Σε μια επίμονη αλλά μοναχική εκστρατεία επιδόθηκε ο αντιπρόεδρος της ΝΔ Άδωνις Γεωργιάδης για να διαψεύσει το δημοσίευμα του Documento της προηγούμενης Κυριακής, που αποδείκνυε πως νομοθέτησε με περίεργο τρόπο για μια κατηγορία φαρμάκων, τα φάρμακα υψηλού κόστους (ΦΥΚ), έξι μέρες προτού φύγει από το υπουργείο Υγείας.
Ρεπορτάζ:
Κώστας Βαξεβάνης
Βαγγέλης Τριάντης
Βασίλης Ανδριανόπουλος
Όπως μάλιστα παραδέχθηκε ο ίδιος σε μια από τις πολλές τηλεοπτικές εμφανίσεις του, όταν υπέγραψε την υπουργική απόφαση γνώριζε πως πολύ σύντομα θα έπαυε να είναι υπουργός. Παρουσιάζουν μεγάλο ενδιαφέρον τα στοιχεία που αποδεικνύουν τη σπουδή με την οποία ο Αδωνης Γεωργιάδης υπέγραψε την απόφαση. Έτσι, το φύλλο 1.530 της Εφημερίδας της Κυβέρνησης (10 Ιουνίου 2014), στο οποίο ο Γεωργιάδης αφαιρεί εκπτώσεις που ως τότε είχαν τα ακριβά φάρμακα, είναι το μοναδικό που έχει άλλη μορφή από τα τεύχη του ΦΕΚ που βγαίνουν από το τυπογραφείο. Το συγκεκριμένο τεύχος δεν έχει την κανονική σελιδοποίηση των ΦΕΚ , αλλά το κείμενο έχει τυπωθεί ως «χύμα» κείμενο μορφής word. Κάποιοι προφανώς βιάζονταν πάρα πολύ και δεν προλάβαιναν καν να κάνουν σελιδοποίηση. Ο αντιπρόεδρος της ΝΔ, μένοντας ουσιαστικά ακάλυπτος από το κόμμα του που δεν πήρε θέση μετά τις αποκαλύψεις, αποφάσισε να πείσει μόνος του το κοινό, σπάζοντας ρεκόρ εμφανίσεων σε κανάλια και ραδιόφωνα. Στις εμφανίσεις του αυτές ο Αδωνης Γεωργιάδης επέλεξε να παίξει με δυσνόητους όρους που δεν μπορεί να αντιληφθεί το κοινό (όπως rebate και glow back) και να δημιουργήσει εικόνα ειδικού. Στην πραγματικότητα, τα πράγματα είναι απλά. Ας τα δούμε έτσι.
Για τι κατηγορεί τον Γεωργιάδη το Documento
Στις 3 Ιουνίου 2014 ο Άδωνις Γεωργιάδης υπέγραψε υπουργική απόφαση που αφορούσε την τιμολόγηση φαρμάκων. Σε αυτή την απόφαση κατάργησε τη λεγόμενη Ειδική Χονδρική Τιμή. Η Ειδική Χονδρική παρείχε έκπτωση στην προμήθεια των ακριβών φαρμάκων και χαμηλές λιανικές τιμές με βάση τις οποίες αποζημίωνε ο ΕΟΠΥΥ. Ο Αδ. Γεωργιάδης υποστηρίζει πως κατήργησε την έκπτωση αυτή (13%) για να μπουν τα φάρμακα και στα ιδιωτικά φαρμακεία. Επιπλέον, υποστηρίζει πως μπορεί να κατάργησε την έκπτωση του 13%, αλλά έβαλε rebate σε αυτά τα φάρμακα, δηλαδή εκπτώσεις.
Ψέμα πρώτο. Η κατάργηση της έκπτωσης στις 3 Ιουνίου 2014 έγινε γιατί μπήκαν στα ιδιωτικά φαρμακεία.
Η κυκλοφορία αυτών των φαρμάκων στα ιδιωτικά φαρμακεία δεν έγινε με αυτή την υπουργική απόφαση, αλλά με νόμο που προηγήθηκε. Στο τεύχος 261 του ΦΕΚ (9 Δεκεμβρίου 2013) ορίζεται στο άρθρο 22 «Τιμολόγηση των φαρμάκων και συναφή θέματα» πως «τα φαρμακευτικά προϊόντα του άρθρου 12 του ν. 3816/2010 (ΦΥΚ) διατίθενται στους ασθενείς από τα τρία κανάλια διανομής (νοσοκομεία, φαρμακεία ΕΟΠΥΥ, ιδιωτικά φαρμακεία)». Δηλαδή τα φάρμακα αυτά έχουν μπει στα ιδιωτικά φαρμακεία ήδη από το 2013.
