Στα Pandora Papers συγκαταλέγονται ακόµη αρκετά ονόµατα φίλων και συνεργατών –νυν και πρώην– του Βλαντίµιρ Πούτιν. Ενας από αυτούς είναι ο µεγιστάνας πετρελαίου και πρώην γερουσιαστής Λεονίντ Λεµπέντεφ, ο οποίος το 2006 έγινε µέλος του κόµµατος της Ενωµένης Ρωσίας, πρόεδρος του οποίου είναι ο Πούτιν. Οσα αποκαλύπτονται µέσω των Pandora Papers για τον αµφιλεγόµενο Ρώσο επιχειρηµατία φαντάζουν σκανδαλώδη. Το ακόµη σηµαντικότερο είναι ότι στην υπόθεση εµπλέκεται και το όνοµα του προέδρου της Κυπριακής ∆ηµοκρατίας Νίκου Αναστασιάδη.
Σύµφωνα µε εκτενές δηµοσίευµα της βρετανικής εφηµερίδας «The Guardian», το οποίο βασίζεται στα όσα έχει αποκαλύψει η ICIJ, το δικηγορικό γραφείο Νίκος Χρ. Αναστασιάδης και Συνέταιροι, το οποίο ίδρυσε ο πρόεδρος της Κυπριακής ∆ηµοκρατίας –αποχώρησε το 2013 και βασικές µέτοχοι είναι πλέον οι δύο κόρες του– «κατηγορήθηκε ότι απέκρυψε τα περιουσιακά στοιχεία ενός αµφιλεγόµενου Ρώσου γερουσιαστή πίσω από δήθεν πραγµατικούς ιδιοκτήτες σε µια µυστική έκθεση που υποβλήθηκε στις οικονοµικές ρυθµιστικές αρχές της Καραϊβικής».
Συγκεκριµένα, η παναµέζικη υπεράκτια εταιρεία Alcogal «παραπονέθηκε ότι η κυπριακή δικηγορική εταιρεία Νίκος Χρ. Αναστασιάδης και Συνεταίροι είχε ισχυριστεί σε αυτήν ότι τέσσερις από τις υπεράκτιες εταιρείες που διαχειριζόταν ανήκαν ευεργετικά στο προσωπικό της». Παρ’ όλα αυτά, σε αυτή την έκθεση που υποβλήθηκε στις χρηµατοπιστωτικές ρυθµιστικές αρχές των Βρετανικών Παρθένων Νήσων στις 8 Ιουνίου 2015 η Alcogal ανέφερε πως «είχε φτάσει στο συµπέρασµα ότι είχε παραπλανηθεί και τώρα πίστευε πως ο πραγµατικός ιδιοκτήτης ήταν ο Ρώσος επιχειρηµατίας και πρώην γερουσιαστής Λεονίντ Λεµπέντεφ». Ο Λεµπέντεφ έφυγε από τη Ρωσία το 2015, όταν κατηγορήθηκε από τις αρχές ότι υπεξαίρεσε 190 εκατ. ευρώ από ενεργειακή εταιρεία. Ο ίδιος αρνήθηκε τις κατηγορίες και έκτοτε δραστηριοποιείται στον τοµέα της παραγωγής ταινιών στο Χόλιγουντ. Η πορεία της υπόθεσής του στη Ρωσία παραµένει άγνωστη.
Ν. Αναστασιάδης: «∆εν έχω καµία γνώση»
Η εφηµερίδα «Guardian» επικοινώνησε µε το δικηγορικό γραφείο που ίδρυσε ο Ν. Αναστασιάδης –και φέρει ακόµη το όνοµά του–, το οποίο και «διέψευσε εντόνως» ότι παρείχε ψευδείς πληροφορίες στην Alcogal. Ο Ν. Αναστασιάδης δεν απάντησε στην ουσία των καταγγελιών παρά αρκέστηκε να δηλώσει στη βρετανική εφηµερίδα ότι δεν έχει ενεργό ρόλο στις υποθέσεις του δικηγορικού γραφείου από το 1997, όταν και έγινε πρόεδρος του ∆ΗΣΥ.
