Καθώς οι θάνατοι αμάχων και παιδιών ολοένα αυξάνονται από τις ισραηλινές επιθέσεις, το ερώτημα για την επόμενη μέρα στη Λωρίδα της Γάζας έρχεται σχεδόν αυτόματα στο μυαλό. Η ζωή θα συνεχιστεί και πώς, τόσο σε καθημερινό όσο και σε πολιτικό και γεωστρατηγικό επίπεδο;
Τα σενάρια ποικίλλουν, αναλόγως από πού εκπορεύονται: το Ισραήλ επιθυμεί να έχει τον έλεγχο της ασφάλειας στη Λωρίδα της Γάζας την επόμενη μέρα, ενώ έχει βάλει στο τραπέζι ακόμη και τον βίαιο εκτοπισμό των Παλαιστινίων στην Αίγυπτο, τον οποίο οι πολιτικοί ηγέτες των γειτονικών χωρών αποκαλούν γενοκτονία σε εξέλιξη. Οι ΗΠΑ έχουν προτείνει μια διαφορετική οπτική που θα λαμβάνει υπόψη τόσο τις γειτονικές χώρες όσο και τους ίδιους τους Παλαιστίνιους. Το σίγουρο είναι ότι κάποια από τα παρακάτω σενάρια ή έστω μέρος τους θα καθορίσουν την επόμενη ημέρα για τη Γάζα και την ισορροπία δυνάμεων στην ευρύτερη περιοχή.
01 Σχέδιο εκτοπισμού στο Σινά
Οι προειδοποιήσεις έπεσαν βροχή προς το Ισραήλ από πολλές πλευρές, από την Ευρωπαϊκή Ενωση μέχρι και την Ιορδανία, με διαφορετική αυστηρότητα στον τόνο: Οποιαδήποτε ενέργεια του Ισραήλ που θα είχε αποτέλεσμα τον αναγκαστικό εκτοπισμό των Παλαιστινίων αντιβαίνει στο διεθνές δίκαιο και θα αποτελέσει, στην περίπτωση του Αμμάν, αιτία για πόλεμο.
Τη στιγμή που ο ισραηλινός στρατός σφυροκοπούσε από αέρα, θάλασσα και στεριά τη Λωρίδα της Γάζας ένα έγγραφο του υπουργείου Εσωτερικών που διέρρευσε με ευθύνη των WikiLeaks περιείχε ένα σχέδιο εκτοπισμού των Παλαιστινίων στην έρημο του Σινά στην Αίγυπτο. Το σχέδιο κυκλοφορούσε για εβδομάδες και το Ισραήλ επιβεβαίωσε ότι προέρχεται από το ισραηλινό υπουργείο Πληροφοριών, το οποίο προτείνει αλλά δεν χαράσσει πολιτική.
Βέβαια, πρέπει να σημειωθεί ότι αναγκαστικός εκτοπισμός συμβαίνει ήδη στα κατεχόμενα εδάφη από εποίκους που με τη βία των όπλων και συχνά με τη βοήθεια των ενόπλων δυνάμεων του Ισραήλ έχουν εκτοπίσει από τη Δυτική Οχθη πάνω από 800 Παλαιστίνιους, εκ των οποίων 300 παιδιά, σύμφωνα με τον ΟΗΕ. Επίσης, ο ισραηλινός στρατός έχει εκδώσει πολλαπλές ειδοποιήσεις για εκκένωση της βόρειας Γάζας, υποσχόμενος ότι μόλις καταστεί δυνατό οι κάτοικοι θα μπορέσουν να επιστρέψουν. Oμως οι Παλαιστίνιοι φοβούνται ότι σε περίπτωση που εγκαταλείψουν τα σπίτια τους δεν θα μπορέσουν να επιστρέψουν και θα υποστούν μια δεύτερη –μετά το 1948– «Νάκμπα».
Σύμφωνα με το σχέδιο, στην έρημο του Σινά θα αναπτυσσόταν μια πολιτεία με αντίσκηνα και οι προμήθειες για τα απαραίτητα αγαθά προς επιβίωση θα έρχονταν μέσω ενός ανθρωπιστικού διαδρόμου, ελλείψει φυσικά της διαλυμένης Χαμάς. Προέβλεπε για αργότερα το χτίσιμο μιας πόλης στο βόρειο Σινά για τη μακροπρόθεσμη στέγαση των προσφύγων, ενώ θα χαρασσόταν μια ασφαλής ζώνη ώστε να διασφαλιστεί ότι οι Παλαιστίνιοι δεν θα επέστρεφαν στη Γάζα. Ισως στο σχέδιο του Ισραήλ είναι υπολογισμένο το γεγονός ότι στη βόρεια Γάζα, την οποία θέλει να εκκενώσει, η Χαμάς είναι πιο ισχυρή από την Παλαιστινιακή Αρχή, την οποία πολλοί Παλαιστίνιοι θεωρούν τοποτηρητή του Ισραήλ στη Δυτική Οχθη.