Επιπλέον, σε υπουργική απόφαση του Αδ. Γεωργιάδη στις 21 Ιανουαρίου 2014 –και ενώ έχουν μπει τα φάρμακα στα ιδιωτικά φαρμακεία– συνεχίζει να υπάρχει η Ειδική Χονδρική Τιμή, δηλαδή η έκπτωση. Αρα η κατάργησή της πραγματοποιήθηκε για άλλους λόγους και όχι γιατί τα ΦΥΚ μπήκαν στα ιδιωτικά φαρμακεία.
Ψέμα δεύτερο. Η κατάργηση της έκπτωσης του 13% αντισταθμίστηκε από rebates, επιστροφές που συμφωνήθηκαν με τις φαρμακοβιομηχανίες.
O Αδ. Γεωργιάδης σκόπιμα χρησιμοποιεί τη λέξη rebate για να δημιουργήσει σύγχυση. Τα rebates τα οποία προβλέπονται στην υπουργική του απόφαση δεν έχουν καμιά σχέση με τα rebates που τελικά ίσχυσαν, με υπουργική απόφαση του Μάκη Βορίδη και όχι δική του. Δηλαδή τα ΦΥΚ δεν έχουν μόνο rebate όγκου (που δίνεται σε σχέση με τις πωλήσεις) αλλά και rebate που μπαίνει πέραν των άλλων επιστροφών, «ώστε η τελική τιμή αγοράς για τον ΕΟΠΥΥ να είναι αντίστοιχη με εκείνη που επιτυγχάνεται όταν προμηθεύεται το φάρμακο αυτό από τα φαρμακεία του», όπως χαρακτηριστικά προβλέπει η απόφαση του διαδόχου του. Συνεπώς, ο Αδ. Γεωργιάδης με λαθροχειρία κάνει χρήση του όρου rebate σαν να είναι μονοσήμαντος.
Η κλειστή δαπάνη και το claw back
O Γεωργιάδης χρησιμοποιεί ως επιχείρημα πως ακόμη και αν καταργήθηκαν οι εκπτώσεις στα ΦΥΚ το δημόσιο δεν ζημιώθηκε, γιατί η φαρμακευτική δαπάνη είναι κλειστή και αν οι φαρμακευτικές την υπερβούν πληρώνουν ρήτρες σε ποσοστό ίσο με την υπέρβαση.
Φυσικά, πρόκειται για επιχείρημα-πυροτέχνημα. Γιατί, για παράδειγμα, εάν η πραγματική φαρμακευτική δαπάνη είναι 2 δισεκατομμύρια ευρώ τον χρόνο, οι εταιρείες να προχωρήσουν σε πωλήσεις της τάξης των 2,2 δισ. (γιατί αυτό είναι το πλαφόν) μέσα από κατάργηση εκπτώσεων; Αν το δημόσιο μπορεί να αγοράσει ό,τι αγοράζει με συγκεκριμένη έκπτωση, μπορεί κάποιος υπουργός να καταργήσει την έκπτωση γιατί έχει περιθώριο στην ανώτερη προβλεπόμενη δαπάνη; Δεν είναι αυτό ζημιά του δημοσίου;
Ας δούμε όμως τι λέει ο ΕΟΠΥΥ και όχι εμείς για την κλειστή δαπάνη. Στις 28 Αυγούστου 2013, όταν συζητείται το θέμα να μπουν τα ΦΥΚ στα ιδιωτικά φαρμακεία, λέει σε έγγραφό του με αριθμό πρωτοκόλλου Γ31/1326: «Η χορήγηση των φαρμάκων του παραρτήματος 1β (πρόκειται για τα ΦΥΚ) και από τα ιδιωτικά φαρμακεία πλην των φαρμακείων ΕΟΠΥΥ και των φαρμακείων των Κρατικών Νοσοκομείων, θα οδηγήσει σε αύξηση της φαρμακευτικής δαπάνης του ΕΟΠΥΥ». Πώς λοιπόν αυξάνεται η φαρμακευτική δαπάνη για τον ΕΟΠΥΥ αφού πρόκειται για κλειστή δαπάνη και τελικώς δεν την πληρώνει ο ΕΟΠΥΥ; Το έγγραφο εξηγεί πως «έχουν επιτευχθεί επιπλέον εκπτώσεις από τις φαρμακευτικές εταιρείες… και σε περίπτωση που τα φάρμακα αυτά χορηγηθούν και από τα ιδιωτικά φαρμακεία χάνονται τα παραπάνω πλεονεκτήματα, καθώς οι ασφαλισμένοι επ’ ουδενί θα έχουν γνώμονα τον περιορισμό της δαπάνης του Οργανισμού και θα κινηθούν αποκλειστικά προς τα ιδιωτικά φαρμακεία». Σημειώνει δε πως «το οικονομικό όφελος που προκύπτει από τη χορήγηση των φαρμάκων του νόμου 3816 (ΦΥΚ) από τα φαρμακεία του ΕΟΠΥΥ το έτος 2012 ανήρθε σε 92.494.268,68 ευρώ και εκτιμάται ότι θα είναι περίπου 85 εκατ. ευρώ το 2013».
