Παγκοσμίως, σύμφωνα με τα στατιστικά, τα ποσοστά καταγγελιών που αφορούν την κακοποίηση παιδιών αυξήθηκαν την περίοδο της καραντίνας.
Στην Ελλάδα, όπως και στην Ιταλία παρατηρείται σχεδόν το αντίθετο. Παρά το γεγονός πως η βία ευνοείται στις συνθήκες απομόνωσης, αυτό δεν αποτυπώνεται στις καταγγελίες.
«Ενώ ξέρουμε από καραντίνες άλλων χωρών ότι ο αριθμός κρουσμάτων αυξάνεται, στην Ελλάδα, όπως και στην Ιταλία, παρατηρήσαμε μείωση των αναφορών, την ώρα που – λογικά – ο πραγματικός αριθμός αυξανόταν. Οι αναφορές δεν είναι αυτές που θα περίμενε κανείς. Ξέρουμε ότι κάποια παιδιά κακοποιούνται, υποφέρουν μέσα στο σπίτι τους και παρόλα αυτά δεν έχουμε αναφορές», αναφέρει στο Documento ο Στέφανος Αλβίζος, ψυχολόγος, συντονιστής του Κέντρου Εκπαίδευσης και Επιμόρφωσης του Χαμόγελου του Παιδιού και υποψήφιος διδάκτορας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο.
Σε μία προσπάθεια ερμηνείας αυτού του φαινομένου ο κ. Αλεβίζος σημειώνει πως σε αυτές τις συνθήκες απομόνωσης που βιώσαμε, εκλείπουν οι τρεις βασικές πηγές ενημέρωσης των Αρχών σε περίπτωση κακοποίησης παιδιού εντός του σπιτιού. Η γείτονες, οι συγγενείς και το σχολείο. Παράλληλα η εσωστρέφεια που είχε δημιουργηθεί υπό τον φόβο της έκθεσης στον ιό είχε ως αναπόφευκτο αποτέλεσμα την αδιαφορία για κάτι που ίσως ήδη να ξέραμε για το παιδάκι στο διπλανό σπίτι, αλλά δεν αποτελεί προτεραιότητα υπό αυτές τις συνθήκες.
«Τα παιδιά πολύ δύσκολα θα ζητήσουν βοήθεια. Η βασική πηγή ενημέρωσης που έχουμε για περιστατικά κακοποίησης είναι αφενός η γειτονιά, αφετέρου το ευρύτερο οικογενειακό περιβάλλον αλλά και το σχολείο. Αυτά τα τρία την περίοδο της καραντίνας δεν υπήρχαν. Χάσαμε μια βασική πηγή ενημέρωσης για παιδιά που κινδυνεύουν. Και το ενδιαφέρον όλων αυτή τη στιγμή δεν είναι στο διπλανό σπίτι, αλλά στην ατομική προστασία».
Την ίδια ώρα που το σχολείο και το ευρύτερο οικογενειακό περιβάλλον να απέχουν από την καθημερινότητα του ανηλίκου, «το παιδί αυτομάτως αποκόπτεται από δύο βασικούς πυλώνες υποστήριξής του σε πιθανότητα ή σε συνθήκες κακοποίησης», προσθέτει ο κ. Αλεβίζος.
Η απομόνωση δεν γεννάει τη βία
«Οι συνθήκες καραντίνας διευκολύνουν την εμφάνιση φαινομένων βίας είτε μιλάμε για γυναίκες, παιδιά, άντρες, άτομα της LGBTQ κοινότητας, ηλικιωμένους. Μιλάμε για τον οποιοδήποτε άνθρωπο δεν μπορεί να υπερασπιστεί τον εαυτό του που. Το παιδί είναι εξορισμού σ’ αυτή την κατηγορία και λόγω της σωματικής του διάπλασης αλλά και εξαιτίας της εξάρτησής του από κάποιον ενήλικα. Είναι πολύ υψηλός ο κίνδυνος να πέσει θύμα βίας μέσα στο σπίτι ειδικά σε συνθήκες απομόνωσης. Οι συνθήκες απομόνωσης δεν γενούν από μόνες τους τη βία, αλλά λειτουργούν ως μεγεθυντικός φακός σε ήδη δυσλειτουργικές οικογένειες», αναφέρει ο ψυχολόγος του Χαμόγελου του Παιδιού.