02 Υπό τη σκέπη του Ισραήλ
Αμέσως μετά την επίθεση της ισλαμιστικής οργάνωσης στις 7 Οκτωβρίου ο Νετανιάχου είχε υποσχεθεί ότι θα «εξαφανίσει τη Χαμάς». Ομως ύστερα από 16 χρόνια κυριαρχίας της Χαμάς στη Λωρίδα της Γάζας οι ειδικοί αμφιβάλλουν βάσιμα. Παρ’ όλα αυτά, ακόμη κι αν το Ισραήλ καταφέρει να διαλύσει τη Χαμάς, το πολιτικό και κυβερνητικό κενό που θα αφήσει αναμένεται να εντείνει την ανθρωπιστική καταστροφή που έχει ήδη συντελεστεί, με πάνω από 10.000 νεκρούς Παλαιστίνιους, εκ των οποίων πάνω από 4.000 παιδιά (40% των θυμάτων).
Αυτό το κενό φιλοδοξεί να «γεμίσει» ο Μπενιαμίν Νετανιάχου δηλώνοντας ότι το Ισραήλ θα είναι «ο επ’ αόριστον υπεύθυνος για την ασφάλεια της Λωρίδας της Γάζας». Σε συνέντευξή του στο αμερικανικό τηλεοπτικό δίκτυο ABC ο Ισραηλινός πρωθυπουργός ανέφερε: «Οταν δεν έχουμε αυτή την ευθύνη για την ασφάλεια αυτό που προκύπτει είναι η έκρηξη της τρομοκρατίας της Χαμάς σε κλίμακα που δεν μπορούμε να φανταστούμε».
Σύμφωνα με εκτιμήσεις αναλυτών, μ’ αυτές τις αποστροφές του λόγου του ο Ισραηλινός πρωθυπουργός ουσιαστικά προαναγγέλλει την επιστροφή του ισραηλινού στρατού στη Γάζα. Αν τελικά το Ισραήλ καταφέρει να νικήσει τη Χαμάς, πράγμα καθόλου εύκολο, είναι αναμενόμενο ότι προσωρινά τουλάχιστον θα εγκατασταθούν ισραηλινά στρατεύματα στη βόρεια Γάζα για να καταπνίξουν οποιαδήποτε πιθανότητα αναζωπύρωσης της αντίστασης. Το σενάριο αυτό είναι πολύ δημοφιλές στην ακροδεξιά πτέρυγα της ισραηλινής κυβέρνησης. Χαρακτηριστικές της τακτικής που ακολουθεί η ισραηλινή κυβέρνηση είναι οι δηλώσεις του ακροδεξιού υπουργού Οικονομικών
Μπεζαλέλ Σμότριτς, ο οποίος σε συνέντευξή του το προηγούμενο Σαββατοκύριακο ανέφερε ότι «την επόμενη μέρα που δεν θα υπάρχει Χαμάς ο ισραηλινός στρατός θα έχει τον επιχειρησιακό έλεγχο για πολλά χρόνια», συμπληρώνοντας με νόημα: «Δεν θα καταστρέψουμε τη Χαμάς για να αναλάβει ένα άλλο πολιτικό σώμα».
Ακόμη και πρώην σύμβουλοι ασφαλείας του Νετανιάχου παραδέχονται ότι το Ισραήλ δεν μπορεί να αφήσει τη Γάζα χωρίς αυστηρή επιτήρηση τόσο μέσα στη Λωρίδα όσο και στις εισαγωγές σε αυτή. Επίσης τονίζεται η ανάγκη να καταστραφούν τόσο τα υπόγεια δίκτυα της Χαμάς όσο και κάθε δυνατότητα κατασκευής οπλισμού. Ωστόσο υψηλά ιστάμενοι Ισραηλινοί αξιωματούχοι έχουν απορρίψει την ιδέα να καταλάβουν τη Γάζα.