Οπως χαρακτηριστικά αναφερόταν στην επιστολή που απέστειλε στον «Guardian» ο πρόεδρος της Κύπρου, «δεν έχω καµία γνώση και θα ήταν αδύνατο για εµένα να γνωρίζω και να είµαι σε θέση να απαντήσω σε οποιουσδήποτε ισχυρισµούς σχετικά µε τον χειρισµό υποθέσεων του πρώην δικηγορικού µου γραφείου». Ο Ν. Αναστασιάδης περιέγραψε στην εφηµερίδα τη σχέση του µε τον Λεµπέντεφ ως «εγκάρδια» και επίσηµη. Οπως ανέφερε χαρακτηριστικά, δεν υπήρξε ποτέ σχέση «δικηγόρου – πελάτη. Σε κανένα χρονικό διάστηµα και σε καµία περίπτωση δεν χειρίστηκα τις υποθέσεις πελατών της εταιρείας, συµπεριλαµβανοµένου του κ. Λεµπέντεφ».
«Εγείρονται ερωτήµατα για τη σοφία του προέδρου»
Μπορεί η βρετανική εφηµερίδα να αναγράφει ότι δεν υπαινίσσεται πως ο Ν. Αναστασιάδης ενεπλάκη στις δραστηριότητες του δικηγορικού γραφείου, εντούτοις η απάντησή του «εγείρει ερωτήµατα σχετικά µε τη σοφία του προέδρου να επιτρέπει σε µια δικηγορική εταιρεία, πάνω στην οποία φαινοµενικά δεν είχε ούτε την επίβλεψη ούτε τον έλεγχο, να λειτουργεί µε το όνοµά του ενώ ο ίδιος υπηρετούσε ως εξέχων πολιτικός».
Σύµφωνα µε την έκθεση ύποπτης δραστηριότητας (SAR) που στάλθηκε στις αρχές των Βρετανικών Παρθένων Νήσων –αλλά όχι στη δικηγορική εταιρεία που ίδρυσε ο Ν. Αναστασιάδης–, όταν η Alcogal ρωτήθηκε για την ταυτότητα του ιδιοκτήτη των επίµαχων offshore η δικηγορική εταιρεία ανέφερε τρεις δικαιούχους. ∆ύο ήταν ασκούµενοι του δικηγορικού γραφείου και ο τρίτος υπάλληλος πελάτη της εταιρείας και νοµικός σύµβουλος.
Το δικηγορικό γραφείο αρνήθηκε στον «Guardian» ότι έπραξε κάτι το µεµπτό ή ότι είχε γνώση της SAR ή των ανησυχιών που υπήρχαν σε αυτήν καθώς και ότι «τα ονόµατα του προσωπικού που αναφέρθηκαν στην Alcogal δεν υπήρξαν ποτέ πραγµατικοί ιδιοκτήτες των offshore εταιρειών, αλλά ενεργούσαν ως διαχειριστές του πραγµατικού δικαιούχου, σε πλήρη συµµόρφωση µε το κυπριακό δίκαιο». Το δικηγορικό γραφείο αρνήθηκε να απαντήσει αν ενεργούσε για τον Λεµπέντεφ –επικαλούµενο το δικηγορικό απόρρητο–, προσθέτοντας πως διατηρούσε πάντα «κατάλληλα αρχεία», σύµφωνα µε το κυπριακό δίκαιο.
