Για τους δανειστές οι αποφάσεις των Eurogroup είναι ευαγγέλιο μόνο όταν αφορούν στα μέτρα που πρέπει να λάβει η εκάστοτε ελληνική κυβέρνηση και να πληρώσει ως συνήθως ο ελληνικός λαός.
Όταν πρόκειται για αποφάσεις που αφορούν στην ελάφρυνση του ελληνικού χρέους ή στην επιστροφή χρημάτων στην Ελλάδα, κάνουν πως δεν ακούν αδιαφορώντας όχι μόνο για την συσσωρευμένη πίεση στην ελληνική κοινωνία και ειδικά στα πιο ευάλωτα στρώματα αυτής αλλά και για τις προοπτικές ανάπτυξης που αχνοφαίνονται στον ορίζοντα.
Πως αλλιώς να εξηγήσει κανείς τη δυσκολία να προχωρήσουν σε μια ουσιαστική περιγραφή – παραμετροποίηση των μεσοπρόθεσμων μέτρων για το χρέος τα οποία θα ισχύσουν έτσι κι αλλιώς μετά το τέλος του τρέχοντος προγράμματος το καλοκαίρι του 2018. Να υλοποιήσουν, δηλαδή, γιατί περί αυτού πρόκειται, τις αποφάσεις των δύο διαδοχικών Eurogroup της 9ης και 25ης Μαΐου του προηγούμενου έτους.
Τη στιγμή μάλιστα που και στο τραπέζι της διαπραγμάτευσης έχουν προταθεί λύσεις οι οποίες δεν θα επιβαρύνουν περαιτέρω τους Ευρωπαίους φορολογούμενους και συνεπώς καθιστούν πιο εύκολη την πολιτική διαχείριση μιας παρόμοιας απόφασης ενόψει των εκλογικών αναμετρήσεων σε Γαλλία και Γερμανία.
Οι εν λόγω λύσεις που σύμφωνα με απολύτως ασφαλείς πληροφορίες του Documento έχουν «πέσει» στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων και με τη σύμφωνη γνώμη της Αθήνας, ήθελαν την αξιοποίηση των λεγόμενων «αδιάθετων» κεφαλαίων από την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών από το δάνειο των 86 δισεκατομμυρίων του τρίτου ελληνικού προγράμματος και των κερδών των κεντρικών τραπεζών από τα ελληνικά ομόλογα.
Τα πρώτα υπολογίζονται στο διόλου ευκαταφρόνητο ποσό των περίπου 20 δισ. και δεν εκταμιεύτηκαν ποτέ διότι δεν τα χρειάστηκαν οι τράπεζες για τη δεύτερη ανακεφαλαιοποίησή τους και όπως είναι φυσικό δεν επιβάρυναν το χρέος της χώρας.
Ωστόσο τα «δύσκολα» μέτρα που συνόδευαν το σύνολο του δανεισμού (86 δισ.) υλοποιήθηκαν ή θα υλοποιηθούν στο σύνολό τους όταν ολοκληρωθεί και η τεχνική συμφωνία για τη δεύτερη αξιολόγηση χωρίς εκπτώσεις.
Για τα δεύτερα, τα κέρδη των κεντρικών τραπεζών αλλά και της ΕΚΤ από τα ελληνικά ομόλογα, το παρασκήνιο είναι μεγάλο και εξοργιστικό αν σκεφτεί κανείς ότι μιλάμε για ένα ποσό της τάξεως των 10,2 δισ. ευρώ μόνο έως και το 2020 και μόνο από υπεραξίες από τίτλους που διέφυγαν το μεγάλο «κούρεμα» με το PSI.
Συγκεκριμένα, τον Δεκέμβρη του 2014, λίγες ημέρες πριν τις εκλογές, ο υπεύθυνος του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Στήριξης (EFSF/ESM) Κλάους Ρέγκλινγκ ανέφερε πως παρά της αποφάσεις του Eurogroup οι κεντρικές εθνικές τράπεζες που αποτελούν την ΕΚΤ δεν θα επιστρέψουν στο τέλος του 2014 τα κέρδη που θα αποκομίσουν από τα ελληνικά ομόλογα που αγόρασαν.
