Σώζονται ανθρώπινες ζωές, αλλά αφήνονται στο έλεος της φωτιάς η πανίδα και η χλωρίδα
«Ευτυχώς δεν υπήρξαν θύματα». Αυτή η φράση ηχούσε από το πρωί μέχρι το βράδυ στα τηλεοπτικά δίκτυα και ιδιαίτερα στις πολιτικές παρεμβάσεις κυβερνητικών βουλευτών, μέχρι βεβαίως που ανατράπηκε και αυτή η πραγματικότητα μετά τον θάνατο τριών πολιτών και των δύο χειριστών του μοιραίου πυροσβεστικού αεροσκάφους Canadair. Και ενώ ευτυχώς κανένας άνθρωπος δεν έχασε τη ζωή του από την πυρκαγιά στη Ρόδο, εντούτοις αυτό το επιχείρημα κρύβει έντεχνα και μια κρίσιμη πτυχή της ανείπωτης καταστροφής που έχει συντελεστεί στο νησί.
Η φωτιά στη Ρόδο, την οποία δεν έχει επισκεφθεί ούτε μετά την καταστροφή ο πρωθυπουργός, είχε κάψει σύμφωνα με εκτιμήσεις του ευρωπαϊκού συστήματος «Κοπέρνικος» 206.610 στρέμματα. Μέσα σε αυτή την έκταση συμπεριλαμβάνονται, σύμφωνα με το ΕΚΠΑ, 135.000 στρ. καθαρού δάσους, περιοχές Natura (2.856 στρ.), καταφύγια άγριας ζωής (13.750 στρ.) και προστατευόμενες περιοχές (16.606 στρ.). Μέσα σε αυτές τις εκτάσεις πολλοί επιθυμούν να κρύψουν τα πραγματικά θύματα αυτής της καταστροφής: την ιδιαίτερα πλούσια χλωρίδα και πανίδα του νησιού.
Το σύμβολο της Ρόδου υπό απειλή
Θλίψη προκαλούν οι εικόνες με τα ροδίτικα πλατώνια, τα ελάφια δηλαδή του είδους Ντάμα-Ντάμα που ζουν στη Ρόδο εδώ και αιώνες και έχουν γίνει το σήμα κατατεθέν του νησιού, να τρέχουν να ξεφύγουν από τις φλόγες.
Τα ελάφια της Ρόδου είχαν χαρακτηριστεί είδος υπό εξαφάνιση καθώς οι φωτιές του 1987 και του 1992 είχαν μειώσει δραστικά τον πληθυσμό τους, ενώ σοβαρό πρόβλημα
είχε δημιουργήσει και η θήρευσή τους. Ο πληθυσμός αυξήθηκε σημαντικά τα τελευταία μόνο χρόνια, όμως η καταστροφή που συντελείται αυτές τις ημέρες μπορεί να έχει προκαλέσει ανεπανόρθωτες ζημιές στην επιβίωση του είδους. Φυσικά μετά την κατάσβεση της πυρκαγιάς οι καταγραφές θα αποτυπώσουν την πραγματική εικόνα, όμως αξίζει να σημειωθεί ότι το δάσος των Λαέρνων που επλήγη από τη φωτιά είναι η βασική περιοχή αναπαραγωγής και βιότοπος του πλατωνιού της Ρόδου.
Μιλώντας στο Documento ο πρόεδρος του Συλλόγου Προστασίας Περιβάλλοντος Ρόδου Δημήτρης Γρηγοριάδης τόνισε ότι «θα υπάρξει πρόβλημα με τον πληθυσμό των πλατωνιών, καθώς κάποια έχουν χάσει τη ζωή τους, αλλά ταυτόχρονα έχει χαθεί και μεγάλο κομμάτι του ενδιαιτήματός τους. Αυτό θα έχει επίδραση στη διατήρηση του πληθυσμού. Θα υπάρξει συνεπώς δεδομένα μείωση του πληθυσμού τους. Παραμένει άγνωστο όμως αν θα απειληθεί η ύπαρξή τους».