Υπεξαίρεση εκατοµµυρίων και αγωγές
Ο Λ. Λεµπέντεφ, ιδιοκτήτης της Sintez Group, δεν έρχεται πρώτη φορά στο προσκήνιο για αρνητικούς λόγους. Το 2016 οι ρωσικές αρχές ξεκίνησαν ποινική υπόθεση εναντίον του σχετικά µε απάτη αξίας 190 εκατ. ευρώ. Σύµφωνα µε τη ρωσική εφηµερίδα «Vedomosti», η διεξαγωγή της ποινικής έρευνας ξεκίνησε αφότου ο Ιγκορ Κρίλοφ, αντιπρόσωπος της εταιρείας Lonicera Participation Corp –ήλεγχε το 0,0045% των µετοχών της εταιρείας TGK-2 που ελεγχόταν από τη Sintez–, κατέθεσε αναφορά στις ρωσικές αρχές. Με αυτήν τις πληροφορούσε ότι από το 2009 έως το 2015 η TGK-2 δεν πλήρωσε τα µερίσµατα στους µετόχους. Σύµφωνα µε τη µελέτη, «ο Λεµπέντεφ και οι διευθυντές της TGK-2 υπεξαίρεσαν 220 εκατ. δολάρια από την εταιρεία». Η εξέλιξη της ποινικής υπόθεσης παραµένει άγνωστη, αλλά οδήγησε τον Λεµπέντεφ να εγκαταλείψει τη χώρα –και τη θέση του στο κοινοβούλιο– και να µην έχει επιστρέψει έκτοτε.
∆εν είναι η µοναδική… δικαστική περιπέτεια του Λεµπέντεφ. Το Ανώτατο ∆ικαστήριο της Νέας Υόρκης απέρριψε το 2019 αγωγή του εναντίον του Βίκτορ Βεξέλµπεργκ και του Λεν Μπλάβατνικ σχετικά µε την πώληση του 15% των µετοχών της πετρελαϊκής TNK-BP στην εταιρεία Rosneft το 2013 αντί 16,26 δισ. ευρώ. Ο Λεµπέντεφ διεκδικούσε δικαστικά 3,18 δισ. ευρώ, ποσό που σύµφωνα µε τους ισχυρισµούς του αντιστοιχεί στο µερίδιό του από την πώληση των µετοχών στη Rosneft και το οποίο βασιζόταν σε συµφωνία που διατείνεται ότι είχε υπάρξει µε τους Μπλάβατνικ και Βεξέλµπεργκ. Το Ανώτατο ∆ικαστήριο της Νέας Υόρκης όχι απλώς απέρριψε την αγωγή του, αλλά τον υποχρέωσε να πληρώσει και τα δικαστικά έξοδα των αντιδίκων, τα οποία επειδή πραγµατοποιήθηκαν δίκες σε Λονδίνο, Ιρλανδία, Κύπρο και Ελβετία ανήλθαν στα 17,3 εκατ. ευρώ. Τον Φεβρουάριο του 2021 το Εφετείο της Νέας Υόρκης αποφάσισε ότι η υπόθεση πρέπει να δικαστεί σε δεύτερο βαθµό επειδή η συµφωνία που ο Λεµπέντεφ υποστηρίζει ότι υπήρξε «υποδηλώνει» ένα δεσµευτικό συµβόλαιο.
«Στον κατάλογο υψηλού κινδύνου»
Σύµφωνα µε την ιστοσελίδα dialogos.com.cy, κατά την εκδίκαση της υπόθεσης προηγήθηκε «η άµεση εµπλοκή του δικηγορικού γραφείου Νίκος Χρ. Αναστασιάδης. Επίσης, ο διευθύνων σύµβουλος του δικηγορικού γραφείου Θεοφάνης Φιλίππου είχε κληθεί ως µάρτυρας στη συγκεκριµένη υπόθεση. Οπως αναφέρει δηµοσίευµα του δηµοσιογράφου John Helmer που παρακολουθούσε την υπόθεση, κληθείς να σχολιάσει ο κ. Φιλίππου δεν ανταποκρίθηκε…». Στο δηµοσίευµα του συγκεκριµένου δηµοσιογράφου, που φιλοξενείται στην ιστοσελίδα johnhelmer.net, αναφέρεται ότι «ο Λεµπέντεφ βρήκε ασφαλές καταφύγιο στις ΗΠΑ και στην Κύπρο». Η αίτηση του Λεµπέντεφ για κυπριακό διαβατήριο εγκρίθηκε το 2011, αλλά παρ’ όλα αυτά, σύµφωνα µε την επίµαχη ιστοσελίδα, αυτό «κρατήθηκε µυστικό από τα κυπριακά δικαστήρια, όπως το κράτησε κρυφό και ο Λεµπέντεφ από τη ρωσική γερουσία».
