«Έχουμε δικτατορία των δωσίλογων με φερετζέ. Την παρουσιάζουμε για «αληθινή δημοκρατία». Και η δουλειά τους –δηλαδή η προδοσία του λαού – γίνεται. Καμαρώστε καθεστώς: πατημένο σύνταγμα, κυβέρνηση της μειοψηφίας, χιτλερική νομοθεσία, αστυνομοκρατία, παρακρατικοί δολοφόνοι, γερμανοντυμένοι «πατριώτες» και τα λοιπά…[…] Σε άλλες χώρες που οι πολίτες ξέρουν τα δικαιώματά τους θα είχε αλλάξει από καιρό τέτοια κατάσταση. εδώ τα εδραιωμένα συμφέροντα, η μονοπωλιακή εκμετάλλευση, τα “κλειστά επαγγέλματα”, το συνάλλαγμα που σπαταλιέται σε πολυτέλειες και αργομισθίες…» γράφει ο Στρατής Τσίρκας στη «Χαμένη Άνοιξη» αποτυπώνοντας με το δικό του μοναδικό τρόπο την «καχεκτική δημοκρατία» του μετεμφυλιακού κράτους.
Τα Ιουλιανά ήταν η πολιτική κρίση του καλοκαιριού του 1965 με θρυαλλίδα την αποστασία των βουλευτών της Ένωσης Κέντρου. Αιτία οι επεμβάσεις του Παλατιού και του σκληρού πυρήνα της εθνικοφροσύνης, του αμερικανικού παράγοντα και των εξωθεσμικών κέντρων εξουσίας, του κράτους και του παρακράτους. Η Αθήνα και άλλες πόλεις συγκλονίστηκαν από ογκώδεις διαδηλώσεις αριστερών και δημοκρατικών πολιτικών που ζητούσαν πραγματική ελευθερία και δημοκρατία.
Μπροστά στον δημοκρατικό ξεσηκωμό του λαού που ξανάβγαινε στο προσκήνιο ύστερα από το ζόφο των πέτρινων χρόνων του εμφυλίου, των εκτελέσεων της εξορίας, της Μακρονήσου των πιστοποιητικών κοινωνικών φρονημάτων και του χαφιέ, που διεκδικούσε δημοκρατικά δικαιώματα και ελευθερίες που για χρόνια είχαν τσαλαπατηθεί από τη μπότα της Δεξιάς επιστρατεύτηκε για άλλη μια φορά ο «κομμουνιστικός κίνδυνος». Τραγική αυλαία με ακριβώς αυτό το…διαχρονικό … πρόσχημα η στρατιωτική δικτατορία το 1967.
Οι παλλαϊκές διαδηλώσεις είχαν κύριο σύνθημα το 114, το ακροτελεύτιο άρθρο του Συντάγματος σύμφωνα με το οποίο η τήρησή του επαφίεται στον πατριωτισμό των Ελλήνων. Ένας πατριωτισμός που διαστρεβλώθηκε βάναυσα. Μια αλήθεια που αντιστράφηκε. Το άσπρο που έγινε μαύρο. Και οι πατριώτες έγιναν προδότες και βασανίστηκαν στο «Νταχάου» της Μακρονήσου και οι προδότες και συνεργάτες των Ναζί ξαναήρθαν στην εξουσία σαν να μη πέρασε μια μέρα και πλούτισαν με τα αμερικάνικα κονδύλια του Μάρσαλ. Και η Αριστερά αλλά και ο προοδευτικός κόσμος δέθηκε χειροπόδαρα με σύνταγμα και παρασύνταγμα και υπό τη δαμόκλειο σπάθη της «διαρκούς ανταρσίας», τη διαρκή παρακολούθηση του χαφιέ, την απειλή του φακελώματος, το τύλιγμα σε μια κόλλα χαρτί.
Καζάνι που έβραζε η Αθήνα του 1965 και η λαϊκή οργή ξέσπασε ενάντια σε κάθε είδους προστάτες, και αποστάτες… με το σύνθημα «Μητσοτάκη κάθαρμα» να δονεί τις διαδηλώσεις αλλά και αντιβασιλικά συνθήματα «δε σε θέλει ο λαός, πάρτη μάνα σου και μπρος». Στο στόχαστρο η Δεξιά και το Παλάτι που ήθελαν να μονοπωλούν την κυβέρνηση… κληρονομικώ δικαίω… τις ένοπλες δυνάμεις, τα σώματα ασφαλείας.