Άρα υπάρχει οικονομική απώλεια από τη διοχέτευση των ΦΥΚ στα ιδιωτικά φαρμακεία, πολύ δε περισσότερο όταν γίνεται και με κατάργηση της έκπτωσης, όπως έγινε από τον Αδ. Γεωργιάδη.
Κερδίζουν οι μεγάλες φαρμακοβιομηχανίες, χάνουν οι μικρές
Ο χαμένος όμως δεν είναι μόνο το δημόσιο, αλλά και οι μικρές φαρμακευτικές. Το glow back είναι η αποζημίωση που δίνουν οι φαρμακευτικές εάν γίνει υπέρβαση της προβλεπόμενης φαρμακευτικής δαπάνης. Κάθε φαρμακευτική εταιρεία καταβάλλει ποσό που αναλογεί στην ποσοστιαία υπέρβαση που υπήρξε. Ας πάρουμε ένα παράδειγμα. Εστω ότι η φαρμακευτική δαπάνη ήταν 2,3 δισ. τη χρονιά που πέρασε, υπερβαίνοντας το όριο κατά 15%. Ας πούμε πως οι πέντε μεγαλύτερες φαρμακευτικές εταιρείες (φυσικά και η Novartis) έχουν τζίρο 600, 400, 300, 200 και 100 εκατ. ευρώ. Συνολικά συγκεντρώνουν 1,6 δισ. της δαπάνης. Οι υπόλοιπες 16 μικρές φαρμακευτικές, με τζίρους 40-60 εκατ. η καθεμία, έχουν τα υπόλοιπα 700 εκατ. Κάθε εταιρεία –και οι μικρές– θα πληρώσει το 15% της υπέρβασης, αν και συμμετέχουν διαφορετικά στη διαμόρφωση της υπέρβασης. Ετσι, εάν η Novartis είναι αυτή που έχει τζίρο 600 εκατ. ευρώ θα επιστρέψει 90 εκατ. (15%) ενώ συμμετέχει με 26% στη συνολική δαπάνη. Η μικρή εταιρεία με 50 εκατ. ευρώ τζίρο θα επιστρέψει 7,5 εκατ. (15 %) ενώ η συμμετοχή της στο σύνολο της δαπάνης είναι μόλις 2,6 %.
Σε όλα αυτά που συνθέτουν το γκρίζο τοπίο της φαρμακευτικής δαπάνης και των όρων που την προσδιορίζουν πρέπει να συνυπολογίσουμε πως φάρμακα αξίας 250 περίπου εκατ. ευρώ κάθε χρόνο, τα νοσοκομειακά φάρμακα, είναι εκτός glow back. Ετσι, εάν οι φαρμακευτικές δίνουν φάρμακα σε νοσοκομεία υπερβαίνοντας την προβλεπόμενη δαπάνη, αυτό είναι εκτός της διαδικασίας επιστροφών.
Άρα η κλειστή δαπάνη όχι μόνο δεν είναι κλειστή, αλλά είναι ελαστική. Αν μάλιστα συναντηθεί με ελαστικές συνειδήσεις, μπορεί να κάνει οικονομικά θαύματα. Οι αμερικανικές αρχές ήδη αναζητούν τη σχέση πολιτικών προσώπων με την άνεση της Novartis να εισπράττει στην Ελλάδα.
