Παλαιότερα απαγορευόταν στο διδακτικό προσωπικό (όχι στους καθηγητές!) να µετέχει σε εταιρείες, να έχει ιδιωτικά γραφεία, ιατρεία… Οι διατάξεις αυτές καταργήθηκαν. Νέα προσπάθεια έγινε όταν οι διδάσκοντες (όλοι σε καθηγητικές πλέον βαθµίδες) όφειλαν να δηλώσουν αποκλειστική ή µερική απασχόληση στα ΑΕΙ. Η διάταξη καταστρατηγήθηκε αναιδώς.
Παράλληλα, εταιρείες ή ξένα (συνήθως ιδιωτικά) πανεπιστήµια ίδρυαν στην Ελλάδα ιδιωτικά πανεπιστήµια «από το παράθυρο», καταστρατηγώντας το σύνταγµα. Η διαδικασία είναι γνωστή. Ιδρύεται στην Ελλάδα «κολέγιο» (παράρτηµα ξένου ιδιωτικού πανεπιστηµίου) το οποίο εξασφαλίζει πανεπιστηµιακό δίπλωµα µε την απόκτηση του κολεγιακού πτυχίου στην Ελλάδα.
Είναι γνωστό ότι η παιδεία είναι κοινωνικό δικαίωµα και οφείλει να παρέχεται δωρεάν στον κόσµο από το δηµόσιο.
Αν όµως πάµε λίγο πιο πέρα, η εµπορευµατοποίηση κοινωνικών δικαιωµάτων στον «ύστερο καπιταλισµό» έχει προχωρήσει: κοινωνική ασφάλεια, ενέργεια, υγεία, τηλεπικοινωνίες, δηµόσια διοίκηση, ύδρευση, οδικό δίκτυο, λιµάνια και αεροδρόµια, τρένα και άλλα πολλά είτε βρίσκονται ήδη στα χέρια του ιδιωτικού κεφαλαίου, της περίφηµης «αγοράς», σηµερινού άξονα του καπιταλιστικού συστήµατος, είτε ετοιµάζονται να του δοθούν.
Ας δούµε όµως τι επισηµαίνει η Μαρία Καραµανώφ, πρώην αντιπρόεδρος του Συµβουλίου της Επικρατείας, για τον ρόλο της «αγοράς» («Βιώσιµο κράτος και δηµόσια κτήση, τα όρια των ιδιωτικοποιήσεων». Αθήνα – Κοµοτηνή, 2010).
∆ιευκρινίζει τη διαφορά δηµόσιου και ιδιωτικού συµφέροντος. Αν µια δραστηριότητα (υγεία, πρόνοια, παιδεία) λειτουργεί ως δηµόσιο αγαθό µε γνώµονα το δηµόσιο συµφέρον, τότε πλαίσιο δράσης είναι η παροχή των παραπάνω υπηρεσιών σε κάθε πολίτη χωρίς κόστος, το οποίο αναλαµβάνεται από το κράτος. Αν όµως µια δραστηριότητα λειτουργεί ως ιδιωτική επιχείρηση, τότε έχει γνώµονα το κέρδος και τονίζει ότι στην αγορά δεν υπάρχει ηθική, «είναι η λογική της Αγοράς που διαµορφώνει τα κριτήρια της Ηθικής, της Τέχνης και της Επιστήµης», δηλαδή το κέρδος (σελ. 43) και ειδικά για την παιδεία, ότι «η Γνώση, από […] ελεύθερο δηµόσιο αγαθό µεταπίπτει στην νοµική κατάσταση του εµπορεύσιµου αγαθού» (σελ.46).
Υπενθυµίζει η Καραµανώφ το σύνταγµα όπου η παιδεία αποτελεί βασική αποστολή του κράτους, ενώ µε την υπαγωγή της στην «αγορά» τονίζει ότι «η ακαδηµαϊκή έρευνα αποκτά έτσι άµεση εξάρτηση από µεγάλες εταιρείες […] γεγονός το οποίο υποθηκεύει την ανεξαρτησία και αυτονοµία ερευνητών, φοιτητών και εκπαιδευτικών Ιδρυµάτων» (ό.π.). Θυµίζουµε ότι ο τιµηµένος (ιδιαίτερα από τον ναζισµό) Πλάτων ήθελε να καούν τα έργα των Ιώνων φιλοσόφων (και η Ιερά Εξέταση να κάψει τον Γαλιλαίο και τον Κοπέρνικο µαζί µε τα βιβλία τους).
Τονίζει ακόµη ότι «η αποφασιστική αρµοδιότης του Κράτους εκχωρείται πλέον στον ιδιωτικό τοµέα […] η φύση του αποφασίζοντος ως δηµοσίου οργάνου ή ως ιδιώτου […] καθορίζει και τα αντίστοιχα κριτήρια […] (της Απόφασης)», το µεν δηµόσιο µε κριτήριο το δηµόσιο συµφέρον, ο δε ιδιώτης το κέρδος (σελ. 95). Και διευκρινίζει ότι ακόµη και µε 5% ιδιωτική συµµετοχή έχει εισαχθεί υποχρεωτικά το κέρδος ως βασικό κριτήριο και τα περί συµπράξεως ιδιωτικού και δηµόσιου τοµέα κ.λπ. ουσιαστικά συνιστούν απλή και καθολική ιδιωτικοποίηση.
Κλείνοντας, δύο παραδείγµατα:
Στις ΗΠΑ µπορεί επιχείρηση ή ιδιώτης να χρηµατοδοτήσει µια πανεπιστηµιακή έδρα. Προφανώς ο καθηγητής που θα την αναλάβει, άτυπα συνήθως, «κατά συνέπεια» τυγχάνει της έγκρισης του «δωρητού». Προφανώς δεν χρειάζονται σχόλια…
Στο Βιοµηχανικό Πανεπιστήµιο Πειραιά καθηγητής διατέλεσε ταυτόχρονα διευθυντής γνωστής βιοµηχανίας αυτοκινήτων, υπεύθυνος για την Ελλάδα (και αργότερα υπεύθυνος για την Ευρώπη). Ολοσέλιδο άρθρο του στην «Καθηµερινή» (28.6.1998) είχε τίτλο «Το µέλλον υπόσχεται τρία ΙΧ ανά άτοµο – ποια τα σενάρια για το πλαίσιο παραγωγής – εµπορίας» (εµείς σκοτωνόµαστε στα µαθήµατά µας να πείσουµε τους φοιτητές µας να είναι υπέρ των δηµόσιων µέσων µεταφοράς και όχι των ΙΧ!).
Και το Πανεπιστήµιο Πειραιώς είναι δηµόσιο πανεπιστήµιο. Πού να ήταν και ιδιωτικό!