Η εκλογική επιτυχία της ΕΔΑ το 1958 που παρά τις συνθήκες τρομοκρατίας κατόρθωσε να κερδίσει το 25% των ψήφων και να γίνει αξιωμαική αντιπολίτευση χτύπησε ξανά το καμπανάκι για το καθεστώς. Οι εκλογές του 1961 διεξήχθησαν σε καθεστώς βίας και τρομοκρατίας υπό την υψηλή επιστασία των προστατών Αμερικανών και των ανακτόρων. Η δολοφονία του Γρηγόρη Λαμπράκη τον Μάιο του 1963 αποτέλεσε την «είσοδο» σε μια νέα πολιτική περίοδο. Η διαπλοκή κράτους και παρακράτους, το σκληρό πρόσωπο του μετεμφυλιακού καθεστώτος, ο ρόλος του Παλατιού και των παραθεσμικών κέντρων εξουσίας δεν μπορούσαν πλέον να κρυφτούν. Είχε επέλθει ιστορικά η πολιτική και κοινωνική τους απονομιμοποίηση.
Δεξιό κράτος, Ανάκτορα, αμερικανική πρεσβεία και παρακράτος αποτελούσαν τους ακλόνητους πυλώνες της μετεμφυλιακής εξουσίας. Το Παλάτι ως παραθεσμικός παράγοντας διέθετε τις δικές αντικομμουνιστικές διασυνδέσεις και προσβάσεις. Παρενέβαινε ωμά στην πολιτική ζωή παραβιάζοντας το Σύνταγμα. Οι Αμερικανοί στο πλαίσιο του Ψυχρού Πολέμου έλεγχαν την πολιτική κοινωνική και οικονομική ζωή. Τίποτε δε γινόταν χωρίς τη δική τους συναίνεση.
Σε αυτές τις συνθήκες ζόφου και τρομοκρατίας το εκλογικό ξέσπασμα του 63 αποτελεί κορυφαίο σημείο της λαϊκής αγανάκτησης δηλωτικό της απόφασής του λαού να σπάσει το καθεστώς του τρόμου, της εξάρτησης , της ανακτορικής παραεξουσίας. Πολιτικός φορέας ο Παπανδρέου, δηλωμένος αντικομμουνιστής – πρωθυπουργός των Δεκεμβριανών, παρά το διακηρυγμένο διμέτωπο αγώνα θα συσπειρώσει δυνάμεις του κέντρου και της ΕΔΑιτικής αριστεράς για θα ζητήσει «να τρομοκρατηθούν …οι τρομοκράτες». Πολιτικά κυριαρχούσε το αίτημα για ομαλή λειτουργία του κοινοβουλευτισμού, απαλλαγμένου από σκουριές του μετεμφυλιακού πλέγματος καταστολής. Η εξώθηση της κατάστασης στα άκρα από το Παλάτι με δηλώσεις περί υγειών δυνάμεων και «μιασμάτων» αλλά και με την ανατροπή της εκλεγμένης κυβέρνησης μέσω της αποστασίας 39 βουλευτών της Ένωσης Κέντρου, κορυφαίων στελεχών όπως ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, ο Γεώργιος Αθανασιάδης Νόβας, ο Ηλίας Τσιριμώκος, ο Στέφανος Στεφανόπουλος ήταν η σταγόνα που ξεχείλισε τη λαϊκή οργή. Ο βασιλιάς ανέτρεψε την δημοκρατικά εκλεγμένη κυβέρνηση του 52,72% και των 171 βουλευτών και όρκισε χωρίς λαϊκή νομιμοποίηση αλλεπάλληλες κυβερνήσεις αποστατών.
Μπροστά στη συνταγματική εκτροπή ο φοβισμένος και καταπιεσμένος λαός εξεγέρθηκε και εισέβαλε ορμητικά στο προσκήνιο σπάζοντας πολιτικά και κοινωνικά όρια. Ο δημοκρατικός συναγερμός συνείγηρε σε μια πλατιά ενότητα χιλιάδες οπαδούς της ΕΔΑ, του Κέντρου, δημοκράτες, αριστερούς κομμουνιστές, κεντρώους, τις γενιές της ΕΑΜικής Αντίστασης, της μεταπολεμικής εργατικής τάξης, της φοιτητικής και σπουδάζουσας νεολαίας. Η νεολαία, πάντα μπροστάρισσα στους αγώνες, πλήρωσε βαρύ το τίμημα με τη δολοφονία του φοιτητή Σωτήρη Πέτρουλα.
Οι «τρομοκράτες» πράγματι θα τρομοκρατηθούν όχι για να υποχωρήσουν αλλά για να δείξουν ακόμα σκληρότερο το πρόσωπό τους με τη βίαια επιβολή της δικτατορίας με τα τανκς των αμερικανοθρεμμένων συνταγματαρχών. Το λαϊκό κίνημα κυνηγήθηκε, φυλακίστηκε, εξορίστηκε βασανίστηκε. Δεν υπέστειλε τη σημαία. Επανήλθε δυναμικά υπενθυμίζοντας ότι η υπεράσπιση των αξιών του Συντάγματος, η υπεράσπιση της δημοκρατίας, της δικαιοσύνης και της ελευθερίας επαφίενται στον πατριωτισμό των Ελλήνων. Τότε και τώρα και πάντα.
