Συχνά στην Αθήνα με σταματάνε στον δρόμο και με ρωτάνε: «Τι κάνουν τα νησιά μας, τι κάνουν οι Κυκλάδες;». Τους απαντώ: «Ιδιαίτερα τον χειμώνα είναι πιο ωραίες από ό,τι τις ξέρετε το καλοκαίρι». Προφανώς υπάρχει αλήθεια σε αυτό, αλλά εξαρτάται από ποια σκοπιά το βλέπεις…
Οι Κυκλάδες λοιπόν αλλά και όλα τα νησιά μας είναι μικρά αριστουργήματα, χειροποίητα μνημεία παγκόσμιας φυσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς. Εχουν όμως ένα «ελάττωμα»: είναι νησιά. Μια κακοκαιρία, η κακή ακτοπλοϊκή σύνδεση ή κάποια βλάβη του πλοίου μπορούν να σε αποκόψουν για μέρες. Κάποιοι καθηγητές ή δάσκαλοι δεν θα έρθουν είτε γιατί δεν βγαίνουν οικονομικά (μικρός μισθός σε σχέση με τις ανάγκες) είτε γιατί δεν βρίσκουν σπίτι (ιδιαίτερα στα πολύ τουριστικά νησιά), κάποιοι γιατροί για τους ίδιους ή παραπλήσιους λόγους δεν θα αποδεχτούν ή δεν θα δηλώσουν καν πρόθεση διορισμού. Κάποιοι νέοι άνθρωποι δεν θα έχουν δουλειά μετά τον Οκτώβριο ή θα ασφυκτιούν στο στενό κοινωνικό πλαίσιο. Ολα αυτά αποτελούν εύλογους λόγους για να μην είναι εύκολο τα νησιά μας να είναι ζωντανά δώδεκα μήνες τον χρόνο.
«Νησιωτικότητα» λοιπόν με μία λέξη, μια έννοια που πολλοί τη λένε αλλά λίγοι την καταλαβαίνουν… Μέχρι και το κοινοβούλιο, παρά τη συνταγματική κατοχύρωση της νησιωτικότητας από τις αρχές της δεκαετίας του 2000, αρνήθηκε (για την ακρίβεια η κυβερνητική πλειοψηφία της ΝΔ) να προσθέσει στο άρθρο 101 την αυτονόητη παράγραφο ότι η πολιτεία μπορεί και πρέπει να αντιμετωπίζει με ειδικό τρόπο τη διοικητική δομή αλλά και την άσκηση διοίκησης στα νησιά…
Παρ’ όλα αυτά, οι πάντες όταν πλησιάζει το καλοκαίρι προγραμματίζουν τις διακοπές τους και βεβαίως πολλοί απαιτούν για τις μέρες εκείνες να είναι καλυμμένοι σε όλες τις ανάγκες τους.
Εξ αυτού και το τεράστιο ενδιαφέρον εγχώριων αλλά και διεθνών μεγαλοεπενδυτών να «αλώσουν» τις πιο εξαιρετικές γωνιές, ακτές και παραλίες των νησιών μας στο όνομα της κάλυψης των πιο απαιτητικών αναγκών των τουριστών με «βαριά πορτοφόλια» και στην πραγματικότητα με στόχο το μέγιστο και πρόσκαιρο ιδιωτικό κέρδος. Αξιοποιούν δηλαδή το εξαιρετικού κάλλους αρχέγονο φυσικό περιβάλλον των νησιών για ίδιον όφελος,
επωφελούμενοι από τα κίνητρα της πολιτείας που μπορεί να μην έχει λύσει το πρόβλημα της υγείας των μόνιμων κατοίκων, αλλά φροντίζει να τους σώσει, αφού κάτι θα περισσέψει και γι’ αυτούς μέσα από τέτοιες μεγάλες επενδύσεις.
Και ποια είναι τα κίνητρα; Το κράτος, οι κυβερνήσεις των πρώτων μνημονιακών χρόνων φρόντισαν να θεσμοθετήσουν fast track διαδικασίες, χαρακτηρίζοντας τέτοιες επενδύσεις μεγάλων πεντάστερων συγκροτημάτων στρατηγικής σημασίας, δηλαδή προσδίδοντάς τους την ισχύ να προχωρούν ταχύτατα, κατά παρέκκλιση όλων των χωροταξικών και πολεοδομικών σχεδιασμών. Βεβαίως η χωροταξική και η πολεοδομική δυσπραγία των νησιών μας ξεκίνησε από το 1988 όταν οι πρώτες απόπειρες επεξεργασίας τοπικών χωρικών σχεδίων προσέκρουσαν σε μεγάλα αλλά και μικρά συμφέροντα, τα οποία ήθελαν να τα σχεδιάσουν σύμφωνα με τις ιδιοτελείς τους επιδιώξεις, ενώ φυσικά οι τοπικές και οι κρατικές αρχές δεν ήθελαν ούτε μπορούσαν να πάνε κόντρα στην εκλογική τους πελατεία.
Ετσι ανέτοιμοι φτάσαμε στην κρίση και τότε όλα έγιναν πιο εύκολα για να ανοίξει ο δρόμος για την «αξιοποίηση» των νησιών. Χωρίς σχέδιο, χωρίς πολιτική βούληση και με παραδομένες τις τοπικές κοινωνίες η επέλαση κάθε είδους επενδύσεων έγινε σαφέστατα πιο βατή. Μεγάλα τουριστικά συγκροτήματα, αγορές μεγάλων εκτάσεων από μεγαλοεπιχειρηματίες, εγκρίσεις μεγάλων φαραωνικών αιολικών πάρκων είναι το αναπτυξιακό μοντέλο που προωθείται. Ομως οι τοπικές κοινωνίες αφυπνίζονται και κινητοποιούνται, κατανοούν ότι δεν είναι προς το συμφέρον τους τέτοιου τύπου ανάπτυξη. Τουλάχιστον αν μη τι άλλο, μπορούν έτσι να επιβάλλουν τον ρόλο τους ως παράγοντα διαβούλευσης που δεν μπορεί κανείς να αγνοήσει ή να παρακάμψει.
Και ένα τελευταίο αλλά πολύ κρίσιμο: η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ θεσμοθέτησε το μεταφορικό ισοδύναμο για τους μόνιμους κατοίκους, τις επιχειρήσεις και τα καύσιμα στη νησιωτική Ελλάδα, αίτημα δεκαετιών που επιτέλους έγινε πράξη. Η κυβέρνηση της ΝΔ στον προϋπολογισμό του 2020 μέχρι στιγμής δεν έχει προβλέψει ούτε ένα ευρώ, σε αντίθεση με τα 160 που είχαν εγγραφεί στο ΠΔΕ για το 2019. Ας μας απαντήσουν καθαρά σκοπεύουν να το καταργήσουν; Οι νησιώτες περιμένουν σαφείς και ξεκάθαρες απαντήσεις.
Μεγάλα τουριστικά συγκροτήματα, φαραωνικά αιολικά πάρκα. Ομως οι τοπικές κοινωνίες κατανοούν ότι δεν είναι προς το συμφέρον τους τέτοιου τύπου ανάπτυξη
Ο Νίκος Συρμαλένιος είναι βουλευτής Κυκλάδων του ΣΥΡΙΖΑ