03 Μεταβατική περίοδος με διεθνή επιτήρηση
Από την πλευρά τους οι ΗΠΑ έχουν προσφέρει την αμέριστη, αν και όχι τόσο πρόθυμη, στήριξή τους στο Ισραήλ κυρίως στο πεδίο της μη επέκτασης της σύγκρουσης σε περιφερειακό επίπεδο με την αποστολή σημαντικών στρατιωτικών δυνάμεων στην ανατολική Μεσόγειο. Η κυβέρνηση Μπάιντεν έχει κάνει σαφές ότι δεν θα αποστείλει στρατεύματα στη Γάζα. Οι αμερικανικές αρχές προτείνουν μια διαφορετική προσέγγιση για την επόμενη μέρα, η οποία απορρίπτεται από τους Ισραηλινούς: μια μεταβατική περίοδο στην οποία μια πολυεθνική αρχή αποτελούμενη από αραβικές χώρες της περιοχής θα αποστρατιωτικοποιήσει τη Λωρίδα και έπειτα μια «αναμορφωμένη» Παλαιστινιακή Αρχή να αναλάβει ρόλο.
Η πρόταση για ανάπτυξη πολυεθνικής δύναμης αντανακλά την αντίληψη της Ουάσινγκτον ότι η διεθνής παρουσία εκεί θεωρείται σημαντική. Οι ΗΠΑ επιφυλάσσουν ρόλο πυροσβέστη τόσο σε γειτονικές χώρες όσο και στον ΟΗΕ, που μπορεί να αναλάβει την προσωρινή εποπτεία ορισμένων περιοχών.
Το σενάριο προβλέπει ένα συνασπισμό αραβικών κρατών –ιδανικά, με όσα έχουν υπογράψει τις Συμφωνίες του Αβραάμ, με τα οποία η Ουάσινγκτον πιστεύει ότι το Ισραήλ μπορεί να συνεργαστεί– που θα μπορούσε να χρησιμεύσει ως προσωρινή δύναμη για να καλύψει το κενό ασφάλειας και διακυβέρνησης στη Γάζα με υποστήριξη από τις Ηνωμένες Πολιτείες, την Ευρωπαϊκή Ενωση και τα Ηνωμένα Εθνη. Ομως όσο πιο μακρά και πιο αιματηρή είναι η εκστρατεία του Ισραήλ στη Γάζα τόσο πιο δύσκολη θα γίνεται η εξασφάλιση της συνεργασίας των αραβικών κρατών.
Το αντίστοιχο σενάριο μεταβατικού σταδίου των Ισραηλινών είναι διαφορετικό και ευθυγραμμίζεται με το σχέδιο που θέλει το Ισραήλ υπεύθυνο για την ασφάλεια της Γάζας. Οι Ισραηλινοί στρατιωτικοί έχουν ήδη θέσει τις βάσεις για ένα ενδιάμεσο σενάριο στο οποίο ο στρατός θα επιβλέπει την ασφάλεια και τη ζωή των πολιτών στη Λωρίδα και εξετάζουν, σύμφωνα με δημοσίευμα της ισραηλινής εφημερίδας «Haaretz», τη μεταφορά προσωπικού σε προσωρινούς ρόλους στη Γάζα από μια στρατιωτική μονάδα που ασχολείται με πολιτικά ζητήματα στη Δυτική Οχθη: τον Συντονιστή των Κυβερνητικών Δραστηριοτήτων στα Εδάφη.
04 Με πολλά εμπόδια η λύση Αμπάς
Οι ΗΠΑ προτείνουν να επιστρέψει στη Γάζα μια «αναμορφωμένη» Παλαιστινιακή Αρχή, που κυριαρχείται από τη Φατάχ. Προσπαθούν να «σπρώξουν» τον γηραιό ηγέτη της Παλαιστινιακής Αρχής Μαχμούντ Αμπάς να αναλάβει καθήκοντα στη Λωρίδα. Μάλιστα ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Αντονι Μπλίνκεν πίεσε τον Αμπάς να παίξει «κεντρικό ρόλο» στη διοίκηση της Γάζας μετά τον πόλεμο. Ο Αμπάς πριν από την επίθεση εναντίον του στην εβδομάδα που πέρασε δήλωσε ότι θα πάρει οποιοδήποτε αξίωμα μόνο στο πλαίσιο μιας «συνολικής πολιτικής λύσης» στη σύγκρουση Ισραήλ – Παλαιστίνης. Σε συνέντευξή του στο Politico ο πρώην πρωθυπουργός του Ισραήλ