Κακοποίηση μέσω διαδικτύου σε καιρούς καραντίνας
Ακόμα ένας παράγοντας που ανησυχεί χωρίς να κατατάσσεται στην ενδοοικογενειακή βία και παρουσίασε αύξηση των κρουσμάτων κατά τη διάρκεια της καραντίνας είναι η σεξουαλική βία μέσω διαδικτύου.
Όπως επισημαίνει στο Documento ο κ. Αλεβίζος, κάτω από αυτές τις συνθήκες ευνοείται η κακοποίηση, η εκμετάλλευση και η αποπλάνηση παιδιών με εργαλείο το διαδίκτυο, ενώ έχει παρατηρηθεί αύξηση του φαινομένου, με γονείς που έχουν αντιληφθεί το περιστατικό και καλούν προκειμένου να λάβουν συμβουλές αντιμετώπισης.
«Έχουμε χειριστεί πάρα πολλές κλήσεις που αφορούν το λεγόμενο sexting. Έχουμε να κάνουμε με ανθρώπους που προσεγγίζουν παιδιά με στόχο την αποστολή φωτογραφιών και βίντεο που απεικονίζουν τα παιδιά γυμνά. Οι καταγγελίες που δεχόμαστε αφορούν κατά κύριο λόγο την προεφηβική και εφηβική ηλικία, τότε που τα παιδιά προσπαθούν να φτιάξουν μια ιδιωτική ζωή στο διαδίκτυο. Δεν υπάρχει ιδιωτική ζωή στο διαδίκτυο. Είναι σαν το μπαλκόνι του σπιτιού μας, μπορεί να έχουμε πρόσβαση μόνο εμείς αλλά μπορεί να το δει ο οποιοσδήποτε», συμπληρώνει ο ψυχολόγος και σημειώνει πως αυτού του είδους η κακοποίηση δεν είναι απαραίτητο να μείνει σε απόσταση.
«Πολλές φορές οι κακοποιητές εντοπίζουν τα θύματά τους, χτίζουν μια σχέση ασφάλειας και εμπιστοσύνης και με τη λήξη των μέτρων περιορισμού αυτή η συνάντηση γίνεται σε φυσικό τόπο και ακολουθείται από φυσική κακοποίηση, που το ίδιο το παιδί μπορεί να μην την αντιληφθεί και να την εκλάβει ακόμα και σαν εκδήλωση αγάπης».
Οικονομική κρίση και παιδική εργασία
Ένα αρκετά σοβαρό πρόβλημα που θα απασχολήσει, ειδικούς και μη, στο άμεσο μέλλον είναι αυτό της οικονομικής κρίσης που έρχεται μετά την πανδημία. Σύμφωνα με τον κ. Αλεβίζο, όπως αναφέρουν διεθνείς έρευνες υπάρχει μεγάλη ανησυχία σχετικά με την παράνομή παιδική εργασία και το ενδεχόμενο αύξησής της λόγω κρίσης.
Δεν υπάρχει ενιαίος φορέας – Χαοτικό το σύστημα στην Ελλάδα
Ακόμα ένα θέμα που καλούνται να αντιμετωπίσουν οι άνθρωποι που ασχολούνται με την παιδική κακοποίηση είναι η έλλειψη ενός ενιαίου μηχανισμού. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τη μη ακριβή καταγραφή των καταγγελιών που γίνονται καθημερινά.
«Δεν μπορούμε να παρακολουθήσουμε την πορεία του φαινομένου αν υπάρχει ποσοτική η ποιοτική αλλαγή στον τρόπο που εκφράζεται η βία στα παιδιά. Γενικά το σύστημα στην Ελλάδα είναι χαοτικό δεν υπάρχει συντονισμός ανάμεσα σε κρατικές και ιδιωτικές υπηρεσίες» λέει ο κ. Αλεβίζος.
*Το 1056 εθνική γραμμή καταγγελιών λειτουργεί 24ωρες και μπορεί κάποιος να τηλεφωνήσει ανώνυμα