Πρόκειται για τα περίφημα ομόλογα ANFA (Agreement on Net Financial Assets) τα οποία ανέρχονταν στο ποσό των 13,2 δισ. και φυσικά δεν «κουρεύτηκαν» ποτέ μέσω του PSI του Ευάγγελου Βενιζέλου όπως έγινε με τους μικροομολογιούχους και τα συνταξιοδοτικά ταμεία αφού η ΕΚΤ αρνήθηκε να συμμετάσχει όχι μόνο για τα ANFA αλλά και για το σύνολο των ελληνικών ομολόγων που είχε στην κατοχή της ύψους 43 δισ. (SMP).
Μόνο για τα κέρδη των ομολόγων αυτών μιλάμε για ένα ποσό της τάξεως των 3.2δισ. μέχρι το τέλος του προγράμματος το 2018, και ό,τι γράψει το κοντέρ μέχρι το 2037 που λήγει και το τελευταίο ομόλογο.
Το πραγματικά εξοργιστικό είναι ότι το εν λόγω κονδύλι είναι γραμμένο στον προϋπολογισμό και συνεπώς η μη επιστροφή του διευρύνει το όποιο δημοσιονομικό κενό για την κάλυψη του οποίου έρχονται εκ των υστέρων οι θεσμοί και ζητούν επιπλέον μέτρα.
Και εδώ η κατάσταση στην κυριολεξία ξεφεύγει ακόμη και από στενά όρια της λογικής.
Τα περίφημα αυτά ομόλογα (ANFA) αγοράστηκαν απ την ΕΚΤ το 2010 με αιτιολογικό την ενίσχυση της αγοράς αλλά επί της ουσίας για να σωθούν Γαλλικές και Γερμανικές τράπεζες που είχαν στην κατοχή τους ισόποσο ελληνικό χρέος.
Τον Νοέμβριο του 2012 στο τότε Eurogroup αποφασίστηκε η επιστροφή στην Ελλάδα των κερδών τόσο του προγράμματος SMPs από την ΕΚΤ όσο και των ANFA. Επεστράφησαν μόνο το 2013 κέρδη ύψους 1,5 δισ. ευρώ από το πρόγραμμα αγοράς ελληνικών ομολόγων της ΕΚΤ (Securities Market Program, SMP).
Από το 2014 παρότι πληρώνονται στο 100% της αξίας τους δεν έχουν επιστραφεί και παραμένουν «παρκαρισμένα» σε κλειστό ειδικό λογαριασμό σε τράπεζα του Λουξεμβούργου μαζί με τα αδιάθετα χρήματα για τις τράπεζες.
Για το 2014 είχαν εγγραφεί στον προϋπολογισμό έσοδα από ANFAs και SMPs σχεδόν 2,5 δισ. € και στα ταμεία μπήκαν μόλις 580 εκατ. €.
Είναι χαρακτηριστικό ότι και για τα δύο προγράμματα για τα έτη 2014 και 2015 (χρονιά που η χώρα βίωσε τη μεγαλύτερη πιστωτική ασφυξία) το 2016 έπρεπε να επιστραφούν 5,3 δισ. ευρώ και στα ταμεία μπήκαν μόλις 291 εκατ. € κι αυτά από την Τράπεζα της Ελλάδας.
Το ποσό αυτό, αν επέστρεφε στα δημόσια ταμεία, θα επαρκούσε να καλύψει πλήρως τις χρηματοδοτικές ανάγκες της χώρας για το 2016 οι οποίες χωρίς την πληρωμή των τόκων και τις εκδόσεις εντόκων γραμματίων ήταν λίγο πάνω από τα 6 δισ. ευρώ!
Αυτά τα κεφάλαια εξετάζεται τώρα να αξιοποιηθούν ως μέρος μιας τεχνικής λύσης στο πλαίσιο των μεσοπρόθεσμων μέτρων για το χρέος που θα περιλαμβάνει είτε την πρόωρη εξόφληση μέρους του ακριβού χρέους στο ΔΝΤ, είτε το πάγωμα των επιτοκίων, τον καθορισμό δηλαδή ανώτατου ορίου (capping) των επιτοκίων χωρίς αυτό να συνεπάγεται δημοσιονομικές μεταβιβάσεις από κράτη-μέλη.