Αξίζει επίσης να σηµειωθεί ότι, σύµφωνα µε την ιστοσελίδα dialogos ο Λεµπέντεφ «δεν εµφανίζεται για πρώτη φορά να συνδέεται µε τον πρόεδρο Αναστασιάδη». Κι αυτό γιατί τον Μάιο του 2013 είχε ξεσπάσει σάλος, αφού ο Αναστασιάδης ταξίδεψε στο Παρίσι µε το τζετ του «προσωπικού του φίλου και πελάτη του δικηγορικού του γραφείου τα τελευταία 20 χρόνια». Αξιοσηµείωτο είναι επίσης ότι το όνοµα του Λεµπέντεφ είχε ακουστεί και στην Ελλάδα, αφού η εταιρεία του εµφανιζόταν να διεκδικεί τις ∆ΕΠΑ-∆ΕΣΦΑ το 2013, ενώ το ενδιαφέρον επανέκαµψε το 2015 σχετικά µε τον αγωγό αερίου Turkish Stream.
Σύµφωνα µε την ιστοσελίδα economytoday.sigmalive.com, η περίπτωση της πολιτογράφησης του Λεµπέντεφ εντοπίζεται και στο πόρισµα για το σκάνδαλο των πολιτογραφήσεων «της Ερευνητικής Επιτροπής για το σκάνδαλο των “χρυσών” διαβατηρίων υπό το Μύρωνα Νικολάτο. Την υπόθεσή του φαίνεται να την είχε αναλάβει το δικηγορικό γραφείο Νίκος Αναστασιάδης». Ο Λεµπέντεφ «τοποθετείται στον κατάλογο των 199 υψηλού κινδύνου πολιτογραφηθέντων επενδυτών/ επιχειρηµατιών» και «στην κατηγορία των 16 πολιτογραφηθέντων που βρίσκονται υπό διερεύνηση από διωκτικές αρχές. Συστήνεται η παρακολούθηση και περαιτέρω διερεύνησή του για ενδεχόµενη έναρξη διαδικασίας αποστέρησης της πολιτογράφησης».
Ενας από τους πλέον καταζητούµενους
∆εν είναι η µοναδική περίπτωση πολιτογράφησης µέσω του προγράµµατος των «χρυσών διαβατηρίων» στην Κύπρο, το οποίο ήταν διάτρητο εν τη γενέσει του, µε αποτέλεσµα να πολιτογραφηθούν ακόµη κι άτοµα που βρίσκονταν υπό ποινική διερεύνηση. Ενα από αυτά ήταν ο Μαλαισιανός Τζο Τάεκ Λόου, από τους πλέον καταζητούµενους παγκοσµίως, που πολιτογραφήθηκε στην Κύπρο το 2015, έχοντας λάβει συστάσεις από τον αρχιεπίσκοπο Ιεράς Ιουστινιανής και πάσης Κύπρου Χρυσόστοµο. Ο Τζο Λόου κατηγορείται –βάσει δηµοσιεύµατος της ICIJ– ότι ήταν ο ιθύνων νους πίσω από την υπεξαίρεση 4,5 δισ. δολαρίων από µαλαισιανό οικονοµικό αναπτυξιακό fund γνωστό ως 1MDB.
Σύµφωνα µε την ICIJ, η δικηγορική εταιρεία Baker McKenzie που εµπλέκεται στα Pandora Papers –αναγράφεται µεταξύ άλλων ότι κερδοφόρησε από ανθρώπους δεµένους µε την απάτη και τη διαφθορά– συνεργάστηκε µε τον Τζο Λόου. Σύµφωνα µε την ICIJ, ο Λόου αξιοποίησε τη δικηγορική εταιρεία και τις θυγατρικές της ώστε να βοηθήσουν αυτόν και τους συνεργάτες του «να δηµιουργήσουν έναν ιστό εταιρειών στη Μαλαισία και στο Χονγκ Κονγκ. Οι αµερικανικές αρχές ισχυρίζονται ότι χρησιµοποίησαν µερικές από αυτές τις εταιρείες για να µεταφέρουν χρήµατα που λεηλατήθηκαν από την 1MDB».
