουση με τη χρήση δασμών επί των εισαγόμενων προϊόντων, ενός από τα εργαλεία εμπορικής πολιτικής. Στόχος του Τραμπ είναι η μείωση του εμπορικού ελλείμματος των ΗΠΑ, η αύξηση των κρατικών εσόδων και η δημιουργία μοχλών πίεσης για να αναγκάσει τους αντιπάλους του να καθίσουν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων.

Ποιο το τίμημα ενός εμπορικού πολέμου για τους Αμερικανούς;

Τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά, καθώς η χρήση των δασμών αναμένεται να έχει σημαντικές παρενέργειες για την οικονομία των ΗΠΑ, όπως η αύξηση του πληθωρισμού, η εξουδετέρωση της νομισματικής πολιτικής και τα αντίποινα από τους εμπορικούς εταίρους, όπως συνέβη με την Κίνα. Οικονομικοί οργανισμοί (Tax Foundation, Committee for a Responsible Federal Budget μεταξύ άλλων) προβλέπουν σημαντική αύξηση κρατικών εσόδων στις ΗΠΑ από 106 δισ. έως και 150 δισ. δολάρια για το 2025, περίπου 0,4% του ΑΕΠ. Ομως, όπως συμβαίνει συνήθως με τους έμμεσους φόρους, οι δασμοί τελικά επιβαρύνουν τον καταναλωτή. Για παράδειγμα, αναμένονται αυξήσεις στον τομέα των τροφίμων από την επιβολή δασμών στα εισαγόμενα νωπά προϊόντα από το Μεξικό καθώς και στα εισαγόμενα σιτηρά και σχετικά προϊόντα από τον Καναδά. Επιπλέον, οι πληθωριστικές πιέσεις στην αμερικανική οικονομία λόγω της επιβολής των δασμών υποσκάπτουν την όποια προσπάθεια της Κεντρικής Τράπεζα των ΗΠΑ για μείωση των επιτοκίων. Στη χειρότερη περίπτωση θα προκαλέσουν πιο αυστηρή νομισματική πολιτική, με αύξηση επιτοκίων και δυσμενείς συνέπειες στην οικονομική ανάπτυξη.

Τι αναμένεται να ακριβύνει στις ΗΠΑ;

Δασμοί στην εισαγόμενη ξυλεία από τον Καναδά θα μπορούσαν να αυξήσουν το κόστος στον κατασκευαστικό τομέα και τελικά στην τιμή των κατοικιών. Στα εισαγόμενα προϊόντα αυτοκινητοβιομηχανίας του Καναδά και του Μεξικού θα μπορούσαν να έχουν αποτέλεσμα την αύξηση της τιμής των αυτοκινήτων από 2.000 έως 5.000 δολάρια. Στην περίπτωση των εισαγωγών αργού πετρελαίου και φυσικού αερίου είναι πολύ πιθανό να υπάρξουν επιπτώσεις στην τιμή της βενζίνης και στους λογαριασμούς ηλεκτρικού ρεύματος για τους Αμερικανούς καταναλωτές. Η επιβολή δασμών στις εισαγωγές από την Κίνα θα μπορούσε να επιφέρει αυξήσεις στις τιμές ηλεκτρονικών. Σύμφωνα με εκθέσεις οικονομικών οργανισμών (Peterson Institute for International Economics, Tax Foundation Αnalysis μεταξύ άλλων) οι Αμερικανοί καταναλωτές κινδυνεύουν να επιβαρυνθούν –κατά μέσο όρο– με ετήσιο κόστος περίπου 2.000 δολαρίων.

Ποια τα πιθανά αντίποινα από Καναδά, Μεξικό, Κίνα;

H επίτευξη των προαναφερθέντων στόχων του προέδρου Τραμπ τίθεται εν αμφιβόλω λόγω των αντιμέτρων που αναμένεται να υιοθετήσουν οι θιγόμενοι εμπορικοί εταίροι ως αντίποινα στο πλαίσιο του εμπορικού πολέμου. Ανταποδοτικούς δασμούς θα μπορούσε να επιβάλει το Μεξικό σε αγροτικά προϊόντα και βιομηχανικά αγαθά. Αντίστοιχα, ο Καναδάς θα μπορούσε να επιβάλει δασμούς στις εισαγωγές αυτοκινήτων από τις ΗΠΑ καθώς και στις εισαγωγές αγροτικών χημικών και βιομηχανικών προϊόντων. Η Κίνα έχει ήδη ανακοινώσει την υιοθέτηση ανταποδοτικών δασμών ύψους 15% στις εισαγωγές άνθρακα και υγροποιημένου φυσικού αερίου, καθώς και 10% στις εισαγωγές αργού πετρελαίου και γεωργικών μηχανημάτων μεταξύ άλλων. Η επιβολή αντιποίνων από τους εμπορικούς εταίρους θα έχει σημαντικές επιπτώσεις στον όγκο και στις τιμές των εξαγόμενων προϊόντων των ΗΠΑ και μείωση των θέσεων εργασίας.

Πώς θα μπορούσε να απαντήσει η ΕΕ αν της επιβληθούν δασμοί;

Η ΕΕ δηλώνει έτοιμη να χρησιμοποιήσει το «μέσο κατά του εξαναγκασμού» που προβλέπεται στον κανονισμό 2023/2675, δηλαδή τον μηχανισμό προστασίας των κρατών-μελών της από οικονομικό εξαναγκασμό που επιχειρείται από τρίτη χώρα, σε βάρος των εμπορικών σχέσεών τους και επενδύσεων. Με την εφαρμογή του μηχανισμού αυτού η ΕΕ θα μπορούσε να πλήξει τις αμερικανικές εταιρείες τεχνολογίας στο θέμα της προστασίας δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας και να δημιουργήσει εμπόδια στην πρόσβαση τραπεζικών και ασφαλιστικών αμερικανικών εταιρειών στους αντίστοιχους ευρωπαϊκούς τομείς.