Εχούντ Μπάρακ υποστήριξε ότι η επιστροφή της Παλαιστινιακής Αρχής και του Αμπάς στη Γάζα θα μπορούσε να διευκολυνθεί και να δρομολογηθεί από μια μεταβατική πολυεθνική δύναμη. Ο ίδιος ο Αμπάς όμως, σύμφωνα με τον Μπάρακ, είναι αντίθετος σε ενδεχόμενη επιστροφή του στη Γάζα με αυτούς τους όρους. Επίσης, και ο πρώην πρωθυπουργός Γιαΐρ
Λαπίντ έχει εκφραστεί υπέρ της επιστροφής της Παλαιστινιακής Αρχής στη Γάζα μετά τον πόλεμο. «Δεν είναι ιδανικό σενάριο, αλλά έτσι ήταν τα πράγματα πριν» σημείωσε ο Λαπίντ τις πρώτες μέρες του πολέμου. Αξίζει να επισημανθεί ότι στις προεδρικές εκλογές του 2005 κέρδισε ο Αμπάς, ενώ στις βουλευτικές του 2006 επικράτησε η Χαμάς. Το 2007 η Χαμάς έδιωξε την Παλαιστινιακή Αρχή από τη Λωρίδα της Γάζας. Επίσης, η ικανότητα της Παλαιστινιακής Αρχής να κυβερνά ήδη τίθεται εν αμφιβόλω, αφού ο αγώνας της να προστατεύσει τους αμάχους από τις επιθέσεις Ισραηλινών εποίκων στη Δυτική Οχθη δεν διακρίνεται από μεγάλη επιτυχία και οι προϋπολογισμοί της έχουν φτάσει σε οριακό σημείο, καθώς το Ισραήλ έχει παρακρατήσει εκατομμύρια δολάρια σε φορολογικά έσοδα που συγκεντρώθηκαν από Παλαιστίνιους.
05 Εγγυήτρια η Τουρκία και με όραμα ο Ερντογάν
Ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Χακάν Φιντάν ανέφερε δέκα μέρες μετά την έναρξη της σύγκρουσης στη Γάζα ότι η Αγκυρα προτείνει ένα σχέδιο συστήματος εγγυήσεων για να τερματιστεί ο κύκλος της βίας και να επιτευχθεί μια λύση δύο κρατών. Ο Φιντάν εκτίμησε ότι κράτη από την περιοχή, συμπεριλαμβανομένης της Τουρκίας, θα μπορούσαν να λειτουργήσουν ως μόνιμοι μεσολαβητές στη σύγκρουση και να κρατήσουν τα εμπλεκόμενα μέρη υπό έλεγχο για πιθανές παραβιάσεις διμερών συμφωνιών. «Προτείνουμε ότι οι χώρες που θα είναι εγγυητές στην παλαιστινιακή πλευρά πρέπει να είναι από την περιοχή. Αυτό περιλαμβάνει την Τουρκία» ανέφερε, σύμφωνα με δημοσίευμα της εφημερίδας «Hurriyet» προσθέτοντας. «Αλλες χώρες θα πρέπει να είναι εγγυητές για το Ισραήλ».
Από την πλευρά του ο πρόεδρος Ερντογάν υπογράμμισε τις δυνατότητες της Τουρκίας ως εγγυήτριας χώρας στη Γάζα (σε αντιστοιχία με την Κύπρο), δίνοντας έμφαση στην ασφάλεια, την πολιτική, την ιστορική και την πολιτιστική διάσταση.
Ο Ερντογάν περιέγραψε το όραμά του για μια Γάζα εντός των συνόρων του 1967, που θα αποτελεί αναπόσπαστο μέρος ενός ανεξάρτητου παλαιστινιακού κράτους με πρωτεύουσα την Ανατολική Ιερουσαλήμ. Η τουρκική αυτή προσέγγιση είναι προφανώς απολύτως σύμφωνη με τις βλέψεις της Τουρκίας να διευρύνει κι άλλο τον ρόλο που διαδραματίζει στην περιοχή. Το ερώτημα είναι αν οι βλέψεις αυτές θα γίνουν δεκτές –καθώς ανεκτές είναι ήδη– από τις ΗΠΑ ή την ΕΕ.
Διαβάστε επίσης: Γάζα: «Βρέθηκαν όπλα στο Αλ Σίφα», ισχυρίζεται το Ισραήλ – Ανακρίσεις Παλαιστινίων εντός του νοσοκομείου (Videos)
Νέα «πυρά» Ερντογάν: «Κράτος τρομοκράτης το Ισραήλ – Νετανιάχου έρχεται το τέλος σου»
Γάζα: «Ψηλά τα χέρια και βγείτε έξω» – Στους διαδρόμους του Αλ Σίφα οι Ισραηλινοί (Videos)
Δυτική Όχθη: Ισραηλινοί ισοπέδωσαν μνημείο του Αραφάτ – Έφοδος στο νοσοκομείο Αλ Σίφα στη Γάζα (Video)
