Το παρακράτος είναι ένας υπόγειος δρόμος των παράλληλων δυνάμεων της πολιτικής εξουσίας που λειτουργεί με κρυφούς μηχανισμούς και με την ανοχή και την υποστήριξη της κεντρικής εξουσίας. Στην ιστορία έχουμε δει το παρακράτος να λειτουργεί ήδη από τους ρωμαϊκούς χρόνους (imperium in imperio) αρκεί να θυμηθούμε τις κατιλινικές συνωμοσίες, τον Σεπτίμιο Οδαίναθο, τους βυζαντινούς ιπποδρόμους, τη γαλλική περίοδο 1894-1906, για να σταματήσουμε μέχρι εδώ.
Το παρακράτος λοιπόν αποτελούσε και αποτελεί την παθολογία του πολιτικού κράτους. Είναι η στιγμή όπου η πολιτική εξουσία χάνει τη δημοκρατική της διάσταση και εκτροχιάζεται σε λειτουργίες και μεθόδους παράνομων ενεργειών και δράσεων και σε παρα-θεσμοθετημένα κέντρα εξουσίας. Και αυτό είναι εύκολο να συμβεί δεδομένου ότι το κράτος αποτελεί ένα σύστημα το οποίο ανήκει σε ένα κεντρικό υπερσύστημα το οποίο συντίθεται από υποσυστήματα. Έτσι λοιπόν αυτά τα υποσυστήματα λειτουργούν παράλληλα, επάλληλα και υπάλληλα και τα οποία είναι ικανά να τροφοδοτούν αντιδημοκρατικές διαδικασίες.
Στα παραπάνω υποσυστήματα υπάρχουν προτρεπτικοί μηχανισμοί που κινούνται εγκαρσίως στο πολυδαιδαλώδες υπερσύστημα (δηλαδή το κράτος) έξω από νομικούς, ηθικούς και ιδεολογικούς προσδιορισμούς όπου καταστρατηγούν τη νομιμότητα, τη δημοκρατία και την ελευθερία.
Με άλλα λόγια υπάρχει ένα σύμπλοκο που κινεί όλες τις δομές και τις ομάδες συμφερόντων, με μια συνδυαστική οργάνωση κατά τα μήκη και τα πλάτη των συνθέσεων που εξακτινώνονται στο κοινωνικό σώμα. Είναι εύκολο λοιπόν μεταξύ κράτους και παρασιτικού παρακράτους να δημιουργείται μια κρυφή υποταγή του ενός προς το άλλο όπου κυριαρχεί πλήρως η παρανομία. Αυτό λοιπόν το «παρά» φαίνεται ότι γίνεται ο νόμος της κοινωνικής και πολιτικής παρ-αξίας. Έτσι λοιπόν το παρακράτος έρχεται να μας βεβαιώσει ότι δεν υπάρχει γεωμετρικός τόπος ισορροπίας δυνάμεων δίχως τη συμμετοχή του.
Αυτό το «παρά» είναι ο κανόνας της κρατικής εξουσίας η οποία κινείται παρασυνταγματικά, παραθεσμικά, παρασκηνιακά και λοιπών άλλων «παρά» τα οποία λειτουργούν στη συγκρότηση της κυρίαρχης εξουσίας και αποτελούν ενδιάμεσους μηχανισμούς που διαμορφώνουν ένα παράλληλο πρότυπο εξουσίας που συντελείται σκοτεινά και υπόγεια.
Οι παρακολουθήσεις πολιτικών, δημοσιογράφων, στρατιωτικών, επιχειρηματιών, το 2021 μέσω του κατασκοπευτικού λογισμικού Predator από την κυβέρνηση του κ. Μητσοτάκη αποτέλεσε ένα πολύ σοβαρό σκάνδαλο για τη δημοκρατία. Να υπενθυμίσουμε ότι το λογισμικό Predator είχε επίσης χρησιμοποιηθεί από την κυβέρνηση της Μαδαγασκάρης προκειμένου να παρακολουθεί τους αντιφρονούντες. Το παραπάνω συμβάν δημιούργησε πολλά ερωτήματα αναφορικά με τη λειτουργία της δημοκρατίας. Μάλιστα το Μάρτιο του 2021, είχε υπερψηφιστεί στη Βουλή από τη ΝΔ και το ΠΑΣΟΚ τροπολογία του υπουργού Δικαιοσύνης, κυβερνητικό νομοσχέδιο με την οποία τροπολογία καταργήθηκε με αναδρομική ισχύ η δυνατότητα των πολιτών να πληροφορούνται από την Αρχή Διασφάλισης του Απορρήτου των Επικοινωνιών (ΑΔΑΕ) ότι είχε πλέον αρθεί το απόρρητο των επικοινωνιών τους από την ΕΥΠ. Το παραπάνω συμβάν εμφανέστατα δήλωνε την απουσία δημοκρατικών μορφών της πολιτικής ζωής και τη λειτουργία του παρακράτους.
Και σαν να μην έφτανε εκείνο, πλέον βρισκόμαστε σε μια άλλη εξέλιξη η οποία συνεχίζει τις αντιδημοκρατικές μεθοδεύσεις. Ο ιστότοπος «Ομάδα Αλήθειας», ο οποίος σύμφωνα και τη Wikipedia συνδέεται με τη Νέα Δημοκρατία και συστάθηκε επί πρωθυπουργίας του Αντώνη Σαμαρά, αποτελεί έναν υπόγειο στρατό που λειτουργούσε με την τεχνική της «δολοφονίας χαρακτήρα» (character assassination) σε πρόσωπα του δημοσίου βίου και καταγγέλλεται σύμφωνα με δημοσιεύματα, για υπαλληλική σχέση με Μαξίμου και ΝΔ.
Ο παραπάνω μηχανισμός αγγίζει πρακτικές άλλων εποχών όπου η δημοκρατία ήταν απούσα και υπερίσχυε το παρακράτος. Η δε δήλωση του κυβερνητικού εκπροσώπου Παύλου Μαρινάκη ότι «τα παιδιά της Ομάδας Αλήθειας έχουν βγει μπροστά με τα πρόσωπά τους. Χρειαζόμαστε πολλές Ομάδες Αλήθειας, δηλαδή ανθρώπους που αποδούν την προπαγάνδα» όχι μόνο είναι θλιβερή αλλά στερείται δημοκρατικού περιεχομένου. Οι δημοκρατίες δεν έχουν ανάγκη ούτε από μποτ, ούτε από τρολ, γιατί στις δημοκρατίες δεν παίζονται παιχνίδια σκιών, ούτε στρατηγικές παραποίησης της αλήθειας, φτάνει πια η περιοριστική αντίληψη της πολιτικής.
*Ο Απόστολος Αποστόλου είναι καθηγητής κοινωνικής και πολιτικής φιλοσοφίας