Το νησί που έσφυζε από ζωή
Μπορεί τα πλατώνια να είναι το γνωστότερο είδος που έχει συνδεθεί οργανικά με το νησί της Ρόδου, όμως η πανίδα του νησιού είναι ιδιαίτερα πλούσια. Μάλιστα η Ρόδος θεωρείται και ένα από τα πλουσιότερα νησιά της Ελλάδας σε ό,τι αφορά την ερπετοπανίδα, καθώς εκεί απαντώνται δύο είδη αμφιβίων (ο πράσινος φρύνος και πιθανώς ο απειλούμενος με εξαφάνιση ενδημικός βάτραχος της Καρπάθου), δύο είδη χελωνών (ελληνική χελώνα και γραμμωτή νεροχελώνα), εννέα είδη σαυρών και επτά είδη φιδιών.
Στη Ρόδο υπάρχει επίσης ένας πληθυσμός μικρόσωμων αλόγων ελευθέρας βοσκής, εκ των οποίων επέζησε τα τελευταία χρόνια ένας πολύ μικρός αριθμός που ζει σε βραχώδεις λόφους στα περίχωρα του χωριού Αρχάγγελος. Σύμφωνα με τον Δ. Γρηγοριάδη πάντως ο συγκεκριμένος πληθυσμός δεν φαίνεται να έχει αντιμετωπίσει πρόβλημα.
Από τα χερσαία θηλαστικά, εκτός από το Ντάμα-Ντάμα και τα άγρια άλογα, στη Ρόδο ζουν επίσης σκαντζόχοιροι, μυγαλίδες, λαγοί, αγριοκούνελα, διάφορα είδη τρωκτικών, αλεπούδες, κουνάβια και ασβοί. Πλούσια είναι επίσης και η ορνιθοπανίδα της περιοχής με περισσότερα από 50 είδη πουλιών να φωλιάζουν στο νησί ενώ άλλα 200 είδη επισκέπτονται το νησί κατά τις περιόδους μετανάστευσης.
Η τεράστια πυρκαγιά που κατέστρεψε ένα πολύ μεγάλο μέρος των δασών του νησιού, πλέον, θέτει σε κίνδυνο τη βιοποικιλότητα της Ρόδου, όπως τονίζει στο Documento ο Δ. Γρηγοριάδης. «Ανησυχούμε για τις αλλαγές στο οικοσύστημα που θα επηρεάσουν τον υδροφόρο ορίζοντα, την παραγωγή τροφής, τις μέλισσες, τα ελαιόδεντρα. Ειδικά στις μέλισσες ενδέχεται να έχουμε σοβαρές επιπτώσεις» αναφέρει συγκεκριμένα.
Μαύρισε το «σμαράγδι του Αιγαίου»
Το να πει κανείς μέχρι πριν από λίγες ημέρες ότι η Ρόδος είναι ένα «πράσινο» νησί, μάλλον θα υποτιμούσε τον τεράστιο πλούτο της ροδίτικης χλωρίδας. Στη Ρόδο συνολικά έχουν καταγραφεί 1.351 φυτά, εκ των οποίων οκτώ είναι τοπικά ενδημικά, 13 είναι ενδημικά του Αιγαίου και της Ρόδου, ενώ 64 είναι ενδημικά της Τουρκίας και της Ρόδου. Επίσης το θερμό, μεσογειακό κλίμα βοηθά την ανάπτυξη «μεικτών δασών» που απαντώνται σε ελάχιστα μέρη στην Ελλάδα, στη δε Ρόδο τα βρίσκουμε σε μια από τις καλύτερες και πιο αντιπροσωπευτικές τους μορφές.
Ανάμεσα στα ξεχωριστά φυτικά είδη της Ρόδου συμπεριλαμβάνεται η λικιδάμβαρη ή ζητιά, όπως την αποκαλούν οι Ροδίτες. Στη ζητιά οφείλεται η μεγάλη συσσώρευση των πεταλούδων στη γνωστή κοιλάδα των πεταλούδων.
«Σε ένα δάσος που δεν έχει καεί στο παρελθόν η αναγέννησή του μπορεί να γίνει σχετικά γρήγορα, δηλαδή σε 10-15 χρόνια, με την προϋπόθεση ότι θα το επιτρέψουμε. Αν δηλαδή δεν υπάρξουν ανεξέλεγκτη βόσκηση, καταπατήσεις και εκχερσώσεις, μπορεί η αναγέννηση να ολοκληρωθεί μέσω των σπόρων που έχουν μείνει στο έδαφος. Στα εδάφη που έχουν ξανακαεί θα πρέπει να κάνουμε τεχνητές αναδασώσεις» σχολιάζει ο πρόεδρος του Συλλόγου Προστασίας Περιβάλλοντος της Ρόδου.
